عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی گفت: وقتی اعتقادات مردم درست شود مردم سمت جهادگران می آیند. جهادگران اردوهای جهادی تا کنار محرومین روستایی زندگی نکنند نمی توانند چندان موثر باشند. لذا باید مستمراً با آن ها در ارتباط بود.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه، حرکت های جهادی مجموعه ای از فعالیت های خودجوش است که توسط دانشجویان، طلاب حوزه های علمیه، دانش آموزان و سایر داوطلبان در مناطق محروم کشور برگزار می شود و بنابر ظرفیت ها و توانایی های موجود در میان شرکت کنندگان انواع خدمات از جمله انجام پروژه های عمرانی مورد نیاز منطقه، خدمات کشاورزی، پزشکی- درمانی، آموزشی- تحصیلی و... در کنار فعالیت های فرهنگی به آن ها ارائه می گردد.

هم چنین این حرکت ها صرفا یک کار عمرانی یا فرهنگی یا اردوی خودسازی نیست، بلکه مجموعه جامعی است که آثار و برکات آن در سه حوزه مردم و اهالی مناطق محروم شرکت کنندگان در این حرکت ها و مسئولان و مدیران منطقه ای قابل بررسی است. با توجه به اهمیت آن گفت وگویی با حجت الاسلام عبدالعلی رضایی، مدیر موسسه منیر و عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم صورت گرفت که در ادامه ملاحظه می کنید؛

مفتاح_اندیشه – جهاد سازندگی به عنوان یکی از مدل های رفتار اقتصادی تا چه حد می تواند به عنوان الگویی در تحقق اقتصاد مقاومتی موثر باشد؟

اساساً جهاد سازندگی توسط امام خمینی(ره) برای رفع محرومیت مضاعفی که در روستاها داشتیم، پدید آمد. البته در آن زمان مردم به صورت خود جوش در روستاها حضور پیدا کرده و حتی قبل از این که امام راحل فرمان تشکیل جهاد سازندگی را بدهد فعالیت هایی به صورت خودجوش اتفاق افتاده بود.

محور حرکت جهادسازندگی در روستاها و در بخش کشاورزی بود، ولی به مرور زمان توسعه پیدا کرده و به ساخت منازل و فعالیت های پزشکی، آموزشی و فرهنگی پرداخت و قبل از این که برای روستاییان تأثیر داشته باشد در روحیه شهرنشینان خیلی أثر گذاشت که با فقر جامعه خود بیشتر آشنا شوند. هم چنین سبب شد که روستاییان با الگویی آشنا شوند که مبتنی بر اقتصاد سرمایه داری غرب و منفعت طلبی مادی نبود، بلکه مبتنی بر تعاونی با حفظ کرامت انسانی فقرا و کمک به هم نوع بود.

مسلماً اقتصاد مقاومتی مبتنی بر توان داخلی است که می خواهد در مقابل اقتصاد یک طرفه سرمایه داری مقاومت کند. این اقتصاد برای کشورهایی مثل ما که انقلاب کرده و قصد داریم ارزش های خود را بر اقتصاد حاکم کنیم، بیشتر خود را نشان می دهد. لذا اگر بخواهیم الگویی برای درون اقتصاد مقاومتی ایجاد کنیم الگوی جهاد سازندگی نزدیک ترین الگو به این مساله است.

بنابراین جهاد سازندگی می تواند یک الگوی مناسبی برای اقتصاد مقاومتی باشد که از شاخصه های آن درون زا بودن و مبتنی بر توان داخلی است و شاخصه ی دیگر آن این است که مبتنی بر استکبار ستیزی است. یعنی اصل و اساس اقتصاد مقاومتی مبتنی بر استکبار ستیزی و توجه به عدالت و توازن و همچنین مبتنی بر صیانت از مکتب است.

اقتصادی که صیانت زا نباشد، اقتصاد تسلیم، مصرف زده و مصرف گرا است. همچنین اقتصاد مقاومتی مبتنی بر ایثار و گذشت و توجه به منافع عمومی است، لذا با توجه به این خصوصیات جهاد سازندگی ظرفیت این را دارد که برای اقتصاد مقاومتی راهگشا و موثر باشد.

مفتاح_اندیشه - ظرفیت اردوهای جهادی برای پیشرفت کشور و تحقق آرمان های انقلاب چیست؟

اگر بخواهیم واقعیت را در نظر بگیریم اردوهای جهادی چند سالی است که آغاز شده است. البته قبل از این که رهبری از این اردوها حمایت کنند به صورت خودجوش اتفاق می افتاد. اردوهای جهادی قبل از این که برای مردم منفعت داشته باشد برای خود جهادگران سودمند بود.

