سیره پیامبر اکرم(ص) در مقابله با تهدیدهای اقتصادی
در حوزه نظام سازی اسلامی سه گام را در سیره پیامبر اکرم(ص) می‌توان پی جویی کرد؛ نخست، شالوده‌ریزی و بنیان‌ریزی. دوم، مقابله با تهدیدها و حراست از نظام اسلامی. سوم، تـکمیل و سـازندگی.
به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه مقاله «سیره پیامبر اکرم(ص) در مقابله با تهدیدهای اقتصادی» از محمدجواد شریف زاده استادیار دانشگاه امام صادق(ع) و سعید سیدحسین زاده یزدی به احصای تهدیدهای اقتصادی عصر نبوی و استخراج سیره ایشان در مقابله با این تهدیدها با بهره گیری از قرآن کریم، روایات و منابع تاریخی پرداخته است که در ذیل بدان اشاره می‌شود.
در حوزه نظام سازی اسلامی سه گام را در سیره پیامبر اکرم(ص) می‌توان پی جویی کرد؛ نخست، شالوده‌ریزی و بنیان‌ریزی. دوم، مقابله با تهدیدها و حراست از نظام اسلامی. سوم، تـکمیل و سـازندگی. گام نخست با دعوت سرّی و علنی آن حضرت سپس کادر‌سازی و نیروسازی در دوران مکّی آغاز شد و با هجرت به مدینه گسترش یافت و در مرحله دوم حراست از نظام اسلامی در برابر تهدیدهای گـوناگون دشـمنان از جـمله تهدید اقتصادی صورت گرفت.
نویسنده در تعریف تهدید اقتصادی می‌آورد: استفاده یـا تـهدید به استفاده از هر عامل با ماهیت اقتصادی که با ابزار سخت اقتصادی مانند تحریم، محاصره و مصادره اموال؛ کوشش در رسـیدن بـه هـدف‌های نرم مانند تغییر رفتار نظام و یا رسیدن به هدف‌های سـخت ـ پدیدساختن نارضایتی اجتماعی یا براندازی نظام ـ دارند.
پیـش‌فرض اصـلی تـحقیق این است که ماهیت تهدیدهایی که پیامبر اکرم(ص) در صدر اسلام بـا آنها روبـه‌رو بودند با تهدیدهای کنونی یکسان است اما ابزار و شکل اجرایی آن متنوع‌تر و پیچیده‌تر شـده اسـت؛ بـنابراین با بررسی تهدیدهای صدر اسلام و راهبردهای پیامبر اکرم(ص) در مقابله با آن ها مـی‌توان بـا در نظر گرفتن وضعیت و مقتضیات زمانی ـ مکانی کنونی راهبردهایی جهت مقابله با تهدیدها متناسب با وضعیت روز کشور ارائه داد.
نویسنده در ادامه به بررسی تهدیدهای اقتصادی در عصر نبوی می پردازد و آن ها را به تـهدیدهای اقتصادی مکّی و مدنی تقسيم می‌کند و می‌نویسد: در عصر مکّي که مرحله بنیان‌ریزی نظام اسلامي بوده مسلمانان با دو نوع تهديد اقتصادي روبه‌رو بوده‌اند، نخست، تهديد اقتصادي هدفمند. دوم، تهدید اقتصادی فراگیر. تهدید اقتصادی هدفمند بـه اشخاص خاص ناظر بوده و در آن گـزارش‌هایی از گـرسنگی و تشنگی‌دادن به مسلمانان، ممانعت از تجارت و نیز عدم پرداخت بدهی‌های آنان، برای فشارآوردن و تسلیم‌کردن مشاهده می‌شود.
