به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه، نشست علمی«روش نظریه‌پردازی شبکه‌ای» دوشنبه 15 بهمن 97 با ارائه حجت الاسلام عبدالحمید واسطی عضو هیأت علمی پژوهشکده حکمت و دین پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی(از طریق ویدئو کنفرانس) و نقد حجت الاسلام دکتر علیرضا قائمی‌نیا عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و حجت الاسلام دکتر علیرضا پیروزمند عضو هیأت علمی دفتر فرهنگستان علوم اسلامی قم در سالن فرهنگ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم برگزار شد.

طرح ایده شبکه در هفت محور

در ابتدای جلسه حجت الاسلام واسطی در ارائه مطالب خود، گفت: من مباحث خود را در هفت محور تقدیم می کنم که این هفت محور عبارتند از تحریر محل نزاع و عنوان مسأله، روش، پیشینه و سابقه، مدعا و فرضیه، استدلال، شواهد و دلائل و در نهایت نتایج.

وی به تبیین محورهای نظریه خود پرداخت: در محور اول که تحریر محل نزاع است به این مسأله می پردازیم که در این موضوع ما به روش قدم به قدم عمل می کنیم که از نقطه شروع تا نقطه پایان به طور شفاف بیان می کنیم و هر مرحله خود زیر مجموعه‌هایی دارد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: کلیه مراحل و تمام گزاره های علمی در این نظریه ناظر به یک واقعیت جدید است. منظور ما از شبکه در اینجا سازه‌ای از گزاره‌های منسجم و قابل سنجش است که چیستی، چرایی و چگونگی یک پدیده را بیان می کند.

حجت الاسلام واسطی گفت: در تعریف نظریه پردازی ما تعریف مورد نظر و ارائه شده توسط فرهنگستان را مورد توجه قرار داده ایم، که به صورت مجموعه ای از گزینه‌های ارتباطی که به صورت برآیندی و تعاملی کار می کنند، تعریف کرده است.

وی تأکید کرد: مسأله ما در اینجا این است که چگونگی برقراری ارتباط منسجم بین گزاره‌های پایه، روش ترکیب برای تولید گزاره‌های جدید در مقیاس علم را مورد بررسی قرار بدهیم و نیز اینکه چگونه این شبکه ارتباطی را برقرار کنیم.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه سخنان خود به تبیین سایر محورهای بحث، پرداخت و ابراز داشت: در بحث مدعا و فرضیه سه سطح و 20 فرآیند داریم، سه سطح عبارتند از زیرساخت‌ها، ایجاد سازه اصلی و آزمون فرضیه و ارتقاء آن به نظریه.

عدم نوآوری خاص در این زمینه

حجت الاسلام پیروزمند در ادامه نشست اظهار داشت: نسبت به اصل ادعا که فرمودید این کار تا حالا به آن پرداخته نشده است و کاملا نوآوری است، من این را تصدیق می کنم، مطلب شما به این شکل در یک منبع واحد ذکر نشده است ولی به صورت مجزا در منابع متفاوتی بیان شده است و این تقسیم سه شقی که شما انجام می دهید در دسته بندی‌های غالب در کتاب‌های روش تحقیق وجود دارد.

وی افزود: واژه شبکه که ارائه فرمودید در دو معنی می توان استفاده کرد یک معنا این است که تعریف واژگانی داشته باشیم یعنی نظریه بر اساس مبادی و مفاهیم مشخص می شود. این معنا با مقداری تسامح در همه نظریه‌ها وجود دارد، چه اسم شبکه به آن بدهیم و چه ندهیم.

عضو هیأت علمی دفتر فرهنگستان علوم اسلامی خاطرنشان کرد: منظور از شبکه، اصلی است مبتنی بر معرفت شناسی رئالیست، شبکه ای که مبنای معرفت شناسی شما می باشد. و این دو اشکال دارد اول اینکه این مطلب در مباحثی که شما ارائه فرمودید وجود ندارد و مقداری فقط در پاورقی ها آمده است.

حجت الاسلام پیروزمند ادامه داد: دوم اینکه اگر شما این معنا را لحاظ کنید مبنای اختلاف می شود. با این توضیح که اگر کسی شبکه هستی شما را قبول کند این صورت بندی به درد او می خورد و الا به درد او نمی خورد. اشتراک گیری حداکثری نسبت به روش تحقیق می تواند الزامی به تعاریف و مفروضات شما نداشته باشد.

عدم روشن بودن مسأله نظریه

در بخش پایانی نشست حجت الاسلام قائمی‌نیا در نقد این نظریه گفت: در کار شما ابهاماتی حاکم است اولین سوال من این است که شما چه کاری می خواهید انجام بدهید هر نظریه یک مسأله محوری دارد، مسأله محوری شما چیست؟

وی اظهار داشت: هر نظریه یک سری مباحث در مورد متافیزیک دارد اما از مطلق هستی شروع نمی کند و نیازی هم نیست که از مطلق هستی شروع کند. این دید گسترده مشکلات اجتماعی را حل نمی کند.

حجت الاسلام قائمی‌نیا بیان داشت: با حداقل مقدمات هستی می توان در حوزه‌های مختلف نظریه پردازی کرد و نیازی به گستردگی نیست که مثلا عدالت در ضمن شبکه هستی مطرح شود. این بحثی که شما ارائه می دهید مقداری آرمان‌گرایانه است و تا حدی غیر واقع بینانه هم هست.

وی افزود: آنچه در صحنه اجتماع رخ می دهد متفاوت با آن چیزی است که ما به دنبال آن هستیم. این صورت‌بندی‌ها به درد ما نمی خورد. فرمول‌ها اهمیت ندارند بلکه ایده‌هایی که پشت فرمول‌ها است مهم هستند، هرچند در برخی از موارد، مثل حوزه علوم انسانی، فرمول‌ها مشکلات را به طور نسبی حل می کنند.

انتهای پیام/

منبع: وسائل