آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در دومین نشست تخصصی «فقه انتخابات» مطرح کرد؛
تحقق دین بدون حکومت ممکن نیست و اقامه حکومت هم بدون حضور مردم امکان ندارد/ رفراندوم در مورد احکام الهی معنا ندارد
در نظام جمهوری اسلامی هر مسئولی اگر بخواهد روی هوا و هوس خودش اعمال قدرت کند، مجلس باشد یا رئیس جمهور باشد یا رئیس قوه قضائیه باشد، اینها از صلاحیت برای مسئولیت خارج می‌شوند و می‌گوییم صلاحیت ندارند.
به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، دومین نشست تخصصی «فقه انتخابات» به همت گروه فقه سیاسی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با حضور برخی از اندیشمندان و پژوهشگران فقه سیاسی و با ارائه آیت‌الله محمد جواد فاضل لنکرانی برگزار گردید.
آیت‌الله فاضل لنکرانی در این نشست با طرح این پرسش که «نقش مردم نسبت به حکومت دینی و انتخاب ولیّ فقیه یا انتخاب رئیس جمهور یا سایر انتخابات چگونه است؟» به بررسی فقهی «نقش و رای مردم» دراین زمینه پرداخت.
«عدم ولایت احد علی احد» و «اختصاص ولایت به خدای متعال»
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ابتدا به طرح برخی از مقدمات و اصول موضوعه بحث پرداخت و در این زمینه به چند اصل اشاره کرد: 1. اصل «عدم ولایت احد علی احد»؛ طبق این اصل اولاً و بالذات هیچ انسانی بر دیگری ولایت ندارد. 2. اصل «اختصاص ولایت به خدای متعال و ماذونان از جانب او»؛ این اصل مبتنی بر ادله عقلی و نقلی فراوانی است. به عنوان مثال، دلیل خالقیت، ربوبیت، رازقیت و... به عنوان یک دلیل عقلی بر این اصل است. عقلاً خالق، رب، رازق و... بر مخلوق، مربوب، مرزوق و... ولایت دارد. از نظر نقلی نیز آیات فراوانی مانند آیه «إنما ولیّکم الله و رسوله و الذین آمنوا»، «فالله هو الولی» و... بر اختصاص و انحصار ولایت به خدا متعال دلالت دارد. خدای متعال نیز بر اساس آیات قرآن و ... این ولایت را به نبی اکرم(ص) و ائمه هدی و در ادامه، طبق ادله ولایت مطلقه فقیه، به فقها واگذار کرده است.
آیات خلافت ربطی به مسئله حق حاکمیت و انتخاب ندارد
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، در ادامه با اشاره به این‌که در قرآن سه دسته آیات در مورد مسائل مربوط به حکومت و ولایت وجود دارد: آیات ولایت، آیات خلافت و آیات کرامت، به نقد دیدگاه برخی پرداخت که با استناد به آیات خلافت، تلاش می‌کنند مسئله حق حاکمیت و حق رای و انتخاب را اثبات کنند.
وی گفت: یک دسته از آیات مربوط به بحث، آیات خلافت است، آیاتی مانند «يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ»، «إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً» و... اینجا یک بحثی که وجود دارد این است که آیا از آیات خلافت می‌شود ولایت این خلیفه را بر دیگران استفاده کرد یا خیر؟ مرحوم آقای صدر رضوان الله علیه در «الاسلام یقود الحیات» این مطلب را دارد که می‌فرماید این‌که انسان خلیفة الله است بدین معناست که آنچه برای خداوند ثابت است از جمله حق حاکمیت و اداره جامعه به انسان انتقال یافته، از این رو بنیان حکومت در قرآن بر اصل خلافت استوار است و از آن برمی‌آید که خداوند حکمرانی و به دست گرفتن ذمام جامعه و تصرف را به انسان عطا فرموده و مشروعیت الهی حکومت مردمی‌استنتاج می‌شود.
استاد فاضل لنکرانی درباره نظر خود در این زمینه نیز بیان کرد: من با دقتی که در این آیات کردم، از این آیات خلافت در این بحث نمی‌شود چیزی را استفاده کرد. این مقداری که مسلم است این است که «إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً» بعد از این‌که «وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأسْمَاءَ کُلَّهَا» است، انسان یک موجودی است که تجلی اسماء و صفات خداست، ولی نمی‌توانیم بگوئیم رازق بودن اگر در خدا هست در انسان هم هست، خالق بودن در خدا هست در انسان هم هست، حاکم بودن و ولی بودن اگر در خدا هست در انسان هم هست، نه! انسان از باب این‌که روح خدا در خلقت او دمیده شده می‌شود خلیفة الله، این ربطی به این‌که چنین حقی دارد که حاکم را معین کند و در سرنوشت خودش دخالت کند، ندارد.
