سیدمجتبی حسینی، کارشناس معارف اسلامی با تأکید بر اینکه علم و دین هیچ تعارضی با هم ندارند گفت: قوانین تجربی که در عالم وجود دارد برساخته اراده الهی است.

به گزارش روابط عمومی دبیرخانه مفتاح_اندیشه به نقل از خبرگزاری قرآن (ایکنا)؛ سیدمجتبی حسینی کارشناس معارف اسلامی در نخستین جلسه شرح صحیفه سجادیه در سال جدید به تبیین دعای سی و ششم با موضوع دعای امام سجاد (ع) هنگام وقوع رعد و برق پرداخت و به همین بهانه در خصوص رابطه علم تجربی و مبانی دینی سخن گفت و عنوان کرد: در جهان‌بینی‌های معقول بحثی در مورد ارتباطات معنوی رعد و برق نداریم. اگر هم چنین بحثی باشد در یکسری جهان‌بینی‌هایی است که آن‌ها را جزء خرافات و افسانه می‌شماریم. اگر ما می‌خواستیم پانصد سال پیش در اینباره صحبت کنیم خیلی ساده می‌توانستیم این کار را انجام دهیم؛ چراکه پانصد سال پیش تفکر مردم درباره باران و رعد و برق یک اندیشه متداولی بود که میان دانشمندان و غیر دانشمندان مشترک بود. اما امروز این موضوعات برای ما مسئله شده است.

وی افزود: نگاه ما به توحید یک نگاه عمیق‌تری است. گروهی خدمت پیامبر (ص) رسیدند و درخواست کردند درباره آیات انتهایی سوره حشر توضیح بفرمایند. حضرت فرمودند: این آیات را مردم آخرالزمان می‌فهمند. نوع نگاه ما به توحید، نوع ارتباط برقرار کردنمان با توحید خیلی بزرگتر از نگاه یک مسلمان ابتدایی هزار سال قبل است. فهم بعضی از روایاتی که درباره رویداد‌های طبیعی به دست ما رسیده است در دنیای امروز دشوار است و ما در این میانه مانده‌ایم که حرف امام صادق (ع) را قبول کنیم یا نظریات مختلف علمی درباره اِکوسیستم برف و باران را بپذیریم.

حسینی ضمن نفی اندیشه تقابل علم و دین تصریح کرد: باید دانست این دو موضوع تقابلی با هم ندارند. بارش باران یک مکانیزم خاصی دارد، اما ما می‌خواهیم میان علم و دین چالش ایجاد کنیم و مسئله بسازیم. می‌خواهیم با یک دید کودکانه چالش‌طلب به مقوله علم و دین نگاه کنیم، اما در عین حال نه خواستار آنیم که دینمان را کامل کنیم و نه اینکه دانش‌مان را تقویت کنیم؛ بلکه فقط می‌خواهیم یک چالشی ایجاد کنیم و از طریق گزاره‌های علمی احکام دین را از بین ببریم تا در نهایت یک دین بی یال و دم و اِشکم باقی بماند که اجمالا از منافع آن برخوردار باشیم. یک مقاله‌ای از انیشتین به نام «دین و علم» وجود دارد و حرف آخرش این است که این دو با هم تضادی ندارند و اساسا قابل تضاد و تقابل نیستند.

مولف کتاب «مقامات اولیا» ادامه داد: اشکال قضیه این است که نگاه ما به دین و توحید ضعیف است. یک نگاه به توحید این است که خداوند را به عنوان یک ارباب تصور می‌کند که روی تخت نشسته است و فرمانروایی می‌کند. نگاه دیگر بر این اندیشه استوار است که خداوند در تمام عالم حضور دارد و حتی کشتی که روی آب روان است نشانه خداوند است. این قوانین علمی همان اراده الهی است و کار دانشمندان کشف اراده الهی است. تمام این عالم که همه جایش پر از قوانین است و هیچ نقطه‌ای از آن بدون قوانین متصور نیست اراده الهی است. اگر چنین بیاندیشیم دیگر بحثی درباره اثبات خداوند نداریم. علم و دین دو حوزه مختلف است و هر کدام متدولوژی خودش را دارد. از طرف دیگر علم هنوز به آخرین نسخه خودش نرسیده است که بگوییم با دین در تعارض است.

وی تأکید کرد: یکی از نشانه‌های متعدد این خدا رعد و برق است. بسیاری از مسائلی که در نظام دینی ما مطرح می‌شود «سمبولیک» است. یکسری از عناوین در عالم تکوین و تشریع «کُد» هستند که در چندین مورد قابل تطبیق هستند و رعد و برق هم از این سنخ است: «وَمِنْ آیَاتِهِ یُرِیکُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَطَمَعًا؛ و از نشانه‏هاى او [اینکه]برق را براى شما بیم‌آور و امیدبخش مى‏نمایاند (سوره روم آیه ۲۴).» این رعد و برق نشانگر اتفاقی در عالم است، اتفاقی که مستقل از ماست، اما ما با نگاه دینی با آن اتفاقی که مستقل از ماست ارتباط برقرار می‌کنیم و نتیجه آن «خوف» و «طمع» است. آیه می‌فرماید «یریکم» یعنی خداوند به شما ارائه می‌کند. این «ارائه» باعث می‌شود که تو با یک بخشی از عالم ارتباط برقرار کنی که مثل یک شبکه به همه چیز عالم مربوط می‌شود و ما را به توحید می‌رساند.

وی خاطر نشان کرد: در دین اسلام به ما توصیه شده است وقتی رعد و برق یا سایر رویداد‌های طبیعی مثل زلزله رخ داد نترسید و نماز آیات بخوانید، چون این موارد هم مثل سایر آیات الهی است. باید به جایی اینکه از آن واهمه داشته باشیم و دستاویز خرافات شویم در پی کشف آن‌ها باشیم. آن زمانی که بتوانیم از زلزله و رعد و برق که مطابق دعای امام سجاد (ع) «رَحْمَهٍ نَافِعَهٍ» است بهره ببریم، اگر زلزله نیاید از خداوند درخواست می‌کنیم، چنانکه الآن برای بارش باران دعا می‌کنیم. در زمان‌های گذشته همین باران خانه‌های مردم را خراب می‌کرد و مردم از آن هراس داشتند، اما امروزه که خانه‌ها به صورتی ساخته شده است که با باران و برف خراب نمی‌شود از خداوند درخواست باران می‌کنیم. امام سجاد (ع) هزار سال پیش به ما آموخت که رعد و برق آیه است. قرآن کریم فرمود: «خَوْفًا وَ طَمَعًا» یعنی می‌توان به آن طمع داشت و از آن بهره برد.

سیدمجتبی حسینی در پایان به یک شبهه در این زمینه پاسخ داد و گفت: امام سجاد (ع) در آغاز دعا می‌فرمایند: رعد و برق دو نمونه از آیات تو و از اعوان تو هستند. اصلا آیا خداوند «عون» و کمک می‌خواهد؟ خود قرآن هم می‌فرماید: «إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ؛ اگر خدا را یارى کنید یاریتان مى‌کند (سوره محمد آیه ۷)». هم‌چنین می‌فرماید: «قَالَ الْحَوَارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصَارُ اللَّهِ؛ حواریون گفتند ما یاران [دین]خداییم (سوره ال عمران آیه ۵۲)». بله، خداوند در عالم امر می‌تواند به تنهایی کارهایش را انجام دهد، اما در عالم خلق چنین اراده کرده است که کار‌ها از طریق اسبابی انجام شود که نام آن‌ها را «عون» و «نصرت» گذاشته است. یکی از این اسباب رعد و برق است.