به گزارش خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه، يكی از عوامل اصلی زمينه ساز برای توليد علم و نظريه و تمدن سازی و نهضت نرم‌افزاری، سالم سازی گفت وگوها و سپس تضمين بقای اين فضای سالم و علمی برای مباحثه و گفت وگوست و حوزه و دانشگاه برای رشد به فضايی دور از افراط و تفريط نيازمند بوده و وحدت و همگرايی اين دو نهاد علمی را هر چه بيشتر ضروری می‌نمايد. لذا در این راستا گفت وگویی با آیت الله محمود رجبی، قائم مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) انجام دادیم که در ادامه متن آن را ملاحظه می نمایید؛

مفتاح_اندیشه - در ابتدا پیشینه اجمالی از چگونگی شکل‌گیری اندیشه وحدت حوزه و دانشگاه و ضرورت و اهمیت آن بفرمایید؟

وحدت حوزه و دانشگاه ریشه در روشنگری و هدایت حضرت امام رضوان‌الله تعالی علیه در یک سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی دارد که بر وحدت همه اقشار جامعه و به ویژه حوزه و دانشگاه تأکید فرمودند و شعار «روحانی دانشجو پیوندتان مبارک» که در بحبوحه انقلاب مطرح شد، نمایشگر این رهنمود حضرت امام(ره) بود. امام راحل به ویژه پس از انقلاب از یکی از توطئه‌های دشمنان اسلام و مردم کشورمان پرده برداشتند؛ آن توطئه این بود که رژیم شاهنشاهی بویژه از مقطعی که مدیریت جریان علمی دانشگاه تحت تأثیر فرهنگ غربی و عمال آن ها قرار گرفت سعی در بدبین کردن دانشگاه به حوزه و حوزه به دانشگاه داشت تا جایی که روحانیون، دانشگاهی‌ها را افرادی لاابالی و دارای انحراف فکری می دانستند و دانشگاهیان روحانیون را افراد ضد علم، تمدن و متحجر می‌دانستند و این توطئه دسیسه انگلیس و آمریکا بود که از قاعده تفرقه بینداز و حکومت کن استفاده کرده و حکومت دست‌نشانده خود و فرهنگ منحط غربی را بر جامعه ما مسلط ساختند.

از سوی دیگر دشمنان اسلام در جریان تحریم تنباکو فهمیدند که روحانیت و حوزه از اقتدار بالایی در میان جامعه ایران برخوردار است و مانع چپاول ثروت و استقلال کشور هستند. از این‌رو با بدبین کردن جامعه و از جمله دانشگاهیان در صدد برآمدند که این مانع را از سر راه خود بردارند. پس از پیروزی انقلاب به ویژه بعد از رخداد انقلاب فرهنگی امام(ره) برای خنثی‌سازی این توطئه بر وحدت حوزه و دانشگاه تأکید مکرر و ویژه داشتند. البته شاگردان حضرت امام(ره) مانند شهید بهشتی، شیهد مطهری، شهید باهنر و شهید مفتح که به تعبیر مقام معظم رهبری یکی از پر‌کار و فعال‌ترین روحانیون در این زمینه بود و آیت الله مصباح با تأسی به حضرت امام راحل در مقام تحقق این آرمان ایشان بر آمدند و با برنامه‌ریزی و حضور عملی در میان دانشگاهیان نقش مهمی در این زمینه ایفا کردند.

اصولاً بر وحدت امت اسلامی در قرآن کریم و روایات ما تأکید فراوان شده و قرآن از آن به عنوان نعمتی که در سایه اسلام نصیب مردم شده است یاد می‌کند و پیروزی در صحنه‌های مختلف قبل و بعد از انقلاب در سایه همین وحدت به دست آمد، توطئه‌ها با همین وحدت خنثی شد و به همین دلیل دشمنان ما همواره در همه عرصه‌ها سعی در ایجاد اختلاف و برهم زدن وحدت اقشار مختلف جامعه ما داشته و دارند. به یک معنا انقلاب ما در سایه وحدت به پیروزی رسید و بقای آن هم مرهون وحدت امت اسلامی به ویژه حوزه و دانشگاه است که به تعبیر امام راحل سرنوشت مملکت به دست این دو قشر است.