چنان که جهادگرانی که در شهرهای بزرگ در رفاه آن چنانی زندگی می کردند که نه محرومیت را درک می کردند و نه بی عدالتی را و فقط درک نظری از آن داشتند وقتی با محرومیت ها و بی عدالتی ها به طور عینی آشنا شدند اولین حسی را که در آن ها ایجاد کرد حس نوع دوستی، کار، فعالیت، ایثار، حفظ کرامت انسانی و تحقق عدالت بود.

اصل تشکیل انقلاب اسلامی بازگشت به سوی آرمان های فراموش شده بود. دقیقا این ظرفیت اردوهای جهادی احیاگر این ارزش ها بود. اولاً در خود مجموعه جهادگران، سپس در ایجاد امید در قشر محروم، ایجاد امید به آینده و ارزش ها أثر گذار بود. شروع این اردوها ظرفیت های زیادی را به وجود آورد. به عنوان مثال وقتی جوانان به این مناطق رفتند، جهاد پزشکی، جهاد فرهنگی و... راه افتاد و طلبه ها هم آموزش اعتقادات و احکام را ترویج می دادند. این عوامل سبب شد این اردوها هم بالفعل و هم بالقوه ظرفیت گسترش داشته باشد.

مفتاح_اندیشه - آیا اصل تشکیل اردوهای جهادی کار خوبی است؟ چون برخی معتقدند این اردوها سبب تنبلی و تن پروری مسئولین در حل مشکلات مردم می گردد؟

هیچ تردیدی نیست در فضایی که هنوز ساختارهای ما تنبل و مبتنی بر آموزه های انقلاب و مدیریت جهادی نیست، بلکه ساختارهایی به ارث مانده از نظام سلطنتی پادشاهی گذشته و مبتنی بر تبعیت و تقلید از غرب است، خلاقیت و نوآوری هم ندارد عملاً رژیم مصرفی با یک ساختار کاملاً وارداتی است و این خود سبب شد به صورت یک مدیریت ناکارآمد که ضد انقلاب اسلامی است عمل کند، لذا اردوهای جهادی هشدار باشی به مسئولینی است که قرار بود عدالت را در جامعه پدید آورند.

همان طور که فاصله های بسیاری بین طبقه غنی و فقیر در جامعه بود رویکرد ساختار جهادی دقیقاً ضد ساختار قدرت و ثروت در طبقات بود. به علاوه اردوهای جهادی زمینه ساز احیای مطالبه گری و بیداری روستاییان شد. هم اکنون اردوهای جهادی در راستای محرومیت زدایی اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی خوش درخشیده اند.

مفتاح_اندیشه - اردوی جهادی دخالت در امور اجرایی دولت ها به شمار نمی رود؟

بعضی دولت ها کمونیستی و سوسیالیستی هستند که می خواهند بر همه کارها مسلط باشند اما دولت ما این گونه نیست. بنا به فرموده امام خمینی(ره) باید امورات جامعه توسط عامه مردم اداره شود و دولت صرفا باید نظارت داشته باشد. دولت خودش نباید تاجر و سرمایه گذار و سرمایه پذیر باشد. اتفاقاً این دولت است که مشکل درست کرده و فرصت ها را از مردم گرفته است و اگر در مسائل عامه جامعه بیش از حد دخالت کند روز به روز وضعیت به مراتب ناگوارتری خواهد داشت، یعنی فسادهای دولتی هم چون حقوق های نجومی و... روز به روز بیشتر خواهد شد.

در این راستا اتفاقاً تشکیل اردوهای جهادی به معنای کمک کردن به دولت است. اگر دولت کاری در این چهل سال از انقلاب در راستای محرومیت زدایی کرده بود چنین حجم وسیعی از فقر و محرومیت امروزه در جامعه شاهد نبودیم. دولت تا قبل از تشکیل اردوهای جهادی می بایست حداقل امکانات را به محرومین می داد اما چنین عملی صورت نگرفت همان طور که حضرت علی(ع) معتقد بودند در حکومتش نباید کسی شب را گرسنه سپری کند.