حقّ انتخاب حاکم یک امر ارتکازی عقلائی است
آیت‌الله فاضل لنکرانی با اتکازی و عقلایی دانستن حق انتخاب حاکم خاطرنشان کرد: بشر مدنیٌ بالطبع است و اجتماعی است و زندگی‌اش، زندگی جمعی است و این طور بوده که از اول بشر برای خودش یک حاکمی‌قرار می‌داده، این‌که عرض کردم در روایات درباره «لابُدَّ للنّاسِ مِن امِیرٍ»، نه این‌که یک امر فقط مجرد قرارداد یا مجرد اضطرار باشد، بگوییم بشر اضطرار به این امر دارد! نه، ما می‌خواهیم عرض کنیم حقّ انتخاب حاکم یک امر ارتکازی عقلائی است، یعنی عقلا می‌گویند هر چند نفری برای خودشان یک رئیسی قرار بدهند، هر شهری، هر جامعه‌ای برای خودشان یک رئیس و یک حاکم قرار بدهند، این یک امر ارتکازی عقلائی است.
هیچ تضاد و تهافتی بین «اختصاص ولایت به خداوند» و «ارتکازی و عقلایی بودن حق انتخاب حاکم» وجود ندارد
وی در ادامه به بررسی نسبت «اختصاص ولایت به خداوند» و «اتکازی بودن حق انتخاب حاکم» پرداخت و با رد توهم هر گونه تضاد و تهافت بین این هر دو خاطرنشان کرد: اینجا بحث بسیار مهمی‌که وجود دارد این است که از یک طرف ما ادله داریم که ریشه ولایت به خدای تبارک و تعالی برمی‌گردد و آن کسانی که خداوند آنها را معین کرده، رسول خدا، ائمه معصومین و بعد در زمان غیبت فقها و فقیه جامع الشرایط که از طرف ائمه معصومین این منصب برایشان قرار داده شده بدون هیچ تردیدی، این مسلم است. از یک طرف مسئله حقّ انتخاب یک امر ارتکازی عقلائی است، مردم می‌گویند ما خودمان باید رئیس را انتخاب کنیم، خودمان باید آن مسئول را انتخاب کنیم... اسلام هم می‌خواهد هر انسانی، هر شخصی، هر جمعیتی، هر گروهی حق انتخاب داشته باشد. نسبت به حاکم، نسبت به آنهایی که می‌خواهند مقدرات حکومت را در دست بگیرند. از مذاق شریعت استفاده می‌شود که مردم یک جایگاه والایی در حکومت دینی و در نظام اسلامی دارند، هم حقّ انتخاب حاکم امری ارتکازی عقلایی است و هم شارع این را صحه گذاشته و بالاتر از آن، اگر از تعبیر «لِيَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ» لعلّ بشود استفاده کرد که اگر مردم در میدان نباشند قیام به قسط محال است و نمی‌شود، باید مردم حضور داشته باشند تا قیام به قسط شکل بگیرد.
