نوروز می‌تواند یک میدان مطالعه و پژوهش برای جامعه شناسان باشد
مهدی حسین‌زاده فرمی، جامعه شناس و استاد دانشگاه گفت: نوروز برای جامعه شناسان می تواند میدانی برای مطالعه و پژوهش در زمینه تغییرات اجتماعی باشد.
به گزارش روابط عمومی دبیرخانه مفتاح_اندیشه به نقل از خبرگزاری مهر، نوروز برای ما ایرانیان پدیده‌ای تاریخی، باستانی و ماندگار است که ارزش معنوی خاص خود را دارد. شاید خیلی از تحلیل این پدیده‌ها به‌راحتی می‌گذرند، اما معمولاً جامعه شناسان به این پدیده‌ها نگاه خاصی دارند. در این زمینه مهدی حسین‌زاده فرمی، جامعه شناس و عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم گفت‌وگویی انجام شده است که در ادامه آمده است؛
این جامعه شناس گفت: در ادبیات مفهومی- نظری جامعه‌شناختی که ما دانشجوی این حوزه هستیم، ردی از روز جدید، زمان جدید، زمان مقدس، مکان مقدس داریم. دورکیم در کتاب صور ابتدایی حیات دینی از زمان مقدس و مکان مقدس سخن می‌گوید. به این تعبیر که آدم‌ها به اقتضای سنت‌های دینی‌ای که برای خودشان ترسیم کرده‌اند، بعضی از زمان‌ها و مکان‌ها برایشان مورداحترام بوده است. بعضی از زمان‌ها، ایام و شب‌های آن زمان برایشان مورد احترام و مقدس بوده است. دوم اینکه در ادبیات دینی و مذهبی ما، مثلاً وقتی به متون مقدس نگاه می‌کنید، قسم به زمان‌داریم، منظور سوره والعصر است که خدا در آنجا به زمان قسم می‌خورد.
حسین زاده اظهار داشت: در مباحث جدیدتر و متفکران جدیدتر مانند آنتونی گیدنز وقتی بخش‌های فضای مدرن و پساصنعتی را می‌خواهد تحلیل کند، از وضعیت جهانی‌شدن سخن می‌گوید و به‌گونه‌ای احتیاط می‌کند که به اندیشه‌های پست‌مدرن در نیفتد و در همان فضای مدرن و پساصنعتی یاد می‌کند و از بی‌زمانی و بی‌مکانی می‌گوید. برای انسان این زمان، زمان و مکان مهم شده است؛ به‌گونه‌ای می‌خواهم بگویم که زمان مهم است. در بین متفکران و اندیشه‌های آن‌ها چه قدیم و چه جدید که وجه ممیزه انسان را ملاک قرار می‌دهند، برخی‌ها مثلاً می‌گویند انسان حیوانی است ناطق، انسان حیوانی است ناراضی و ... به نظر من یک تعریف دیگر هم می‌توان کرد و آن این است که انسان حیوانی است که زمان برایش مهم است. حیوانات در زمان‌هایی یک سری اعمال و فعالیت‌ها می‌کنند. مثلاً مورچه در تابستان دانه جمع می‌کند که در زمستان راحت باشد، اما اهمیت و قداستی که زمان برای انسان دارد، برای مورچه ندارد. پس انسان حیوانی است که زمان برایش مهم است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه نوروز از یک روز نو، زمان نو و مرحله جدیدی حکایت می‌کند، گفت: یعنی بعد از یک دوره سرمای طولانی یا فصل سرما گشایشی در طبیعت می‌شود که به فضا و زمان بهاری منجر می‌شود. به‌گونه‌ای هوا به این سمت‌وسو می‌رود و گشایش در طبیعت را داریم و در انسان‌ها هم باید این تحول را داشته باشیم. اما در این زمان نقطه نظرات متفاوتی نیز داریم و افرادی که تحت تأثیر فضای پست‌مدرن هستند، معتقدند که همه‌چیز باید به روزمرگی بگذرد و معتقدند که تابستان، زمستان و غیره نباید تفاوتی داشته باشند، امسال با سال بعد نباید تفاوتی داشته باشد. به تعبیری رویکردشان بی‌اهمیت نشان دادن زمان است، اما نوروز به‌گونه‌ای یک نوع نوزایی است و هر ازگاهی مانند طبیعت، برای انسان‌ها نیز این تغییر نیاز است.
