دکتر ابراهیم فیاض: تهذیب و نقادی علوم انسانی غربی به دست آمده می‌تواند ما را به سمت تاسیس علوم انسانی اسلامی سوق دهد.

وی در پاسخ به این سوال که در حالی که می‌توان از طریق تهذیب، مشکل علوم انسانی غربی را برطرف نمود، چه نیازی به تأسیس علوم انسانیِ اسلامی است؟، گفت: منبع و منشأ اسلام، حکمت است. از این رو علوم انسانی اسلامی نیز برگرفته از حکمت است و باید برای ایجاد تحول در علوم انسانی و رساندن آن به علوم انسانی اسلامی به حکمت نگاه ویژه داشته باشیم.

وی با تاکید بر این نکته که شاخص حکمت این است که درباره جهان گشوده بحث می‌کند، خاطرنشان کرد: در این جهان گشوده باید از علوم موجود استفاده شود.

این پژوهشگر حوزه جامعه شناسی، با بیان این که در حکمت اسلامی علوم دیگر می‌توانند نقشی مکمل ایفا کنند، تصریح کرد: وقتی بحث از جهان گشوده می‌شود به این معنا نیست که اصول و ارزش‌های اصلی فراموش می‌شود بلکه به این معناست که نکاتی که علوم دیگر در آن پا پیش گذاشته، مورد بهره‌برداری واقع شود.

فیاض با عنوان اینکه نباید برای بهره‌برداری از دیگر علوم به نقل کننده آنها توجه کنیم، خاطرنشان کرد: اگر همواره به دست آورنده علوم را در نظر بگیریم و به محتوای علومی که منتشر می‌شود توجه نداشته باشیم اندر خم همان کوچه ابتدایی گیر خواهیم کرد و در نهایت ناچار می‌شویم به دلیل نداشتن علوم محتوایی کل حکمت اسلامی را کنار بگذاریم و علوم انسانی غربی را جایگزین کنیم.

وی به لزوم حرکت جدی صاحبنظران در زمینه تهذیب برای رسیدن به تحول در علوم انسانی تاکید کرده و گفت: در این زمینه می‌توانیم به حدیث امام علی(ع) اشاره کنیم که می‌فرمایند ببینید چه می گوید نه آنکه که می‌گوید.

دکتر فیاض اظهارداشت: با توجه به این ویژگی حکمت، باید به این نتیجه برسیم که می‌توان حکمت را نیز از علوم انسانی غربی استخراج کرد زیرا در برخی از جنبه‌ها علوم انسانی غربی به دلیل تجربه‌های فردی پیشرفت‌هایی داشته که در حکمت اسلامی تاکنون این دستاوردها رخ نداده است.

این پژوهشگر  با تاکید بر این نکته که هدف اصلی ما رسیدن به حکمت است و باید آن را از هر جا که بتوانیم به دست بیاوریم، عنوان کرد: جهان حکمت بسته نیست و در این جهان می‌توان علوم انسانی غربی را راه داد و علوم انسانی غربی اگر نظریه‌پردازی چون فروید دارد که حکمت اسلامی با آن تقریبا دچار مشکل است اما از همین نظریه‌های فروید و گفتارهای پراکنده آن می‌توان بنیه‌ای استخراج کرد که به کمک تحول علوم انسانی به سمت حکمت اسلامی بیاید.

وی در ادامه با اعلام این که خود تاسیس نیازمند تهذیب است، گفت: اگر نظریه‌های مختلف علمای دین اسلام نیز مورد مطالعه قرار گیرد می‌بینیم که این نظریه‌ها نیز عمدتا نگاهی به علوم انسانی غربی داشته‌اند، مثلا آیت الله مطهری در نگاهش به علوم انسانی روانکاوی را قبول می‌کرد، در حالی که روانکاوی علمی است که غربی‌ها به آن دست یافته‌اند.

پژوهشگر حوزه جامعه شناسی در ادامه با بیان این که متاسفانه ما همواره برای تحول علوم انسانی به گفته‌ها اکتفا می‌کنیم و تا کنون مطالعات مناسبی در این زمینه صورت نگرفته است، تصریح کرد: پس با توجه به منابع کم مطالعاتی ما نیازمند تهذیب علوم انسانی غربی هستیم و راهی جز این راه نداریم.

وی در پایان سخنانش عنوان کرد: اگر تهذیب را جدی بگیریم و در همین زمینه نیز به مطالعات گسترده بپردازیم در نهایت پس از یک زمان گذار و با توجه به دانشی که به دست آورده‌ایم و نیز بهره‌برداری از منابع حکمت اسلامی می‌توانیم آن گاه به سوی تاسیس گام برداریم.

منبع: طلیعه