در مقاله ای مطرح شد که خانواده هسته مرکزي جامعه و مهم ترین کانون تربیت نسل جـوان اسـت و مـی توانـد نقش مـؤثري در مبـارزه بـا تهـاجم فرهنگـی داشـته باشـد. برخوردهـاي ناخوشـایند و غیرمنطقی بـا جوانـان آنـان را از خـانواده فـراري مـی دهـد و سـبب مـی شـود مکان هاي فاسد و دوستان ناباب را پناهگاه خود قرار دهند.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، فاطمه زاهدی پژوهشگر و محقق زیر نظر حجت الاسلام سید جعفر حق‌شناس مدیر گروه مطالعات زن و خانواده پژوهشکده باقرالعلوم(ع) مقاله ای تحت عنوان «آسیب‌شناسی تهاجم فرهنگی بر کارکردهای خانواده» تهیه کرد که در ادامه متن آن را ملاحظه می کنید؛

فرهنگ هویت هر جامعه را تشکیل می دهد. به عبارت دیگر فرهنگ سـرمایه معنـوي هر ملت است. فرهنگ اسلام که غنی ترین فرهنگ ها و مطابق با فطرت انسان هاسـت خانواده را در جایگاه بسـیار والایـی مـی بینـد و آنجـا را ایمـن تـرین پناهگـاه انسـان و شایسته ترین کـانون بـراي رسـاندن او بـه رشـد و کمـال مـی دانـد.

خـانواده نخسـتین زیرســاخت جامعــه انســانی اســت و بــی تــوجهی بــه نقــش خــانواده آســیب هــاي جبران ناپذیري بر جامعه وارد خواهد کرد، به همین دلیل دشمنان اسلام که نتوانستند با کودتا، جنگ تحمیلی، محاصره اقتصادي و... به مقاصد شوم خـود برسـند ایـن نهـاد اجتماعی را نشانه گرفته و یورش گسترده اي را با استفاده از ابزارهاي نوین و شیوه هاي گوناگون براي براندازي نظام خانواده آغاز کرده اند.

1 - تأثیر تهاجم فرهنگی بر کارکردهاي خانواده

نخستین نهادي که پیامدهاي تهاجم فرهنگی به گونه هاي مختلف در آن ظاهر می شود، خانواده است. حال پیامـدهایی را برمـی شـماریم کـه کارکردهـاي خـانواده را خنثـی می سازد.

نخست، دین گریزی

یکی از مهم ترین کارکردهاي خانواده ایجاد دین بـاوري در اعضـاي آن اسـت و ایـن دین باوري در جوانان اهمیت و نمود بیشتري می یابـد. شـور و نشـاط جوانـان وقتـی بـا فرهنگ پاك و پویاي اسـلام همـراه گـردد نتـایج ارزشـمندي بـه بـار خواهـد آورد. دشمنان اسلام نیز از این نکته به خوبی آگاه بوده و در پی کم رنگ و نابود کردن باورهاي اسلامی در وجود جوانان اند زیرا با وجود فرهنگ اسـلامی کـه هماهنـگ بـا فطـرت بی آلایش جوانان است جاي نفوذ فرهنگ بیگانه نیست.

دوم، فساد و بی بندوباری

در دوران شکوفایی جمهوري اسلامی ایران، استعمار غرب و عوامل داخلی و خارجی آن به روش هاي گوناگون کوشیدند که این مـانع بـزرگ را از راه توسـعه طلبـی خـودبردارند. شیوههاي مختلف تهـاجم فرهنگـی از جملـه تـرویج فسـاد و بـی بنـد وباري از مؤثرترین روش هاي شیطانی تخریب فرهنگ هاي بـومی، دینـی و تحکـیم پایـه هـاي استعمار است. پیامد فساد و بی بندوباري ازهم پاشیدگی خانواده و بـی اثـر شـدن کارکردهـاي آن است. نخستین آسیب آن نیز به روان کودکان وارد خواهد شد.

سوم، بی حجابی و بدحجابی

در دهه دوم و سوم پس از پیروزي انقلاب اسلامی ایران بی حجـابی و بـدحجابی بـه یکی از دغدغه هاي مردم و مسئولین نظام اسلامی تبدیل شد. برخی بر این باورند که سازمان هـاي مـردم نهاد دانشـجویی در حال افزایش است و شکستن چارچوب هاي حجاب از جمله فعالیت هاي آنان است. اثر منفی بدحجابی و بی حجابی در جامعه ابتدا دامن گیر خانواده ها می شود و الفت و مودت میان زن و شوهر را نشانه می گیرد.

