عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه نگاه شهید بهشتی به عدالت و توسعه، توحیدی بود، گفت: از نگاه شهید بهشتی که برگرفته از نگاه اسلامی بود آزادی‌ها و حقوق مردم با توسعه و پیشرفت قابل جمع است و پیشرفت بدون عدالت و آزادی، پیشرفت حقیقی نیست و خروجی آن شکاف و تبعیض است.

به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ علیرضا صدرا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در گفت‌وگویی به مناسبت سالروز شهادت آیت‌الله دکتر بهشتی در هفتم تیرماه ۱۳۶۰، درباره ابعاد شخصیتی و مدیریتی شهید بهشتی و نقش ایشان در فرآیند تثبیت نظام جمهوری اسلامی ایران گفت: امام خمینی(ره) مؤسس انقلاب اسلامی است و ایشان هم تئوری و نظریه علمی انقلاب را در کتابی مانند شرح جنود عقل ارائه دادند و هم دکترین کلان انقلاب و نظام جمهوری اسلامی  را در اثر ولایت فقیه مطرح کردند.

وی ادامه داد: اما هم نظریه علمی و هم دکترین (نظریه عملی) انقلاب اسلامی نیازمند به تبیین و تفسیر بود. استاد شهید مطهری نظریه علمی انقلاب اسلامی و حکمت حکومت اسلامی را تبیین کرد و شهید بهشتی ترسیم‌گر و محقق‌کننده دکترین انقلاب و حکومت حکمت امام خمینی(ره) بود. به عبارتی شهید بهشتی بعد عملیاتی نظریه انقلاب امام(ره) را تبیین و ترسیم کرد و شهید مطهری بعد علمی آن را. به همین دلیل بود که منافقین و گروه فرقان این دو متفکر و دو بال فکری و مدیریتی انقلاب اسلامی را ترور کرده و به شهادت رساندند و این دو ترور اقدامی حساب‌شده بود.

صدرا اظهار کرد: در واقع هدف از این ترورها آن بود که انقلاب اسلامی را از حیث پشتوانه نظری و عملی ابتر کند اما به دلیل پی‌ریزی مناسب از سوی این دو شهید بزرگوار و ظرفیت انقلاب اسلامی و امام خمینی(ره) مانع تحقق هدف آنها که ساقط کردن انقلاب بود، شد. اما به هر حال خلأ این دو شهید گرانقدر هیچگاه پر نشد و نه هیچکس جای نظریه‌پردازی مانند شهید مطهری را برای انقلاب گرفت به نوعی که هنوز آبشخور تمام نظریات انقلاب اسلامی به شهید مطهری برمی‌گردد و از طرفی نیز هیچکس نتوانست قدرت ساماندهی، مدیریت و تشکل‌سازی شهید بهشتی را پس از ایشان داشته باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اضافه کرد: شهید بهشتی نقش بسیار مهم و محوری در تدوین قانون اساسی و تشکیل قوه قضائیه داشت که نشانه همان قدرت مدیریتی و نظام‌سازی ایشان است.

صدرا درباره نگاه همه‌جانبه شهید بهشتی به عدالت اجتماعی، آزادی، حقوق مردم و پیشرفت و توسعه گفت: یکی از بزرگترین ویژگی‌های شهید بهشتی در ترسیم نظام اسلامی و تدوین قانون اساسی و به طور کلی همان بعد عملیاتی حکومت یا حکومت حکمت، تفکر نظام‌مند ایشان بود. شهید بهشتی بسیار منظم بود و نظم هم بدون برخورداری از یک روحیه معتدل و رفتار اعتدالی به دور از افراط و تفریط امکان‌پذیر نیست. بنابراین اساس نظم ایشان ریشه در روحیه و نگاه عدالت‌نگر و عدالت‌طلبش داشت که در رفتار و روابط و سلوکش تجلی پیدا می‌کرد.

این استاد دانشگاه یادآور شد: نکته دیگر اینکه در آن زمان در غرب توسعه مادی و پیشرفت رخ داده بود اما از حیث عدالت، هم در داخل تبعیض ایجاد کرده بود و هم در سطح جهانی، تنازع آفریده بود. به عبارتی غرب در کنار پیشرفت، توسعه و ایجاد ثروت، جهان سوم را دچار وابستگی و عقب‌افتادگی کرده بود. طبیعی بود که عدالت در این شرایط به عنوان مهمترین و کلیدی‌ترین مسئله مورد توجه قرار گیرد. اما عدالتی که مورد توجه قرار گرفت عدالت سوسیالیستی بود که خودش مولد بی‌عدالتی به شکل دیگری بود و برای مقابله با تبعیض‌های ناشی از توسعه مادی، عملا توزیع فقر می‌کرد.

وی تأکید کرد: در چنین شرایطی نیاز بود که متفکرانی قابل جمع‌بودن توسعه و عدالت را تبیین کنند. در تفکر توسعه در غرب، تبعیض و بی‌عدالتی لازمه و حاصل توسعه است. سوسیالیست‌‌ها هم مطرح می‌کردند اگر قرار به عدم تحقق عدالت است پس نیازی به توسعه نیست و لذا عدالت منهای توسعه را ترویج می‌کردند که در عمل آنچه محقق شد توزیع فقر بود. به همین دلیل نظام‌های سوسیالیستی برای اینکه نتوانستند به نیازهای توسعه‌ای جامعه پاسخ دهند به مرور فروپاشیدند.

صدرا ابراز کرد: در نگاه اسلامی و از جمله در تفکر شهید بهشتی توسعه با عدالت و آزادی قابل جمع است و نه تنها با هم منافاتی ندارند بلکه باید همراه با هم باشند. شهید مطهری این بحث‌ها را به صورت مفصل در سطح نظری مطرح کرد، اما شهید بهشتی این مباحث را به حوزه حکومت آورد و به تبیین عدالت در حکومت و حکومت عدل پرداخت. در واقع از نگاه شهید بهشتی که برگرفته از نگاه اسلامی بود آزادی‌ها و حقوق مردم با توسعه و پیشرفت قابل جمع بود و پیشرفت بدون عدالت و آزادی، پیشرفت حقیقی نیست و خروجی آن شکاف و تبعیض است.

وی با بیان اینکه نگاه شهید بهشتی، نگاه توحیدی به عدالت و توسعه بود، گفت: در چنین نگاهی تأمین امنیت و توسعه در داخل یک کشور از طریق ایجاد ناامنی در سایر نقاط جهان ایجاد نمی‌شود، بلکه همه ملت‌ها و کشورها می‌توانند از امنیت، عدالت و توسعه برخوردار بوده و از مزیت‌های یکدیگر بهره‌مند شوند. چنین نگاهی همانطور که بیان شد توسعه، عدالت و آزادی را در کنار هم می‌بیند و تفکر شهید بهشتی نیز چنین بود و همین تفکر و نگاه را در تدوین قانون اساسی، نهاد‌سازی و نظام‌سازی وارد کرد.

انتهای پیام/

منبع: ایکنا