توطئه «جدایی مردم از حکومت و علما» بسیار خطرناک تر از «توطئه جدایی دین از سیاست» است
استاد فاضل لنکرانی با اشاره به دیدگاه حضرت امام(ره) تصریح کرد: حضرت امام این مطلب را دارند در سخنرانی نهم اسفند 62 در جمع مدیران، می‌فرمایند بعضی‌ها می‌گویند سیاست فقط حق مجتهدین است یعنی در امور سیاسی پانصد نفر دخالت کنند و مردم هم سراغ کارشان بروند و کاری به مسائل اجتماعی نداشته باشند، می‌فرمایند این توطئه از توطئه‌ی جدایی دین از سیاست به مراتب بدتر است، یعنی جدایی مردم از علما، جدایی مردم از سیاست، از جدایی دین از سیاست خطرناکتر و بدتر است. ما باید واقعاً ببینیم در جای جایی که در دین نسبت به مردم احکامی داریم، جایگاه مردم را ببینیم چگونه است. از منظر دینی، اگر جایگاه مردم را خوب نتوانیم بفهمیم، اصلاً بحث به جایی نمی‌رسد! یعنی هم باید جایگاه ولایت و حکومت را بتوانیم درست تصویر کنیم و هم جایگاه مردم را باید بتوانیم درست بفهمیم که مردم چه جایگاهی دارند؟
یکی از مصادیق اقامه قسط، انتخاب حاکم عادل است
آیت‌الله فاضل لنکرانی یادآور شد: آن آیه شریفه‌ای که خدای تبارک و تعالی می‌فرماید «لَقَد أَرسَلنا رُسُلَنا بِالبَيِّناتِ وَأَنزَلنا مَعَهُمُ الكِتابَ وَالميزانَ لِيَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ»، یعنی اصلاً فلسفه ارسال رسل و انزال کتب این بوده که مردم در صحنه حضور داشته باشند، این «لِيَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ» به خوبی از آن حضور خود مردم در سرنوشت خودشان استفاده می‌شود که دین می‌خواهد مردم به پا خیزند: «لِيَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ». یکی از مصادیق بسیار مهمش مسئله انتخاب حاکم است، مردم وقتی می‌خواهند قیام به قسط کنند باید یک حاکم عادل را قرار بدهند، اگر به مردم گفتند شما دخالت نکنید به مردم ربطی ندارد، قطعاً در آن جامعه نمی‌شود حاکم عادل را نصب کرد.
شرکت در انتخابات کشورهای غیر اسلامی اشکال شرعی ندارد
وی درباره شرکت در انتخابات کشورهای غیر اسلامی گفت: ما در زمان خودمان در کشورهایی که دینی نیستند، اینها انتخابات دارند و کسی هم به عنوان رئیس قرار می‌دهند ولی آنجا بحث ولایت نیست، یک کسی را وکیل می‌دهند که یک سری امور را انجام بدهد که اشکالی هم ندارد، چون گاهی سؤال می‌کنند که در کشورهای دیگر در انتخاباتشان می‌توانیم شرعاً شرکت کنیم یا نه؟ بله مانعی ندارد. یک امر عقلائی است وکیلی را انتخاب می‌کنند برای مصالح جامعه، آنجا بحث ولایت نیست.
نقش رای و خواست مردم در عصر حضور
آیت‌الله فاضل لنکرانی سپس به تبیین نقش رای و خواست مردم در عصر حضور پرداخت. وی با اشاره به ولایات سه گانه: ولایت تکوینیه، ولایت تشریعیه و ولایت ظاهریه، تأکید کرد: مردم و خواست آنها ربطی به ولایت تکوینیه و تشریعیه معصومین ندارد. در مورد ولایت ظاهریه نیز، در مقام ثبوت خواست و رای مردم تاثیری ندارد، اما در مقام اثبات و فعلیت، اگر مردم نباشند و نخواهند امکان اعمال ولایت وجود ندارد: در زمان حضور معصومین(ع)، ما می‌گوئیم مردم تا به میدان نیایند امامت به مرحله فعلیت و انعقاد نمی‌رسد، این تعبیر انعقاد اتفاقاً در کلمات خود امیرالمؤمنین هم هست. «وَ لَعَمْرِي لَئِنْ كَانَتِ الْإِمَامَةُ لَا تَنْعَقِدُ حَتَّى يَحْضُرَهَا عَامَّةُ النَّاسِ»، در خطبه 173 حضرت تعبیر به انعقاد می‌کند. یا این تعبیر که مردم حق دارند در تعیین امام دخالت کنند، « أَيُّهَا النَّاسُ عَنْ مَلَإٍ وَ إِذْنٍ إِنَّ هَذَا أَمْرُكُمْ لَيْسَ لِأَحَدٍ فِيهِ حَقٌّ إِلَّا مَنْ أَمَّرْتُمْ» یا در خطبه شقشقیه « أَمَا وَ الَّذِي فَلَقَ الْحَبَّةَ وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ لَوْ لَا حُضُورُ الْحَاضِرِ وَ قِيَامُ الْحُجَّةِ بِوُجُودِ النَّاصِرِ وَ مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَى الْعُلَمَاءِ...»، تمام اینها اشاره به مقام اثبات و فعلیت دارد که اگر مردم نباشند، ولایت و حکومت معصوم فعلیت پیدا نمی‌کند.
