چالش‌های عقلانیت اسلامی با اومانیسم و سکولاریسم
رئیس موسسه پژوهشی حکمت فلسفه ایران با بیان اینکه جریان عقلانیت اسلامی معتقد است هر جا با عقل و تجربه پیشرفت حاصل شود، باید از آن استفاده کرد، گفت: در این مسیر نباید سنت و فرهنگ هویت‌ساز خود را از دست داد، ما نباید گذشته خوب خود را فراموش کنیم، البته باید از گذشته بد بپرهیزیم.
به گزارش روابط عمومی دبیرخانه مفتاح_اندیشه به نقل از خبرگزاری قرآن (ایکنا)، حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه، رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، ظهر روز چهارشنبه ۲۹ فروردین ماه، در همایش دانشجویان برتر کنکور دانشگاه فرهنگیان به ایراد سخنرانی درباره جریان‌شناسی فکری و فرهنگی پرداخت و اظهار کرد: وقتی از جریان صحبت می‌کنیم، منظور‌مان جمعیت مدیریت شده و تاثیرگذار بر جامعه است. گاهی اوقات این تاثیر فکری، فرهنگی، سیاسی یا ... است. برخی جریان فکری و فرهنگی در کشور وجود دارند که شناخت آنها دارای اهمیت بسیاری است. البته این جریانات علاوه بر ایران درسایر کشورهای جهان اسلام وجود دارند.
وی ادامه داد: مهمترین جریانات فکری و فرهنگی در کشور؛ شامل دو جریان فعال است که یکی را اصطلاحاً جریان روشنفکری و دیگری را اصطلاحاً جریان عقلانیت اسلامی می‌گویند. این دو جریان آثار و رسانه‌ها و کانال‌های خود را هم دارا هستند. البته این سخن بدین معنا نیست جریان دیگر در کشور وجود ندارد. به عنوان مثال جریان سنتی هم در کشور ما فعالیت دارد، اما آن دو مورد که عرض کردم فعالتر از بقیه هستند.
خسروپناه اظهار کرد: این دو جریان از زمان مشروطیت شکل گرفته و تا الان با چهر‌ه‌های جدیدتری ادامه داشته است. اختلاف، نزاء و چالش این دو جریان هم بر سر مسئله مهم یعنی نسبت ما با دنیای مدرن است. از رنسانس، جریان مدرن شکل گرفته و این مدرنیته دوره فکری است که معتقد به شش اصل مهم است که بنده به دو اصل مهم آن اشاره می‌کنم.
رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران افزود: یکی از این اصول، اومانیسم و دیگری سکولاریسم است. اگر کسی این دو اصل را بپذیرد، بدین معنی است که از دنیای مدرن طرفداری می‌کند. اصولا جریان مدرن، طرفدار این دو اصل است اما جریان عقلانیت اسلامی با این اصل مخالف است.
وی عنوان کرد: اومانیسم به اصالت انسان و انسان‌گرایی ترجمه می‌شود. البته ترجمه نادرست است بلکه معنای اومانیسم این است که انسان بعد از رنسانس قصد دارد روی پای خود بایستد و نیازی به کمک خداوند نداشته باشد. اگر این اومانیسم پذیرفته شود، نتیجه آن هم سکولاریسم است.
خسروپناه یادآور شد: سکولاریسم به معنای دنیا‌گرایی است؛ یعنی از دین در امور دنیوی و اجتماعی بهره نگیریم. نتیجه این اومانیسم و سکولاریسم در عصر رنسانس این شد که عده‌ای با تعقل و تحقیقات متعدد؛ پیشرفت‌های علمی و صنعتی را رقم بزنند و دانشگاه‌هایی همانند اکسفورد دچار تغییر شده و در نتیجه نظامات حقوقی هم تغییر کرد.
وی ادامه داد: این تغییرات حد یقف نداشت تا این حد که الان حتی همجنس‌بازی هم جزئی از نظام خانواده است. در جهان غرب در مسائل تربیتی و آموزشی حق ندارید از ارزش‌های دینی سخن بگوید؛ یعنی سکولاریسم فقط به معنای جدایی دین از سیاست نیست، بلکه به معنای جدایی دین از همه امور اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... است.
رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران گفت: واتیکان براینکه مردم را از بی‌دینی نجات دهد تلاش بسیاری کرد، اما اکنون سکولاریسم در دنیا غلبه دارد. در کشور ما از زمان مشروطه تاکنون عده‌ای هستند که می‌گویند ما روشنفکر هستیم. حرف اصلی این افراد این است که باید دنیای غرب را بپذیریم و از فرق سر تا نوک پا غربی شویم؛ بدین معنی که دین را کنار گذاشته و اومانیسم و سکولاریسم را بپذیریم.
خسروپناه عنوان کرد: روشنفکری که الان مطرح است معتقد است باید آموزش و پرورش، سبک زندگی و تعلیم و تربیت غرب را دنبال کرد و از آن الگو بگیریم. جریان عقلانیت اسلامی معتقد است غرب مدرن، همانند هر تمدن دیگری دارای پیشرفت‌های است و باید از پیشرفت‌های آنها استفاده کرده اما خودمان هم در تولید علم مشارکت کنیم؛ کما اینکه شخصیت‌هایی همانند ابن سینا، خواجه نصر الدین توسی و ... در کنار دینداری به تولید علم و دانش می‌پرداختند.
وی افزود: بنده معتقدم غرب مدرن در استفاده از پژوهش، تجربه و تحقیق، نظم و ... موفق بوده است و باید این مسائل را یاد بگیریم، اما نباید دم از غرب‌زدگی بزنیم و صرفا بدی‌های آن را اخذ کنیم و به عنوان مثال دنبال سند ۲۰۳۰ باشیم والبته برخی مسئولان کشور هم با قاطعیت می‌گویند آن را رد می‌کنیم. بنابراین باید به دنبال آن بخش از تمدن غرب باشیم که در پیشرفت کشورمان تاثیرگذار است.
رئیس موسسه پژوهشی حکمت فلسفه ایران در پایان گفت: جریان عقلانیت اسلامی معتقد است هر جا با عقل و تجربه پیشرفت کرده‌اند از آن استفاده کنند، اما سنت و فرهنگ هویت‌ساز خود را نباید از دست داد، ما نباید گذشته خوب خود را فراموش کنیم، البته باید از گذشته بد هم بپرهیزیم. این دو جریان اصلی هستند که در کشور ما وجود دارند و امیدوارم شما دانشجویان که از نخبگان این کشور و نسل سوم انقلاب هستید با تفکر عقلانیت اسلامی، گامی در راه پیشرفت این کشور بردارید.