چهارم، اعتیاد

توسعه فساد و بی بندوباري بر مبناي هواپرسـتی و تمـایلات نفسـانی خواسـته اسـتکبار جهانی است و چون همه انسان ها داراي تمایلات نفسانی هستند طرفدار زیادي دارد. جایی که پاي هواپرستی به میان آید جایی براي خداپرستی نیست. اعتیاد مهلک ترین دستاورد و مسموم ترین سوغات امپریالیسم است که افراد بی تقوا به پیروي از هواي نفس بـه آن روي مـی آورنـد. توجـه بـه فسـاد و اعتیـاد بـه انـواع مسکرات، حرکتی قهقرایی و ارتجاعی دوران جاهلیت است.

عاطفه خانوادگی و محبت نسبت به فرزند و همسـر در کسـانی کـه بـه اعتیـاد روي می آورند ضعیف می شود به طوري که گاهی دیده می شود چنـین والـدینی فرزنـدان خود را کشته یا مورد تجاوز قرار داده اند. اعتیاد عامل بسیاري از بیماري هاي روحی و روانـی و یکـی از انحرافـات اجتمـاعی است که مهم ترین آسـیب آن سسـت شـدن پیونـدهاي عـاطفی خـانوادگی، طـلاق و بیماري هاي روحی به ویژه افسردگی است.

پنجم، روابط ناسالم و طلاق

از دیگر پیامدهاي تهاجم فرهنگی روابط ناسالم خـارج از چهـارچوب ازدواج قـانونی است. در ایران 90% ازدواج ها که با دوستی هاي خیابانی صورت گرفته به طلاق منجر می شود. پیامد این طلاق هـا کودکـان بـی سرپرسـتی است که از کمبود عاطفی رنج می برند، مورد آزار و اذیت نامـادري یـا ناپـدري قـرار می گیرند یا در خیابان ها آواره می شوند.

ششم، مدگرایی و مصرف گرایی

الف) لباس

پوشاك از نخستین نیازهاي انسان است و نوع آن را جامعه، زمان، آب و هوا، توانایی اقتصادي و شئون اجتماعی تعیین می کند. استکبار جهانی براي چیرگی بر کشـورهاي مـورد نظـر خـود نسـل جـوان آن کشـورها را هـدف قـرار داده، لباس هاي مبتذل خود را با قیمت مناسب تر در اختیار آنان مـی گـذارد. مـدهاي جدیـد از راه هاي مختلفی چون شبکه هاي تلویزیونی، ماهواره، اینترنت و... قابل دسترسی است.

ب) آرایش صورت و مو

گروهی از زنان و جوانان می کوشند با آرایش مو و صورت خود را از دیگران متمایز نشان دهند. در سالهاي اخیر با نفوذ ماهواره و اینترنت مدهاي عجیب و مستهجن مو در میان جوانان شایع شده و بسیاري از مردان موي سر و صورت خـود را شـبیه زنان می آرایند و یا از مدهایی که ماهیت آن را نمیشناسند، استفاده می کنند.

‌ج) مصرفگرایی

از دیگر عواملی که باعث نشر فرهنگ مبتذل غرب و در نتیجه تضعیف هویـت دینـی خانواده می شود روحیه مصرف گرایی است. در جامعه مصـرف گرایـی کـه کالاهـاي خود را از کشورهاي دیگر و به ویژه از مغرب زمین تأمین می کنـد مـردم و جوانـان از ارزش هاي دینی و اخلاقی خود فاصله می گیرند و دور مـی شـوند.

2 - ابزارهاي تهاجم فرهنگی

استکبار جهانی بـراي رسـیدن بـه اهـداف خـود در یـورش فرهنگـی از فنـاوري هـا و ابزارهاي پیشرفته استفاده می کند که به برخی از آن ها اشاره می شود.

نخست، تلویزیون

امروزه تلویزیون از بزرگترین و کاربردي ترین ابزار شکل گیري فرهنـگ در جهـان است. بنا بر گفته صاحبنظـران تلویزیـون در جهـان بـا برنامـه هـاي خـود در عمـل فرهنگ ابتذال را در بین مردم گسترش داده است. با توجه به این کـه بیشـترین بیننـدگان تلویزیـون کودکـان کمتـر از پانزده سال می باشند، بسیاري از فیلم ها و مجموعـه هـاي تلویزیـونی کـه از کشـورهاي غربی وارد شده اند مروج پوشش نامناسب، بدحجابی و بی بنـدوباري انـد و پیامـدهاي منفی زیادي بر فرهنگ دینی مـردم گذاشـته انـد.