پشتوانه «حق انتخاب»، یک «حکم تکلیفی» است
وی در مورد پشتوانه حق انتخاب بیان داشت: حضور مردم برای اثبات ولایت معصوم هم واجب است. امامت یک رکنش مردم هستند، برای مردم واجب است امام واجد الشرایط را در مسند حکومت قرار بدهند، وقتی چنین چیزی واجب شد این حق را هم پیدا می‌کنند برای تأیید. منتهی در زمانی که معصوم هست بر مردم واجب است اعلم، اتقی، اشجع، که این منحصر در معصوم است، بر مردم واجب است که بروند سراغ همین معصوم و آن را به حکومت ظاهریه برسانند. این حق پشتوانه‌اش یک حکم تکلیفی است. اصلاً ما در فقه اثبات کردیم حق بدون حکم تکلیفی نداریم، هر حقی منتزع از یک حکم تکلیفی است. یک وقت می‌گوئیم مردم حق دارند امام معصوم را انتخاب کنند به این معناست که اگر حق است پس می‌توانند انتخاب نکنند! اینطور نیست. این حق مستظهر به یک حکم تکلیفی است، باید مردم بروند آن کسی که اصلح و اعلم است، اتقی است، و آن کس در زمان حضور، خود معصوم است.
نقش مردم در عصر حضور، تشریفاتی نیست
استاد درس خارج حوزه علمیه یادآور شد: پس ما اگر بخواهیم بگوئیم جایگاه مردم در زمان معصوم چیست؟ یک امر تشریفاتی نیست و حضور مردم لازم است، نه به عنوان یک حق بدون حکم تکلیفی. واجب است مردم حضور پیدا کنند و بیعت کنند، منتهی در مرحله اثبات حکومت ظاهریه است، یعنی مردم نقشی در ثبوت ندارند، این حکومت ظاهریه ثبوتاً برای ائمه ثابت است بدون هیچ تردیدی. مردم نمی‌آیند صلاحیت حکومت ظاهریه را به امام بدهند، آن را در جای خودش دارد. هیچ کسی احقّ از اینها به حسب واقع نیست، اما به حسب ظاهر و در مقام تحقق و فعلیت حضور مردم لازم است.
لازمه حق انتخاب، انتخاب فرد واجد شرایط است
استاد فاضل در مورد لازمه حق انتخاب نیز تاکید کرد: از نظر دینی ما می‌گوئیم مردم حق دارند انتخاب کنند، چون این حق پشتوانه‌اش یک حکم تکلیفی است باید یک افراد واجد شرایط را انتخاب کنند، یعنی نه عقل، نه دین، نمی‌گوید هر آنچه را که مردم انتخاب کردند قطعاً حق، صحیح و مشروع است، بلکه در صورتی مشروع و صحیح است که در چارچوب احکام و طبق ضوابط باشد. به عبارت دیگر دین می‌گوید این حق انتخاب در جایی است که شما مصالح و مفاسد خودتان را رعایت کنید. دنبال افراد واجد شرایط باشید، اما اگر بگوئیم دین می‌گوید این حق ارتکازی عقلایی ثابت است و دین هم تأیید کرده مردم هر انتخابی کردند این انتخاب مشروع است، این چنین نیست. انتخاب در چارچوب و ضوابط عقلی و دینی و مبتنی بر مصالح و مفاسد مردم است که درست است.
رای گیری و رفراندوم در مورد احکام الهی معنا ندارد
وی با رد توهم رفراندوم در مورد احکام الهی تصریح کرد: در فرمایشات امام رضوان الله تعالی علیه هست که می‌فرمایند مردم ولو اشتباه کنند اما باز متبع است، آن مطلب دیگری است و الا اگر از خود امام بپرسیم که اگر اکثریت مردم امروز رأی دادند یک حکمی‌از احکام اسلامی نباشد، مثل بعضی از افراد کم اطلاع که می‌گوئیم بیائیم حجاب را به رفراندوم بگذاریم. حکم خدا را مگر می‌شود با رأی مردم جابجا کرد؟ خدا به آن ولایت در خالقیت و رازقیت و ربوبیت اینها را تشریع کرده که مستند به آن است، چطور رأی مردم می‌تواند این را جابجا کند، رأی مردم نمی‌تواند بگوید که حتی این حکم اجرا نشود! یک وقت ممکن است کسی بگوید چه اشکالی دارد ما امروز به مردم بگوئیم رأی بدهید که حجاب در جامعه اجرا بشود یا نه؟ این هم حق ندارند، خدا این احکام را برای اجرا قرار داده و این‌که مردم عمل کنند، نه در اصل جعلش و نه در عمل به این جعل، رأی مردم هیچ نقشی ندارد. از آن طرف اگر مردم رأی بدهند به این‌که حجاب باید باشد هم فایده ندارد، چون رأی مردم این جایگاه را ندارد.