در جمهوری اسلامی ایران، حوزه و دانشگاه به عنوان دو کانون فکری و تربیت‌کننده کادر مورد نیاز نظام وحدتشان یک امر استراتژیک است؛ زیرا دو قشر حوزوی و دانشگاهی در حرکت‌های اجتماعی و تحولات فکری فرهنگی جامعه نقش جدی و مؤثری دارند و بررسی جریان انقلاب هم گواه همین حقیقت است.

مفتاح_اندیشه - فعالیت‌های صورت‌گرفته در خصوص وحدت حوزه و دانشگاه را تاکنون چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا در حال حاضر مطلوب است؟ اگر این‌طور نیست، چه راهکارهایی جهت تحقق بیشتر وحدت میان حوزه و دانشگاه پیشنهاد می‌کنید؟

تلاش های مبارکی در این زمینه انجام گرفته است ولی به رغم این تلاش ها که ثمرات ارزشمندی هم به همراه داشته است تا وضع مطلوب و ایده آل ما فاصله داریم؛ زیرا اولاً برخی طرح های موفق تداوم نیافته و با کارشکنی دگراندیشان و ناآگاهان و توطئه دشمنان نظام متوقف و یا از مسیر آن منحرف گردیده است. ثانیاً در مواردی به شعار و حرف و مراسم اکتفا شده است. ثالثاً فعالیت های صورت گرفته در این زمینه تاکنون وحدت و یکپارچگی و تمرکزی نداشته و به هم‌افزایی و جهت‌گیری واحد و برنامه‌ریزی راهبردی منتهی نشده است و رابعاً سوء‌ برداشت ها و تحریف‌هایی در مورد این آرمان بلند صورت گرفته و این حرکت را دچار مشکل کرده است، اما راهکارهای تحقق مطلوب وحدت حوزه و دانشگاه به شرح ذیل می باشد:

اولین نکته این است که هر وحدتی، محوری نیاز دارد. در نظام جمهوری اسلامی وحدت حوزه و دانشگاه باید بر محور فرهنگ اسلامی و ارزش های انقلاب اسلامی شکل گیرد. باید جامعه علمی از عناصر بیگانه و بیگانه‌پرست تطهیر شود و فرهنگ ناب اسلام و اسلام ناب مهدوی حاکمیت پیدا کند. وحدت حوزه و دانشگاه را باید از تفسیر‌های نادرست و تحریف این ایده متعالی و مقدس پاک ساخت و مصون داشت.

وحدت حوزه و دانشگاه به هیچ وجه به معنای حذف یک یا برحاشیه راندن یکی از این دو نیست، کما این که به معنای دور ریختن همه دستاوردها بشری نیست. وحدت حوزه و دانشگاه به معنای وحدت در هدف است. به معنای یک ارگان و سیستم واحد داشتن این دو در تحقق آرمان‌ها و ارزش‌ها و فرهنگ اسلام و انقلاب و تأمین نیازهای نطام و مردم و پیشرفت و تعالی کشور است. حوزه و دانشگاه هر یک در جایگاه خود باید نقش خود را به‌گونه‌ای هماهنگ به خوبی و ایفا کنند. برای تحقق این امر باید هر یک از این دو نهاد از ظرفیت و توانمندی های یک دیگر آگاه شوند و از روش ها و تجارب مثبت و مثمر ثمر یک دیگر در ارتقای آن اهداف بهره برند.

تلاش های مشترک که نمونه تجربه شده آن پس از انقلاب فرهنگی تحت اشراف علمی و مدیریتی علامه مصباح یزدی پیاده شد، یک دیگر از راهکارهای علمی و حدت حوزه و دانشگاه است. تقویت نظام تفکر دینی در حوزویان و دانشگاهیان در تحقق وحدت حوزه و دانشگاه بسیار مؤثر است و اصولاً توطئه ایجاد تفرقه میان حوزه و دانشگاه و ایجاد حس بدبینی میان آن ها با دین زدایی در نظام آموزشی عالی شروع شد.

