درک عاشورازمقاتل معاصر
مقاتل معاصر؛ رهیافت انسان امروز برای درک عاشورا
خواندن مقاتل و روایات شاهدان واقعه کربلا، امروزه با توجه به تفاوت‌های ایجاد شده در گذر زمان، برای عموم مردم گاه با مشکلاتی همراه است. با توجه به این مشکلات برخی نویسندگان و پژوهشگران حوزه دین، تلاش کرده‌اند تا با ارائه متنی قابل درک و همچنین مستند، ادراک واقعه کربلا را برای همگان ممکن سازند.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ با توجه به تأثیر عظیم حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام در منظومه اعتقادی شیعیان، فهم و درک واقعه کربلا و قیام عاشورا همراه از نیازهای اساسی جامعه شیعی بوده است. به تاکید بسیاری از صاحب نظران مستقیم‌ترین مسیر برای دستیابی به این هدف و شاید بهترین مسیرها، خواندن مقاتل و روایات شاهدان آن واقعه است لکن امروزه با توجه به تفاوت‌های ایجاد شده در گذر زمان، رجوع مستقیم به مقاتل و روایات دست اول، خصوصاً برای عموم مردم، گاه با مشکلاتی همواره است. برخی نویسندگان و پژوهشگران حوزه دین با توجه به این مشکلات، تلاش کرده‌اند تا با ارائه متنی قابل درک و همچنین مستند ادراک واقعه کربلا را برای همگان ممکن سازند. در ادامه به معرفی برخی از این تلاش‌ها، تحت عنوان «مقاتل معاصر امام حسین علیه‌السلام» پرداخته‌ایم:
* کتاب آه
«کتاب آه»، ترجمه و بازنویسی کتاب «نفس المهموم»، توسط یاسین حجازی است. کتابی که با اتکا به اعتبار محدث بزرگ مرحوم شیخ عباس قمی(ره) و نثر روان مترجم بی شک یکی از بهترین مقاتل اباعبدالله الحسین(ع) است.
با مقایسه مقاتل موجود می‌بینیم که مقتل‌های نوشته‌شده برای حادثه عاشورا معمولاً از دو مشکل رنج می‌برند؛ یا استناد تاریخی متقنی ندارند یا اینکه ادبیات آن‌ها به گونه‌ای است که عموم مردم نمی‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. «کتاب آه» بازنویسی مقتل نفس المهموم» است که توانسته به خوبی این دو مشکل را در استنادهای متقن و ادبیات روانش حل کند. این کتاب اغلب نقل‌های صحیح را در خود گرد آورده و جزء حادثه شهادت امام حسین(ع) را از ۶ ماه قبل از عاشورا تا چند ماه پس از آن روایت می‌کند. این کتاب مبتنی بر نیاز مخاطبان عام با ادبیات و شکلی جذاب بازنویسی شده تا هر کسی بتواند مستقیماً با یک مقتل معتبر از حادثه عاشورا ارتباط برقرار کند.
گفتنی است انتشارات جام طهور «کتاب آه» را در 580 صفحه و با قیمت 45 هزار تومان منتشر کرده است.
* مقتل امام حسین(ع)
«مقتل امام حسین»، نوشته علامه سید مرتضی عسکری، اثری پژوهشی و با استنادات تاریخی متقن است که حوادث زندگی امام حسین(ع) و اولاد و اصحابش را از زمان مرگ معاویه و آغاز حکومت یزیدبن‌معاویه تا شهادت آن حضرت و همچنین ماجراهای پس از شهادت آن حضرت را بررسی می‌کند.
مقتل نویسی حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام همواره سیره عالمان تاریخ‌پژوه بوده است؛ اما گاه از میان آن‌ها، افرادی که صلاحیت لازم و تخصص کافی در تاریخ اسلام نداشته‌اند، به این موضوع روی آورده و اثری از خود به جای گذارده‌اند. این مسئله در کنار دیگر آسیب‌های فرهنگی در طول تاریخ تشیع باعث شده است که جریان واقعه عاشورا همواره به تحریف‌ها و حکایت‌های غیر معتبر تاریخی مبتلا شود. در این میان، وجود مقتلی که بتوان به لحاظ استناد و اتقان تاریخی به آن اعتماد کرد، پس غنیمت است. «مقتل امام حسین» حاصل نوشته‌های علامه عسکری رضوان‌الله‌علیه در مقتل اباعبدالله(ع) است، مورخی که به حق در میان پژوهشگران شیعه تاریخ اسلام شخصیتی بی‌نظیر است، استناد به منابع معتبر تاریخی و توضیحاتی که در پاورقی کتاب بیان شده، اثری پژوهشی خلق کرده است که وقایع تاریخی از زمان مرگ معاویه تا بازگشت اهل بیت رسول‌الله به مدینه و سرنوشت قاتلان اباعبدالله(ع) را بازگو می‌کند.
موسسه ایمان ماندگار این کتاب را در 272 صفحه با قیمت 16 هزار تومان چاپ و روانه بازار کرده است.
* قصه کربلا
کتاب‌های تاریخی‌ای که به توصیف واقعه طف پرداخته‌اند، هریک ویژگی خاصی دارند. «قصه کربلا» اثر علی نظری منفرد نیز از جمله این کتاب‌هاست که با اسلوبی جدید به روایت داستان کربلا و واقعه عاشورا پرداخته است. نویسنده این کتاب با جستجو و تتبع در میان منابع متعدد تاریخی، با اسلوبی متفاوت جریان کربلا را چنان یک سفرنامه به تصویر کشیده است. سفرنامه‌ای که راوی آن، خود امام علیه‌السلام، اصحاب، خانواده ایشان و دیگر حاضران در صحنه هستند. بخش‌هایی از کتاب عبارت‌اند از: حرکت از مدینه به سوی مکه، حرکت از مکه به سوی عراق، حرکت اهل بیت علیهم‌السلام به سوی شام، سفر از شام به سوی کربلا و سفر از کربلا به مدینه.