ارزش رای مردم به این است که در مسیر قسط و عدالت باشد
آیت‌الله فاضل لنکرانی عنوان کرد: ارزش مردم « لِيَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ» است نه این‌که هر کاری خواستند بکنند، اگر ناس در مسیر قسط، عدل، دین و عقل قرار بگیرد ارزش دارد. مثلاً آیا در مسائل سلامت، می‌توانیم بگوئیم امروز از مردم رأی بگیریم که آیا واکسن در کرونا باشد یا نه؟ کدام آدم عاقلی این را در رفراندوم می‌گذارد؟ یک مسیری دارد که رأی مردم در آن دخالتی ندارد. رأی مردم در یک چارچوب عقلی و دینی نافذ است که در این چهارچوب عقلی و دینی کرامت مردم، ارزش مردم حفظ می‌شود.
حکومت و مردم دو امر متضایف هستند
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار با اشاره به نسبت تضایف بین حکومت و مردم گفت: علی ایّ حال این تعبیر که مردم چنین حقی دارند که حکومت ظاهریه امام معصوم را تحقق ببخشند و در مرحله اثبات مردم نقش دارند. گاهی اوقات این را از دید عقلی مطرح می‌کنند یک امام معصوم تا مردم با او همراهی نکنند بر چه کسی می‌خواهد حکومت کند؟ حکومت (ظاهریه) یک امر اضافیه است و یک حاکمی‌باید باشد و محکومی، یک ولی و مولّی علیه، پس تا مردم نیایند این طرف اضافه اصلاً شکل نمی‌گیرد، امام معصوم می‌خواهد بر چه کسی حکومت ظاهریه کند؟ اگر در زمان معصوم مردم گرفتار تطمیع دشمنان اهل بیت شدند یا گرفتار تهدید یا هر چیزی، رفتند سراغ غیر اهل‌بیت، اینجا نمی‌شود اهل‌بیت بگویند ما می‌خواهیم بر شما حکومت ظاهریه داشته باشیم، طرف اضافه‌اش موجود نیست این حکومت اصلاً شکل نمی‌گیرد.
نقش خواست و رای مردم در عصر غیبت
آیت‌الله فاضل در مورد نقش مردم در عصر غیبت تأکید کرد: فارق اصلی زمان غیبت و زمان حضور در این است که در زمان حضور بر مردم واجب است معیناً امام معصوم را به مسند حکومت ظاهریه بنشانند، یعنی بیعت با امام معصوم یک امر واجبی است در زمان حضور معصوم. اما در زمان غیبت چون این به عنوان نصب عام است. اینجا روشن است که انتخاب مردم نقش روشن‌تری پیدا می‌کند، یعنی مردم از میان این افرادی که آن شرایط عقلی و شرعی را دارند، آنچه مردم انتخاب می‌کنند تعیّن پیدا می‌کند (چه انتخاب به صورت مستقیم و چه انتخاب غیر مستقیم و از مسیر مجلس خبرگان). از میان آنکه شرایط عقلی و شرعی را دارد.
وی افزود: این در استفتاءات امام رضوان الله تعالی علیه هم هست که می‌فرماید مردم چه انتخاب کنند و چه انتخاب نکنند ولایت برای فقیه ثابت است. این بیان اشاره به همان مقام ثبوتی ولایت فقیهان است که خواست و عدم خواست مردم در آن تاثیری ندارد. در مقام اثبات اما، با توجه به امکان تعدد واجدان شرایط، خواست و رای مردم نقش روشنی دارد. در تصدی حکومت اگر مردم آمدند یک فقیهی را به عنوان متصدی حکومت قرار دادند اینجا این تصدّی مشروعیت پیدا می‌کند، اما اگر مردم نیامدند، تصدی حکومت برای فقیه اولاً امکانپذیر نیست، فقیه می‌خواهد بر چه کسی حکومت کند؟ اگر بخواهد با قهر و زور و قدرت، آن که مسلماً مشروع نیست، چون اصل اولی را گفتیم که حتی خود معصوم هم نمی‌تواند با قدرت و زور بر مردم حکومت کند، حکومت ظاهریه این چنین است.
