[vc_row content_placement="middle" text_align="justify"][vc_column width="5/6" text_align="justify" css=".vc_custom_1501334925026{padding-right: 20px !important;}"][vc_column_text]

به گزارش روابط عمومی دبیرخانه دوره آموزشی پژوهشی علوم انسانی اسلامی مفتاح_اندیشه، حجت‎الاسلام و المسلمین دکتر نبویان در جلسه روز سوم حوزه رشته تخصصی حقوق با موضوع «فلسفه حق» ابتدا به بیان مقدماتی از قبیل ضروت طرح و بحث از فلسفه حق، تاریخچه آن و حوزه‎هایی دانشی که این بحث در آنها اثر عملی و دانشی دارد اختصاص دادند.

ایشان در ادامه در بحث از ضرورت پرداختن به فلسفه حق و فلسفه حقوق بیان کردند که غلبه استفاده از این مفهوم در مناسبات اجتماعی داخلی و بین‎المللی اقتضا دارد که ابعاد مختلف این مفهوم به طور دقیق روشن شود. حجت‎الاسلام و المسلمین نبویان به عنوان نمونه به موضوع حقوق بشر اشاره کرده و خاطر نشان کردند، همه طرف‎های درگیر در صحنه بین‎المللی از این مفهوم در جهت منافع خود استفاده می‎کنند. ایشان به طور اجمالی با رد دوره‎بندی‎های تاریخی که در آثار غربی منعکس است، تاریخچه طرح این بحث را از ابتدای خلقت دانستند. ایشان در تعریف معنا و مفهوم حق ابتدا به بیان تفاوت حق داشتن با حق بودن پرداختند و افزودند که در این مقام حق داشتن مد نظر قرار دارد. سپس تعریف مرحوم شیخ انصاری، امام خمینی، آخوند خراسانی رحمهم الله و برخی متفکرین غربی از جمله جرمی بنتام را مطرح و نقد کردند. ایشان به عنوان تعریف مختار خود بر اساس تفسیر المیزان و مقاله ششم از کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم علامه طباطبایی رحمه الله، ارائه کردند. ایشان به طور کلی حق را «امتیاز» و خصوصیتی دانست که اختصاص به صاحب خود دارد و در نتیجه کس دیگری حق تصرف در آن را ندارد.

دکتر نبویان در ادامه به طرح این پرسش پرداختند که منظور از اعتباری یا تکوینی، ذاتی، فطری و طبیعی بودن حقوق چیست. ایشان با تعریف برخی اصطلاحات پیرامون این بحث از جمله مفهوم اعتبار، نیز اشاره کردند. بدین ترتیب در مفهوم‎شناسی «اعتبار» باید گفت اعتبار عبارت است از جعل و قرارداد؛ و دوم اینکه منظور از اعتبار اعطاء حد شیئی به شیئ دیگر است که آن حد را ندارد. وی تصریح کرد که منظور از حد همان تعریف یک شیئ است و این اعطاء ممکن است به اغراض مختلفی انجام شود.

عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی در بحث معنای ذاتی، فطری، تکوینی و طبیعی ابتدا معنای هر یک را منفردا بررسی کردند و در نهایت هر چهار مفهوم را با تسامح به یک معنا دانستند. به این شکل حق تکوینی عبارت است از امتیازی که صاحب آن نسبت به متعلق حق پیدا می کند و این امتیاز به واسطه وجود صاحب حق برای او به شکل ثابت پدید می آید.

در نظر ایشان حقوق خدای تعالی تماما تکوینی و حقوق سایر پدیده های عالم هستی نیز به تناسب تکوینی یا تشریعی است. حجت الاسلام نبویان منشا حق را اگر تکوینی و تشریعی (اعتباری) باشند جداگانه ذکر کردند و خاطر نشان کردند که در این مورد 17 مورد نظریه را مطمح نظر قرار داده اند.

حجت‎الاسلام نبویان در پایان به عنوان نظر مختار مالکیت و خداوند را دو منشا متفاوت برای حقوق تکوینی خواندند. البته اشاره داشتند که به نوعی این دو نظر با یکدیگر هم­پوشانی دارند. مختار استاد برای منشا حق اعتباری هم صرفا اراده ذات باری است. در پایان بیان شد که هیچ حقی بدون تکلیف، به این جهت که هر حقی لازم دارد حداقل دیگران مکلف به عدم تعرض به آن را داشته باشند، قابل تصور نیست. لازم به ذکر است در خلال مباحث با توجه به تعاریف مختار، ایشان منشا هایی را که غربیان برای حقوق بشر قائل هستند نقد و رد کردند.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]