در تهدید اقتصادی فراگیر مشرکان تصمیم گرفتند برای جلوگیری از گسترش دعوت پیامبر اکرم(ص) و نیز تسلیم‌کردن بنی‌هاشم و بنی عبدالمطلب در برابر خواسته‌های خویش، آنان را مورد تحریم اقتصادی ـ اجتماعی قرار دهند. نویسنده در ادامه با اشاره به وضعیت عصر مدنی و تشکیل حکومت اسلامی در آن زمان و نـقشه‌ها، توطئه‌ها و تهديدهای مشرکان براي براندازي و پدید ساختن اختلال در حکومت نبوي ادعا می‌کند عمده تهديدهاي اقـتصادي در عصر نبوي و در زمان تشکيل حکومت اسلامي در مدينه صورت گرفته است.
یکی از تحریم هایی که در این مقاله بدان اشاره شده است تحریم اقتصادی ـ اجتماعی در شعب ابـی‌طالب می‌باشد. نویسنده با اشاره به تلاش مشرکان قریش برای تسلیم کردن پیامبر اکرم(ص) و مسلمانان و توطئه های مستمر آنان و در مقابل آن، خنثی سازی آن ها با تدبیرهای پیامبر اکرم(ص) و صبر و استقامت وی و مسلمانان به توطئه ای دیگر جهت تسلیم‌کردن پیامبر اکرم(ص) از سوی مشرکین اشاره می‌کند و درباره آن تـحریم قطعنامه‌ای صادر و آن را در خانه کعبه آویزان کردند که به سبب آن پیامبر اکرم(ص) و خویشاوندان وی از هرگونه خرید و فروش، ازدواج، ارتباط و معاشرت محروم شدند.
نویسنده در ادامه می نویسد: سران مشرک قریش بـا اقدام‌هایی مانند نظارت و مراقبت برای اجرا و عدم نقض تحریم‌ها، پایین‌آوردن قدرت خرید مسلمانان با گران‌تر خریدن کالاها از بازار مکه و ممانعت از رسیدن آذوقه و کالا به شعب ابی‌طالب، وضعیت سختی را برای مسلمانان پدیـد آورنـد به گونه‌ای که هیچ چیز مگر در نهان به آن ها نمی‌رسید.
تهدیدهای پیش‌گفته تبعات و اثرهای اقتصادی فـراوانی بـر تضعیف بنیه اقتصادی مسلمانان مهاجر و نـیز اقـتصاد دولت اسـلامی نـوبنیاد مـدینه بر جای گـذاشت کـه از جمله آن ها می‌توان به دشواری‌های تأمین کالاهای ضروری (غذا، پوشاک و مسکن)، دشواری بیکاری و اشتغال و نیز فـقر مـسلمانان مـهاجر اشاره کرد از این‌رو پیامبر اکرم(ص) از هـمان اوایـل هـجرت بـه مـدینه سـیاست‌هایی را در جهت مقابله با این تهدیدهای اقتصادی در دو بُعد داخلی و خارجی به کار گرفتند که نتیجتاً این سیاست‌ها پس از مدتی به تضعیف اقتصاد قریش و خنثی سازی تهدیدهای اقـتصادی آنان و نیز بهبود وضعیت اقتصادی شهر مدینه به ویژه مهاجران انجامید.
نویسنده در ادامه برخی اقداماتی که پیامبر اکرم(ص) و پیروان ایشان در وضعیت تحریم اقتصادی ـ اجتماعی شعب ابی‌طالب انجام دادند را احصا می‌کند که عبارتند از انفاق و خرج اموال، مانند مصرف و خرج ثـروت و دارایـی شـخصی برای تأمین نیازمندی‌های مالی مسلمانان و وجوب انفاق و زکات بـه عـنوان فـریضه مالی مسلمانان، دور زدن تحریم‌ها مانند رساندن خواروبار به وسیله برخی مـشرکان قـریش به علت روابط خویشاوندی؛ تبدیل تهدیدها به فرصت مانند پدیدآمدن فـرصت بـرای پیامبر اکرم(ص) جهت تعمیق باورهای دینی و تربیت مسلمانان، صبر و استقامت مانند امداد غیبی و اطلاع دادن از خورده‌شدن عهدنامه به وسیله مـوریانه، بالارفتن هزینه تحریم برای قریش و خروج تـراز مـالی بالا از مکه که از ثمرات مقاومت و پایداری مؤمنان بود.
انتهای پیام/