تفاوتهای ولایت فقها با ولایت معصومین(ع)
آیت‌الله فاضل اظهار کرد: با اشاره به برخی حرفهای بی مبنا در مورد ولایت فقیه گفتند: گاهی اوقات بعضی که می‌خواهند ولایت فقیه را طعنه بزنند می‌گویند شما همان که برای امام معصوم قائلید برای ولی فقیه هم قائلید. جواب این است که معصوم ولایت تکوینیه دارد و فقیه ندارد، معصوم ولایت تشریعی دارد و فقیه ندارد. ولایت در تشریع دارد که در بحث‌های فقهی و اصولی مفصل مطرح کردیم. معصوم فقط مجرد مبیّن شریعت نیست ولایت تشریعیه دارد. ادله فراوانی بر این مطلب وجود دارد، این را فقیه ندارد. فقیه ولایت در تشریع ندارد و معنای اجتهاد ولایت در تشریع نیست.
وی اضافه کرد: در مسئله حکومت ظاهریه هم بین معصوم و فقیه، باز این فرق وجود دارد که در حکومت ظاهریه معصوم تعیّن دارد، غیر از او کسی صلاحیت برای حکومت ظاهریه هم ندارد، اما در زمان غیبت تعیّن وجود ندارد، چه کسی این تعین را ایجاد می‌کند؟ چه چیزی اثباتاً این تعین را به وجود می‌آورد؟ مردم. مردم این تعیّن را به وجود می‌آورند. یعنی شارع می‌گوید ایها الناس! آن کسانی که واجد شرایط عقلی و دینی هستند اما تو حق داری (در زمان غیبت) از میان این صد نفر یکی را انتخاب کنی و هر کسی که تو انتخاب کردی صلاحیت حکومت ظاهری دارد و دیگری صلاحیت مشروعیت ندارد، هر کسی که تو انتخاب کردی مشروعیت برای حکومت ظاهری دارد.
این‌که بگوییم نقش مردم تشریفاتی است، در تضاد با مبنای حضرت امام(ره) و رهبری معظم انقلاب است
آیت‌الله فاضل با رد انگاره تشریفاتی بودن نقش مردم در حکومت اسلامی، تاکید کرد: واقعاً این مطلبی که هم در کلمات امام هست و هم در کلمات رهبری معظم انقلاب هست و متأسفانه این مطلب خیلی از رسانه‌ها و حتی در حوزه‌ها هم کار نشده که جمع بین حکومت دینی و مردم چیست؟ جمع بین جمهوریت و اسلامیت چیست؟ این‌که بگوئیم مردم یک نقش ظاهریه تشریفاتی دارند قطعاً بر خلاف دین و برخلاف مبنای امام است، من هیچ تردیدی در این مسئله ندارم. ما نه از متن دین چنین چیزی را استفاده می‌کنیم که مردم یک امر تشریفاتی هستند. مردم در دین بسیار اعتبار دارند عرض کردم آن « لِيَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ» غایت انزال کتب و ارسال رسل است، مردم باید در میدان باشند، دین می‌خواهد مردم همیشه در میدان حضور داشته باشند، هم دین را حفظ کنند، هم سلامت، امنیت، اقتصاد، سیاست و همه چیز را حفظ کنند.
تحقق دین و اهداف دین بدون حکومت ممکن نیست و اقامه حکومت هم بدون حضور مردم امکان ندارد
وی همچنین با اذعان به در هم تنیدگی مسئله دین، حکومت و نقش مردم، بیان داشت: از آیات متعدد قرآن استفاده می‌شود تحقق دین و اهداف دین، بدون حکومت نمی‌شود، این روشن است. حکومت هم بدون مردم امکان ندارد. تا مردم پای حکومت نیایند آن حکومت شکل نمی‌گیرد. پس تحقق اهداف دین بدون حضور مردم نمی‌شود این همان « لِيَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ» است که در آیه شریفه آمده، این جمع بین دین و مردم، امام و امت، این تعبیر امام و امت دو تعبیر خیلی مندکّ در هم هستند، امام البته به معنای حاکم ظاهری، تا امتی نباشد امام شکل نمی‌گیرد و تا امامی‌نباشد امت شکل نمی‌گیرد.
