وظیفه مسلمانان در مدار حاکمیت اسلام، ایفای نقش‌های اجتماعی به صورت دین مدارانه است. مسلمانان نسبت به اجتماع خود وظیفه‌مند هستند و تعالیم دین در قالب احکام مختلف این وظایف را برای افراد تبیین کرده است.

به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ حجت‌الاسلام والمسلمین صادق گلزاده، جامعه شناس دینی، در گفت‌وگویی؛ با بیان اینکه اسلام دینی فردی، اجتماعی، دنیوی، اخروی، مادی، معنوی و فراگیر است و اکمل الادیان و اتم الادیان محسوب می‌شود، اظهار کرد: اسلام دینی است که در کنار مسائل فردی به امور اجتماعی و جمعی نیز توجه دارد؛ به طور مثال همان گونه که افراد به اقامه نماز توصیه شده‌اند، از آنان برای حضور در نمازهای جماعت و جمعه نیز دعوت و به آن بهای زیادی نیز داده شده است تا افراد وارد اجتماع عبادی شوند و مسائل و مشکلات آنان مطرح و پیرامون آن همفکری به وجود آید.

وی ادامه داد: در کنار هم قرار گرفتن مسلمانان در حج نیز امر واجب دینی است که تکلیفی عبادی و اجتماعی محسوب می‌شود، به نحوی که مسلمانان مکلف مستطیع از تمام دنیا فراخوانده می‌شوند تا در کنار یکدیگر قرار گیرند و افراد در جریان درد و رنج جهان اسلام قرار گیرند و به فکر چاره برای آن باشند.

حجت‌الاسلام گلزاده اوج فرهنگ دغدغه‌مند بودن برای مسائل اجتماع را در بیان پیامبر اکرم(ص) دانست که می‌فرمایند: امام صادق(ع) از پیامبر اسلام(ص) نقل می‌کنند که فرمودند: «مَنْ أَصْبَحَ لا یَهْتَمُّ بِأُمورِ الْمُسْلمینَ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ؛ هر کسی که صبح کند و اهتمامی به امور مسلمانان نداشته باشد، مسلمان نیست» و گفت: در نگاه‌های دیگر اجتماعی همچون تولی و تبری و امر به معروف و نهی از منکر نیز نگاه دغدغه مند بودن اجتماعی مورد تأکید قرار گرفته است.

این کارشناس دینی گره گشایی و کارگشایی را از دیگر اموری برشمرد که نگاه اجتماعی در آن لحاظ شده است و گفت: مسلمانان نسبت به اجتماع خود وظیفه‌مند هستند و تعالیم دین در قالب احکام مختلف این وظایف را برای افراد تبیین کرده است.

وی به سخنی از پیامبر اکرم(ص) که فرمودند: «یَدُاللهِ مَعَ الجَماعَة؛ دست خدا بر سر جماعت است» اشاره و عنوان کرد: با وجود تأکیدات دین مبین اسلام مبنی بر توجه به اجتماع مسلمانان در بسیاری موارد مشاهده می‌شود که افراد فردگرا شده و از پرداختن به امور جمعی خودداری می‌کنند و  مسائل و معضلات اجتماع از اهمیتی برای آنان برخوردار نیست.

علل بی‌توجهی اجتماعی

حجت‌الاسلام گلزاده به تبیین علل بی‌توجهی اجتماعی پرداخت و گفت: تفکر غلط جدایی دین از سیاست سبب می‌شود افراد دچار فردگرایی شوند و نسبت به سرنوشت اجتماع از حساسیت کافی برخوردار نباشند. شهید مدرس نیز در این زمینه می‌فرمودند «سیاست ما عین دیانت ما است» وظیفه مسلمانان در مدار حاکمیت دینی و اسلام این است که نقش‌های اجتماعی خود را دین مدارانه ایفا کنند.