این کتاب در 701 صفحه و به قیمت 30 هزار تومان توسط انتشارات سرور منتشر شده است.
* تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا(ع)
«مقتل جامع سیدالشهدا(ع)» حاصل پژوهش‌های جمعی از محققان تاریخ و سیره اهل بیت علیهم‌السلام است که از میان منابع موجود تا پیش از قرن هفتم هجری که قابل اعتمادترین و معتبرترین منابع تاریخی مربوط به قیام عاشورا هستند، در قالب مستندترین و جامع‌ترین گزارش جریان عاشورا تدوین شده است.
جریان عاشورا قطعاً شناخته‌شده‌ترین و تأثیرگذارترین حادثه تاریخ اسلام است که از همان زمان وقوع تا امروز، پژوهش‌های تاریخی بسیاری را به خود اختصاص داده است. ویژگی‌های برجسته و ممتازی که شخص اباعبدالله علیه‌السلام و ابعاد این جریان در تاریخ داشته است، محققان بسیاری را به تکاپو برای شناخت ابعاد آن واداشته است که در این مجموعه می‌توان نمونه عالی این تلاش را مشاهده کرد. از ویژگی‌های ممتاز این کتاب می‌توان به جمع میان نقل تاریخی و تحلیل‌های معرفتی، سیاسی، اجتماعی و حدیثی و همچنین جامعیت کتاب که از ریشه‌های تاریخی و فکری تا آثار و پیامدهای این واقعه را بررسی کرده و سعی در پردازش جزئیات تاریخی، اشاره کرد.
گفتنی است این کتاب 1930 صفحه‌ای، در دو مجلد و با قیمت 216 هزار تومان توسط انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) انتشار یافته است.
* ثارالله، خون حسین علیه‌السلام در رگ‌های اسلام
«ثارالله، خون حسین علیه‌السلام در رگ‌های اسلام»، اثر مرحوم آیت‌الله حسین عندلیب همدانی (متوفی 1420 ه.ق) از علمای شهر همدان و از شاگردان خاص آخوند ملاعلی معصومی همدانی، است که با نگاهی عمیق به واقعه کربلا و حواشی تأثیرگذار بر آن پرداخته است.
معمولاً کتب مربوط به قیام اباعبدالله علیه‌السلام تک بعدی بوده و این چنین نیست که از منظرهای متفاوت تاریخی، حدیثی، معرفتی، تفسیری و ... به این موضوع پرداخته باشند؛ اما ویژگی این کتاب این است که با الگو گیری از زیارت عاشورا، ابتدا به مطرح مباحث معرفتی پرداخته و شخصیت اباعبدالله علیه‌السلام و خصائص حضرتش را معرفي کرده است و سپس وارد بعد تاریخی جریان عاشورا شده و عظمت مصیبت را به تصویر کشیده است. استفاده از روایات تفسیری و تأویل آیات، تعمق در بیانات امام حسین علیه‌السلام، رجال‌شناسی نقش‌آفرینان مثبت و منفی کربلا، جامعه‌شناسی عرب، ارائه تحلیل‌های اعتقادی مرتبط با وقایع، ارائه تحلیل‌های آماری و مکان‌شناسی جغرافیای کربلا از امتیازات ویژه کتاب است.
انتشارات جمکران این کتاب را در 517 صفحه و با قیمت 16 هزار تومان چاپ و روانه بازار کرده است.
* چهل منزل با حسین علیه‌السلام
«چهل منزل با حسین(ع)» نوشته علی اکبر رنجبران تهرانی، گزیده ۴۰ مقتل با موضوعات خاص و کاربردی درباره عاشورا و بر اساس آن‌چه در مجالس روضه‌خوانی ایام محرم رواج دارد، می‌باشد و اثری پژوهشی و جامع در این زمینه است.
مصیبتی که در حادثه عاشورا بر حضرت حسین علیه‌السلام و خاندان مطهر ایشان وارد آمد، آسمان‌ها و زمین و مخلوقات عالم را دچار دگرگونی کرد. آن چنان که طبق روایات ملائک و انبیا بر این مصیبت مجلس عزا برپا کردند. باوجود اهمیت ویژه‌ای که این واقعه در تاریخ اسلام دارد و مقاتل بسیاری که درباره این واقعه نوشته شده است لیکن متأسفانه هنوز بسیاری از حقایق و ماوقع جان‌گداز و همچنین کم و کیف آن بیان نگردیده، با به قلم شرح داده نشده یا موردنقد و ارزیابی جامع و مبسوط قرار نگرفته است. محقق این اثر کوشیده است تا با مطالعه تمام مقاتل پیشینی موجود و گزینش مطالب این آثار کتابی نسبتاً جامع در مقتل اباعبدالله علیه‌السلام و اصحاب ایشان و مصیبت‌هایی که به خاندان ایشان وارد شده است را با جزئیات بیان کنند. این کتاب حاصل چهار سال پژوهش نویسنده و تلاش وی برای گلچین مستندترین نقل‌های تاریخی است.
گفتنی است انتشارات زمزم هدایت این کتاب را در 282 صفحه و با قیمت 15 هزار تومان منتشر کرده است.
انتهای پیام/