حق انتخاب مردم به این معنا نیست که منتخب باید طبق خواسته آنها عمل کند
آیت‌الله فاضل لنکرانی عنوان کرد: در زمان حضور وقتی مردم آمدند بیعت کردند و یا در زمان غیبت آمدند انتخاب کردند فقیه را، آیا باز باید این فقیه طبق مردم عمل کند؟ نه. مردم فقیه را انتخاب می‌کنند که فقیه طبق دین و دستورات دینی عمل کند، ما واقعاً وقتی به مردم این مسئله را درست روشن نمی‌کنیم، یا یک عده‌ای از روشنفکرها که می‌دانند ولی باز برای این‌که ضربه بزنند می‌گویند ولایت فقیه دیکتاتوری است، اینها نمی‌فهمند که مردم فقیه را انتخاب می‌کنند که در همان دایره ولایت خدا اعمال ولایت و اجرای احکام الهی کند. اگر بخواهد روی هوا و هوس اعمال کند که در این آیاتی که داریم که «فَلاَ تَتَّبِعُواْ الْهَوَى»، «فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَى»، یعنی آن حاکم حق ندارد از هوا و هوس شخصی خودش تبعیت کند اگر بخواهد از میل خودش تبعیت کند همان لحظه از صلاحیت برای حکومت خارج می‌شود، یعنی ما هیچ شکلی و نظامی‌را برای حکومت دقیق‌تر از این نداریم و اساساً این اختصاص به ولی فقیه هم ندارد.
در نظام جمهوری اسلامی هر مسئولی اگر بخواهد روی هوا و هوس اعمال قدرت کند، صلاحیت تصدی مسئولیت را ندارد
استاد فاضل لنکرانی با تاکید بر لزوم پرهیز از اعمال قدرت از روی هوا و هوس توسط مسئولین جمهوری اسلامی تصریح کرد: در نظام جمهوری اسلامی هر مسئولی اگر بخواهد روی هوا و هوس خودش اعمال قدرت کند، مجلس باشد یا رئیس جمهور باشد یا رئیس قوه قضائیه باشد، اینها از صلاحیت برای مسئولیت خارج می‌شوند و می‌گوییم صلاحیت ندارند.
وی افزود: مردم در چهارچوب ضوابط عقلی و دینی کسی را انتخاب می‌کنند پس این جایگاه مردم است، اگر مردم انتخاب نکردند حق تصدی برای حکومت ندارد، از آن طرف این کسی هم که انتخاب می‌شود در همین چهارچوب باید عمل کند، حق تبعیت از هوا و هوش و میل شخصی خودش ندارد اگر سر سوزنی بخواهد به دیگری ظلم کند یا تعدی کند از آن ضوابط عقلی و شرعی از صلاحیت ساقط می‌شود. ما باید خدا را شکر کنیم که این شکل حکومت در اسلام به این خوبی جایگاهش تبیین شده و باید البته کارهای بیشتری هم بشود در این مطالبی که ما عرض کردیم.
این‌که این روزها برخی‌ها می‌گویند «اگر مردم حکومت اسلامی نخواستند، حق همان است»، این حرف ناشی از دور بودن از متن دین است
وی با اشاره به مصاحبه یکی از مسئولین اسبق در زمینه نقش خواست مردم گفت: این روزها در این مصاحبه‌ای که از بعضی از مسئولین گذشته پخش شد پیداست روی بی‌اطلاعی‌اش هست، گفت بله اگر مردم یک زمانی حکومت اسلامی و ولایت فقیه را نخواستند همان حق است و همان قانون است، این دور بودن از متن دین است، اشکالش را عرض کردم که این حقّ ارتکازی عقلائی از نظر خود عقلا هم مردود است، عقلا می‌گویند در آنچه که مصالح شماست، حالا اگر مردم امروز گفتند ما اصلاً امنیت نمی‌خواهیم، همه هم به این مطلب رأی دادند، کدام عاقلی است که بگوید این حرف درست است؟ اگر گفتند ما سلامت نمی‌خواهیم، این حق ارتکازی عقلائی را هم باز باید قیود لبیه و شرعیه اش را ببینیم. در جواب سؤالی که شما فرمودید نقش دارد که ان شاء الله جلسه آینده عرض می‌کنم.
انتهای پیام/