وی بروز فردگرایی در برابر اجتماع گرایی را از دیگر علل بی‌توجهی اجتماعی خواند و عنوان کرد: گاهی افراد صرفا خود را دیده و بر مدار خود قضاوت می‌کنند و برای هر آنچه با آنان سنخیت نداشته باشد ارزشی قائل نیستند، این در حالی است که انسان قبل از آنکه متعلق به خود باشد متعلق به خداوند و مکلف به اجرای نقش‌های اجتماعی است. این در حالی است که امام علی(ع) می‌فرمایند: «مَنْ عَرَفَ نفسَه فقد عَرَفَ ربَّه؛ کسی که خود را بشناسد، تحقیقاً پروردگارش را می‌‏شناسد» یعنی خود را در نسبت با خدا مقایسه می‌کند و در برابر قدرت خداوند که وی را مسئول می‌داند در برابر اجتماع پاسخگو می‌بیند.

حجت‌الاسلام گلزاده به عوامل تشدید کننده بی‌توجهی اجتماعی در جهان معاصر و تلاش استکبار برای هویت زدایی اشاره و عنوان کرد: دشمنان در تلاش هستند افراد جهان را به لحاظ دینی، سیاسی و فرهنگی به خود شبیه کنند که این امر سبب بی‌هویتی و عدم دلبستگی به اجتماع می‌شود. وقتی فرد نسبت به اجتماعی که در آن زندگی می‌کند وابستگی نداشته و جذابیت‌های سایر ملل وی را فریفته باشد، نسبت به معضلات درونی بی‌تفاوت می‌شود و درد سایرین را احساس نمی‌کند.

وی گفتمان سازی و تبیین حقایق اجتماع ایران و اسلام و مسلمانان را از جمله راهکارهای مبارزه با بی‌هویتی و دل سپردن به بیگانگان ارزیابی و تصریح کرد: پاسخ به شبهاتی که ذهن جامعه را از طریق فضای مجازی، رسانه‌های نامتعارف و ... مشغول کرده است نیز می‌تواند در این زمینه اثرگذار باشد؛ وقتی شبهه‌ای مطرح می‌شود بهترین راه حل پاسخ دادن به آن است، در غیر این صورت بی تفاوت بودن نسبت به آن سبب پرنگ‌تر شدن آن می‌شود.

توسعه وحدت اجتماعی و انسجام اسلامی؛ سبب کاهش غفلت اجتماعی

این جامعه شناس دینی توسعه وحدت اجتماعی و انسجام اسلامی را سبب کاهش غفلت اجتماعی بیان کرد و گفت: در نهج البلاغه آمده است که امیر‌المؤمنین علی(ع) می‌فرمایند: «رُدُّوا الْحَجَرَ مِنْ حَيْثُ جَاءَ، سنگ را از همانجا كه آمده بازگردانيد،» یعنی باید جنس غفلت اجتماعی را بشناسیم و از همان جنس بحران را برطرف کنیم. همچنین توسعه ایران گردی مذهبی نیز در قالب‌های مختلف می‌تواند روحیه همبستگی را در افراد تقویت کند.

وی توسعه انس و ارتباط اسلامی را از دیگر راهکارهای این مهم برشمرد و اظهار کرد: مسائل و مشکلات اقتصادی به خودی خود سبب بی‌توجهی و غفلت اجتماعی نمی‌شوند، اما در این زمینه نقش دارند. مشکلات اقتصادی در این زمینه اثرگذار هستند اما نباید چنان این عامل را بزرگ دید که به یک باور حتمی بدل شود. همان طور که مشکلات اقتصادی می‌تواند افراد را منزوی و متوجه خود کند، گاهی ثروت نیز افراد را به خود مشغول می‌دارد چرا که معتقدند با پول می‌توانند تمام مشکلات خود را حل کنند و به اجتماع نیازی ندارند؛ هردوی این موارد می‌تواند افراد را از جامعه جدا کند.

انتهای ‌پیام/

منبع: ایکنا