دوم، سینما

سینما نیز به سهم خود تأثیر زیادي بر فرهنگ جامعه دارد. امروزه سینما براي خدمت به صهیونیسم فرهنگی و مقابله با تمدن و هویت اسلامی و ایرانی صدها فیلم ساخته است. پس از انقلاب اسلامی نیز با وجود فیلم هاي ارزشی خوبی که هنرمندان مـؤمن سـینما عرضه کردند، گروهی از هنرمندان و هنرپیشه هاي رژیم گذشته با حضـور دوبـاره در صحنه هاي مختلف هنري از جمله سینما به ترویج اهداف و امیال خویش پرداختند و نیروهاي با ایمان و شایسته و جوانان مستعد و حزب اللهی به بهانه نداشتن تخصص طرد و منزوي شدند. در چنین شرایطی بروز و گسترش فساد و بدحجابی از دریچه سینما عادي است.

سوم، ماهواره

ماهواره در بسیاري از کشورها تخریب کننده ارزش هاي دینی و ملی اسـت. در ایـران میزان تخریب ارزش هاي دینی در قرن جدید چشم گیر است. مسئولان فرهنگـی بایـد بدانند که امروزه غرب می کوشد با کمک فناوري هاي پیشرفته و بهره گیري از ماهواره و با ایجاد آشفتگی در زبان و آداب و سنن و تاریخ هویت جوانان را تغییر دهد.

چهارم، اینترنت

هر چند اینترنت واقعیتی انکارناپذیر و از نمودهاي پیشرفت بشـر اسـت و ارتبـاط هـاي علمی و فرهنگی مفید را بیشتر کرده است بسیاري از خدمات آن با آسیب هایی همراه است. بیشترین کسانی که با اینترنت سروکار همیشگی دارنـد دچـار نوعی اعتیاد می شوند و از تعادل خارج می شوند به همین دلیل اینترنت وسیله اي براي یورش فرهنگی شد. در ایران نیز اینترنت پس از رسانه ملی دومین رسانه مورد توجه جوانان به شمار می رود.

پنجم، بازي هاي رایانه ای

یکی از کانال هاي اصلی تهاجم فرهنگی به قشر کودك و نوجوان بازي هاي رایانه اي است که آثار و تبعات منفی فراوانی از نظر روحی، روانی، اخلاقی، جسمی و آموزشی دارد. به همین دلیل بنیاد بازي هاي رایانه اي باید ضمن نظـارت بـر توزیع بازي هایی که از خارج وارد می شود از توزیع آن دسـته بـازي هـا کـه مغـایر بـا فرهنگ دینی و اسلامی ما است جلوگیري کند.

ششم، کالاهاي وارداتی

سودجویان غربی همه اهرم هاي ممکن را براي سلطه فرهنگی، سیاسی، اقتصادي به کار مــی گیرنــد و کشــورهاي تحــت ســلطه را حتــی در گــزینش کــالاي وارداتــی آزاد نمی گذارند. آنان از فقر مادي و فرهنگی جهـان سـوم اسـتفاده کـرده و بـا ترفنـدهاي گوناگون زمینه ورود فرهنگ خویش را فراهم ساخته و به چپـاول منـابع ارزنـده آنـان می پردازند. ورود این کالاها علاوه بر این که فرهنگ ویژه اي به همراه دارد از به جریان افتادن اندیشـه و سرمایه هاي این کشورها در راه هاي سـازنده پیشـگیري مـی کنـد کـه بیکـاري، رکـود اقتصادي و فرو رفتن خانواده ها در مـنجلاب فسـادانگیز رفـاه کـاذب از پیامـدهاي آن است.

3 - راهکارهاي مبارزه با تهاجم فرهنگی

براي مبارزه با تهاجم فرهنگی راهکارهاي مختلفی وجود دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم؛

نخست، شناخت فرهنگ و اهداف دشمن

بی تردید شناسایی دشمن و برآورد اهداف، توان و تفکر وي از الفباي مبارزه به شـمار می آید که باید قبل از هر اقدامی بدان پرداخته شود. از این رو براي موفقیت در مبارزه با تهاجم فرهنگی توجه و تمرکز مسؤولان فرهنگی کشور به امـر مبـارزه بـا تهـاجم فرهنگـی و اختصـاص بودجـه کـافی و ایجـاد جایگـاه مناسـب بــراي آن در برنامه ریزي کلان کشور و ارتباطات بین المللی امري ضروري به نظر می رسد.