مبارزه نظری و عملی با مفاسد اخلاقی عاملی دیگر در تحقق وحدت حوزه و دانشگاه است. مفاسد اخلاقی ریشه هر امید مبارک و ارزشمند و سازنده را می‌خشکاند. تبیین، ترویج، فرهنگ سازی و نهادینه‌سازی وحدت حوزه و دانشگاه و اهداف آن نیز بسیار ضروری است. ارتباط عاطفی، همدلی و همنوایی در کنار ارتباطات علمی در وحدت حوزه و دانشگاه نقش آفرین است. باید هر حرکتی و هر سخنی و ایده‌ای که بذر بدبینی حوزه به دانشگاه و یا دانشگاه به حوزه را می‌افشاند به جد مقابله علمی و در صورت ضرورت مقابله حقوقی کرد و بالاخره بصیرت اجتماعی و شناخت توطئه دشمنان در این زمینه نقش مهمی در جلوگیری از تفرقه و تقویت وحدت حوزه و دانشگاه دارد.

مفتاح_اندیشه - هر کدام از واحدهای حوزه و دانشگاه چه وظایفی در راستای تحقق وحدت میان خود دارند؟

به نکته بسیار مهمی اشاره کردید. یکی از توطئه های دشمنان علیه اسلام و نظام و مردم عزیز ما ایجاد شکاف میان خود هر یک از این دو نهاد است. ما در جریان مشروطیت ضربه مهلکی از همین رخنه خوردیم. شکست نهضت مشروطیت و شهادت مجتهد و عالم برجسته و مجاهد و وارسته اسلام و حوزه علمیه مرحوم آیت‌الله العظمی حاج شیخ فضل الله نوری معلول همین آسیب است. سرمایه گذاری روی مبانی فکری، بصیرت اجتماعی، تهذیب و اخلاق، کرسی‌های آزاد اندیشی و نظریه‌پردازی در قالب بحث علمی حوزوی آن گونه که در درس های خارج و مباحثات کمپانی در سنت مبارک حوزه علمیه از گذشته تاکنون بوده است با نهایت همدلی و احساس مسئولیت دینی راهکار وحدت میان حوزویان است.

رصد آسیب‌ها و انحرافات و روشنگری نسبت به جریانات انحرافی به ویژه در مباحث عرفانی و تهذیب و مسایل بصیرتی به صورت علمی وظیفه دیگر در این راستا است. البته این ها همه نیازمند برنامه کارشناسانه و در نظر گرفتن ظرافت های آن و با حفظ اصالت های حوزه می باشد که رسالت متولیان امور حوزه و اساتید برجسته و مراجع عظام دامت برکاته را سنگین می نماید.

اما عزیزان دانشگاهی به دلیل اهمیت ویژه دانشگاه و نقشی که در آینده کشور دارند باید بدانند که دشمن در صدد نفوذ فردی و جریانی در دانشگاه است با درگیر کردن نیروهای جوان و پرنشاط به یک دیگر و اتقای شبهات نسبت به مبانی فکری و انقلابی انگیزه تلاش جمعی و یکپارچگی در راستای سربلندی کشور را بگیرند و یا دلبستگی به کشور و ملت را بکاهند باید مراقب این توطئه باشند. وحدتشان را با تقویت بنیان های فکری دینی، دشمن شناسی و توجه به اهداف مشترک دانشگاهیان در راستای اهداف اسلام و نظام و کشور خود و خدمت به مردم عزیز و فداکار محقق سازند واقعا این ملت شایسته فداکاری است دشمنان درصدد نفوذ هستند باید عناصر مرعوب غرب و غرب‌زده کنار بزنند باید به هم‌اندیشی و تقویت روحیه کار جمعی همت گماشت. باید روحیه دلبستگی به ملت و نظام و نفرت نسبت به دشمنان را نهادینه ساخت و باید اعتقاد به ما می‌توانیم و نصرت الهی را تقویت، و به فرهنگ غنی خودمان افتخار کنند.