وی افزود: به هرحال انگار برای آدمی اجتناب‌ناپذیر است که هرچند وقت یک‌بار تغییری در درون خانه داده شود. مانند این است که هر روز هم اگر غذای بسیار خوبی بخورید درنهایت برای شما خسته‌کننده می‌شود و نیازمند تنوع هستید. در زندگی‌های کنونی با توجه به اقتضائات زمانی و مکانی که خانه‌ها کوچک و زندگی‌ها آپارتمانی شده‌اند، آدم‌ها اگر خودشان به تنوع رفتار و تنوع زیبایی‌شناسی و حتی پوشش کار نداشته باشند، این رخوت و سستی ایجاد می‌کند. به‌هرحال حسن این خانه‌تکانی این است که آدم‌ها از چیدمان گرفته تا نوع پوشش و بعضاً هم پوشاک نو و امکانات نو همه را تغییر می‌دهند.
عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم گفت: همه این‌ها فرصتی است که آدم‌ها بیشتر باهم بجوشند، روابط گرم‌تری داشته باشند. این باهم بودن، در ادبیات مفهومی - نظری جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی صحبت شده است. از دورکیم که از جمع‌گرایی سخن می‌گوید، تا اینکه در ادبیات مذهبی ما که می‌فرماید؛ یدالله مع الجماعه، یعنی در واقع باهم بودن است. به این تعبیر که شما دست خدا را در جمع می‌بینید، نشان‌دهنده مشارکت یا مشورت کردن با همدیگر است. نشان می‌دهد که انگار همه انسان‌ها باید باهم باشند، یعنی همه تجارب حضور انسان در این دنیا و کارها بر اساس کار جمعی انجام‌شده است و تمدن‌ها ساخته‌شده این کار جمعی است. هرچند آدم‌های مختلف نابغه آمده‌اند، اما این افراد خاص هم باید در بستر اجتماعی آن اختراع را پیاده کنند، به تعبیری در خلأ این اتفاق نمی‌افتد و در بستر جمعی است که یک فرد رشد می‌کند.
وی در پایان گفت: نوروز می‌تواند یک میدان مطالعه و پژوهش باشد. تغییرات را حتی از نوع پوشش، کلام و تحلیل آدم‌ها می‌توانید مشاهده کنید. وقایع را در این ایام می‌توانید از دیگران بشنوید، در ایران هم اتفاقات کم نیستند. هرچند روز شاهد اتفاق تازه‌ای در جامعه هستیم، مثلاً شما از مهر تا اسفند را اگر ببینید، حداقل حدود ۱۰ اتفاق دارید. که هرکدام می‌تواند موضوع بحث در این ایام باشد. شما می‌توانید، آگاهی ذهنی آدم‌ها را در این فرآیند مشاهده کنید و آن‌ها را دسته‌بندی کنید که تا چه حد در نگاه گذشته مانده‌اند و حتی چقدر فضای مجازی جدید بر روی آن‌ها تأثیر داشته است. به نظرم مهم‌ترین چیزی که بر تعطیلات نوروز تأثیر گذاشته است، حضور و وجود قوی رسانه‌های مجازی است که شاید درجاهایی هم آسیب‌زا باشد و در مهمانی‌ها هم شاید اکثر آدم‌ها سرشان درگوشی‌شان باشد. اما اگر بتوان آن را خوب مدیریت کرد، اطلاعات جدیدی که در فضای مجازی تبادل می‌شود، می‌تواند یک مورد خاص مطالعاتی باشد که آدم می‌تواند آن‌ها را ارزیابی کند. تجربه دورهم بودن برای این مهم است که درواقع تبادل اطلاعات از مرکز به پیرامون اتفاق می‌افتد. افرادی که در تهران هستند که شاید اخبار جدیدتری را بتوانند کسب کنند، هرچند امروزه فضای مجازی حصار پایتخت‌نشینی را شکسته است، اما اطلاعات مرکز- پیرامونی هم در این ایام و بازدیدهای خانوادگی اتفاق می‌افتد.