مفتاح_اندیشه - اردوهای جهادی بیشتر به وسیله دانشجویان و طلاب نا آشنا به مباحث عمرانی صورت می گیرد بهتر نیست این افراد وقتشان را صرف کاری که در آن تخصص ندارند، نکنند؟ بهتر نیست این افراد به پیشرفت های علمی کشور فکر کنند تا زمینه پیشرفت عمرانی و اقتصادی را فراهم کنند؟

گاهی ما نیروهای اردوهای جهادی را براساس تخصص می بریم مثلا می گوییم در بخش ساختمان سازی دانشجویان معماری را می بریم و گاهی بر اساس مقدورات عمل می کنیم برای نمونه یکی که تخصصی ندارد مصالح عمرانی را جا به جا می کند و مشکلی هم پیش نمی آید.

البته در مورد کاری که قرار است انجام گیرد حداقل تخصص لازم است ولی این که دانشجویان و طلاب به این بهانه که تخصص ندارند کلاً از فضای اردوی جهادی محروم کنیم کار درستی نیست. چون بستری که در اردوهای جهادی شکل گرفته شکستن غرورهای کاذب جهادگران است و به عبارتی کسب تجربه ای است که با ورود افراد به اردوی جهادی میسر می شود. لذا به صرف این اشکالات نباید آن ها را از فضای جهادی بیرون کرد چون ممکن است باعث این شود که آن دانشجو یا طلبه با ورود به این عرصه به رفع و حل معضلات مختلف جامعه نیز بپردازد. در حالی که اگر وارد این فضا نمی شد با این معضلات آشنا نشده و درپی حل آن نمی رفت.

مفتاح_اندیشه - در مجموع نظرتان در مورد پیشبرد اردوهای جهادی و فعالیت های آن چیست؟

در رفتارهای اردوی جهادی باید تجدید نظر کنیم که کرامت روستا و کرامت انسانی روستاییان حفظ شود و آن ها احساس تحقیر نکنند. اکنون روستاییان ما تحقیر شده و مجبور شده اند به حاشیه شهرها کوچ کنند. هم اکنون اصلی ترین معضل انقلاب اسلامی خطر حاشیه نشینی است که در آن اعتیاد، بی عفتی، تروریست و... پدید آمده است. علت آن تحقیر روستاییان و ناتوان گذاشتن آن ها در معیشت خود است که سبب می شود که در حاشیه شهرها به امید این که در خود شهر بروند مستقر شوند، ولی هیچ وقت نمی توانند به شهر رفته و تبدیل به بحران اجتماعی در آن جا می شوند.

همچنین آن چه در اسلام می بینیم این طور نبوده که روستایی منتظر باشد دیگران برای آن ها مسجد بسازند بلکه خودشان پیش قدم می شدند. ما امروزه بعضی از روستاها را تنبل بار آورده ایم که منتظرند دیگران برایشان کار کنند. اساساً اردوهای جهادی با حضور در روستا مشارکت مجموعه روستا را باید در برنامه های مختلف دخیل کنند. همچنین در تاریخ اسلام تکدی گری در زندگی شهری و روستایی نبوده است اگر مسئولین در این زمینه برنامه ریزی کنند و تیم های فرهنگی برای آن ها کار کنند ابتدا باید اعتقادات مردم روستا را تصحیح نمایند.

وقتی اعتقادات مردم درست شود مردم سمت جهادگران می آیند. جهادگران اردوهای جهادی تا کنار محرومین روستایی زندگی نکنند نمی توانند چندان موثر باشند. لذا باید مستمراً با آن ها در ارتباط بود. اردوی جهای باید زمینه توانمندی روستاییان در زمینه های مختلف را پدید آورد که حتی شهرنشین ها به آن ها نیازمند شوند و هویتی برای خود کسب کنند اما اگر چنین زمینه ای برای آن ها فراهم نشود زمینه شکست آن روستا و هجرت به حاشیه شهرها را فراهم خواهد کرد.

همچنین اردوهای جهادی در عین این که وجودشان ضروری و مفید است، ولی نباید به کمک ماشین رسان برای ساختارهای موجود دولتی تبدیل شوند که آن ها نتوانسته اند از محرومین پشتیبانی کنند. بنابراین ما هم به مناسب سازی فعالیت ها در این اردوها احتیاج داریم و هم به کار عمیق علمی برای ماموریت های متناسب اردوهای جهادی. یعنی همان طور که در شهرها دائما علم آموزی و هم چنین سایر امکانات وجود دارد در روستاها هم باید فعالیت ها مداوم و مستمر باشد.

انتهای پیام/