باید نیروهایی را که هم‌سمت با دشمن جهت‌گیری می‌کنند، اگر آگاه نیستند را آگاه سازند و اگر آگاهانه حرکت همسو با دشمن دارند، طرد کنند. نباید اسم‌ها و عناوین دیوار و مرزی بوجود آورند که مانع همکاری در اعتلا و ارتقای کشور و تحقق بخشیدن به اهداف انقلاب شود. آرمان های مشترک را شناسایی کنند و در راه تحقق آن با یک دیگر همدلی، همکاری و همنوایی داشته باشند. تکرار این نوع همکاری ها می توانند در نزدیک شدن به یکدیگر شناخت نقاط مثبت یکدیگر و در نتیجه به وحدت دانشگاهیان و حوزویان منتهی شود.

احترام نهادن به تخصص دانشگاهیان از سوی حوزویان و بهره‌گیری مناسب از آنان و دستاوردهای علمی ایشان در مواردی که با علوم دینی ارتباط می‌یابد مانند مباحث هرمنوتیک، مبانی فهم متن روش‌های کیفی و اسنادی و در مسئله‌شناسی در موضوعاتی که در قلمرو احکام شرعی قرار دارد و استفاده دانشگاهیان از اساتید حوزه در تقویت و تعمیق باورهای دینی و معرفت اسلامی، کار مشترک در راستای اهداف نظام و انقلاب و در قالب‌های جهادی که خود شناخت درست از یک دیگر و پی بردن به عظمت کار یک دیگر و شناخت ظرفیت های یک دیگر را به دنبال دارد و وحدت را محقق می سازد.

مفتاح_اندیشه - چه موانع، آسیب‌ها و تهدیداتی در مسیر وحدت حوزه و دانشگاه وجود دارد؟

در هر قشری کم و ‌بیش افراد مغرض، لاابالی و دچار انحراف فکری یافت می‌شود و طبق موازین دینی و عقلی اجازه تعمیم به همه یا اکثریت را نداریم. الحمدلله در میان اساتید و دانشجویان و کادر علمی و اجرایی دانشگاه ها افراد متعهد و دارای فکر سلیم کم نیستند و انسان های دلبسته به نظام انقلاب و خدمت به مردم فراوانند و توطئه دشمن پاشیدن بذر بدبینی است. خوش بینی تعامل مطلوب و همدلی و هم نوایی را به دنبال دارد که زمینه ساز وحدت است. مانع وحدت حوزه و دانشگاه حس بدبینی و عدم اعتماد هر یک به دیگری و نشناختن ظرفیت‌های یک دیگر برای اهداف مشترک است.

آسیب‌ها و غفلت از توطئه دشمنان، عدم تحمل یک دیگر، غفلت از اقتضائات خاص و تفاوت‌های هر یک از دو نظام علمی، توقع غیرواقع‌بینانه از یک دیگر داشتن، سطح‌نگری به مسئله وحدت و غفلت از برکات وحدت حوزه و دانشگاه است. مهم‌ترین تهدید فقدان بصیرت اجتماعی و فرهنگی روزآمد و خوش‌بین بودن نسبت به دشمنان، کاهش ارتباطات و حساس نبودن به توطئه‌های دشمنان،‌ پایین‌ بودن آستانه تحمل و ناآگاهی از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های یکدیگر، رقیب دانستن یک دیگر و بدنام ساختن و تخریب یک دیگر است.

نتایج وحدت حوزه و دانشگاه، اعتلای جایگاه حوزه و دانشگاه، همبستگی اجتماعی، پیشرفت، اعتلای کشور، ناآمدی دشمنان و خنثی شدن توطئه‌های آنان، و جهت‌های علمی در همه زمینه‌ها و تحقق اهداف انقلاب اسلامی و حل معظلات علمی و مدیریتی و حل مشکلات مردم است.

انتهای پیام/

گفت وگو از: حسین شریف علیایی