دوم، ایجاد محیط گرم خانوادگی

خانواده هسته مرکزي جامعه و مهم ترین کانون تربیت نسل جـوان اسـت و مـی توانـد نقش مـؤثري در مبـارزه بـا تهـاجم فرهنگـی داشـته باشـد. برخوردهـاي ناخوشـایند و غیرمنطقی بـا جوانـان آنـان را از خانـه و خـانواده فـراري مـی دهـد و سـبب مـی شـود مکان هاي فاسد و دوستان ناباب را پناهگاه خود قرار دهند و یا براي جبران کمبودهاي عاطفی به فیلم ها و بازي هاي رایانه اي مخـرب روي آورنـد. البته گاهی نیز جوان در خانواده اي دیـن دار تربیـت مـی شـود، ولـی در اجتمـاع و محـل تحصیل مورد غفلت قرار می گیرد و از ارزش هاي دینی و معنوي دور می شـود که باید به این نکته شدیدا توجه شود.

سوم، استحکام بنیادهاي فرهنگی و دینی

کشورهاي اسلامی و به ویژه جمهوري اسلامی که از فرهنگی غنی برخوردارند براي تحکیم بنیان خانواده ها و بهینه سازي باورهاي اسلامی باید منابع فرهنگی و ارزش هاي اصیل اسلامی را به کار بندند تا انسان هاي سالم و متعهدي از این خانواده ها بیرون آیند. چنانچه خانواده ها از تأثیر فرهنگی بیگانه سالم بمانند هزینه هاي تعلیم و تربیت فرزندان کاهش چشمگیري خواهد داشت.

مسلمانان بـا بـاور بـه دو اصـل شایسـتگی و فهـم ملـت هـاي مسـلمان و نیـز برتـري ارزش هاي اصیل اسلامی نسبت به سایر مکاتب می توانند در مدتی کوتاه خلاقیت هاي شگرف و کارآمدي را به جهان عرضه نمایند و براي رسیدن به این دو اصل نخست باید بنیادهاي فرهنگی مبتنی بر آموزه هاي دینی فعال باشند.

چهارم، ترویج ارزش ها با امر به معروف و نهی از منکر

انسان داراي دو بعد روحانی و حیوانی است. غرایزي که خداونـد بـراي حفـظ بقـا در وجود انسان به ودیعه گذاشته اگر رها و بی مهار گردد به سرکشـی و جنـون خواهـد انجامید. از این رو مهار خواسته ها و هواهاي نفسانی براي جلوگیري از افسار گسیختگی از مهمترین برنامه هاي اسلام است تا ارزش هاي معنوي در میـان مـردم حفـظ گـردد و بتوانند در برابر یورش هاي فرهنگی بیگانگان مقاومت کنند.

امر به معروف و نهی از منکـر نظـارت عمـومی افـراد جامعـه بـر همـ دیگر اسـت و از مهم ترین واجبات محسـوب مـی گـردد و نیـز بهتـرین وسـیله بـراي جلـوگیري از تهـاجم فرهنگی است.

4 - پیشنهادات

نخست، خانواده ها با رفتار مشفقانه و محبت آمیز می توانند به اصـلاح جامعـه شـتاب بخشـیده و ضمن کنترل درونی خانواده ها بـه کنتـرل بیرونـی و در نهایـت ایمـن سـازي جامعـه بـا مشارکت و همکاري دلسوزانه کمک نمایند.

دوم، والدین با حضور بیشتر و مؤثرتر در خانواده و بـا اهمیـت دادن بـه مسـائل روحی و روانی فرزندان می توانند به کارکردهاي صحیح تربیتی خانواده جامه عمـل بپوشـانند.

سوم، باید دقت داشت که فرزندان و اعضاي خانواده بیش از نیازهاي جسـمانی بـه آرامـش روانی و درك متقابل نیازمندند و ارتباط مناسب و مشفقانه والدین در منزل با همسـر و فرزندان ضامن بقا و سلامتی کانون گرم خانواده است.

چهارم، بیشتر افراد گمان می کنند که از آسیب هـاي اجتمـاعی در امـاننـد و ایـن مسـایل و مشکلات فقط گریبانگیر دیگران است. همچنین بسیاري از والدین از مشاهده مدهاي مو و لباس در فرزندان و یا مشاهده کج روي هایی نظیر اعتیاد به موادمخدر، انحرافـات جنسی و رفتارهاي ضد اخلاقی از سوي جوانان خود عبرت نمی گیرند و در اکثر موارد موضوعات مذکور را ناچیز جلوه می دهند. باید توجه داشت کـه راه حـل نهـایی بـراي حل مسئله پاك کردن صورت مسئله نیست. بلکه آگاهانه باید مسـایل را شناسـایی و براي حل آن اقدام نمود.

انتهای پیام/