حجت‌الاسلام غلامحسن محرمی، نویسنده کتاب «امامان شیعه(ع) و علوم اسلامی» در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، با بیان این‌که امام صادق(ع) نقش بسیار مهمی در پیشبرد علوم اسلامی داشته‌اند، اظهار کرد: دوران امام(ع) با پایان دوران امویان و ابتدای دوران عباسیان همراه بوده که در این عصر به علوم توجه می‌شده است.

وی افزود: امام صادق(ع) در دورانی زندگی می‌کرده‌اند که علم تازه شروع به گسترش کرده بود، یعنی جامعه اسلامی از حالت نظام‌گری خود خارج و وارد مرحله توجه به علوم شده بود.

این استاد حوزه با تأکید بر این‌که به اعتقاد شیعه منشأ تمام علوم امام معصوم(ع) است، تصریح کرد: روایات صحیح نیز داریم که می‌گوید هر علم صحیحی از ائمه اطهار(ع) است. امام صادق(ع) در روایتی به علمای آن زمان می‌فرمایند «غرب بروید یا شرق، علم صحیح نزد ماست.»

وی ادامه داد: حتی اگر روایات را کنار بگذاریم، عینیت و نشانه‌های جامعه نیز نقش مهم امام صادق(ع) در گسترش علوم اسلامی را اثبات می‌کند. البته اثبات این موضوع کار بسیار سختی است، چون در آن زمان جریان بسیار قوی از طرف حکومت برای پاک کردن و محو کردن نشانه‌های تأثیر امام صادق(ع) در علوم و تمدن تلاش می‌کرده است.

حجت‌الاسلام محرمی با بیان این‌که جریان امامت بزرگترین و قوی‌ترین جناح مخالف دولت عباسی بوده است، خاطرنشان کرد: در این دوران عباسیان بسیاری از کتاب‌ها را از بین برده و روایات را تغییر دادن تا تأثیر اهل‌بیت(ع) در علوم اسلامی مشخص نشود.

وی اضافه کرد: هر چند عباسیان برای این موضوع بسیار تلاش کردند ولی نشانه‌هایی وجود دارد. برای نمونه وقتی کتاب‌های رجالی اهل‌سنت را می‌نگریم، می‌بینیم تمامی بزرگان علوم اسلامی آن زمان مانند متکلمان، فقها و محدثین و حتی علومی مانند ادبیات، فلسفه، نجوم، شیمی و... شاگردی امام صادق(ع) را کرده‌اند.

نویسنده کتاب «امامان شیعه(ع) و علوم اسلامی» یادآور شد: نخستین کتاب ادبی میان مسلمانان «العین» است که نویسنده آن یعنی خلیل شاگرد امام صادق(ع) بوده است. بزرگان مکتب ادبی کوفه و بصره از شاگردان امام(ع) بوده‌اند. برخی از شاگردان حضرت(ع) رؤسای بیت الحکمه و ترجمه ‌هارون بوده‌اند. حتی برخی از مهندسین شهرهای مهم مانند بغداد شاگردی امام(ع) را کرده‌اند.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که اصل و منشأ فقه و حدیث، امام صادق(ع) هستند، خاطرنشان کرد: ابن ابی الحدید در مقدمه نهج البلاغه می‌گوید «منشأ علوم علی ابن ابی‌طالب(ع) هستند که امام صادق(ع) واسطه بسیاری از این علوم می‌باشند. برای نمونه فقه از امام علی(ع) نشأت گرفته است، چون نخستین و بزرگترین فقهای اهل‌سنت یعنی ابوحنیفه و مالک هر دو شاگرد امام صادق(ع) بوده‌اند و امام ششم(ع) نیز واسطه این علوم با امیرمؤمنان(ع) بوده‌اند.»

حجت‌الاسلام محرمی با بیان این‌که بیشتر قراء سبعه که اکنون قرائتشان رسمی شده است شاگردان امام صادق(ع) بوده‌اند، عنوان کرد: در آن زمان علم قرائت علم بزرگی به شمار می‌رفته که نیاز به تخصص خاصی داشته است. امام صادق(ع) چنین تأثیر بزرگی در علوم آن دوران داشته‌اند.

وی ادامه داد: اگر امام صادق(ع) نبودند جناح اهل‌حدیث اهل‌سنت چه چیزی می‌گرفت؟ فقه تنها فقه حنفی بود. در أثر تأثیر امام ششم(ع) است که جناح فقهای اهل‌حدیث شکل گرفته و بزرگترین فقهای اهل‌سنت اهل‌حدیث هستند. منشأ حدیث امام باقر(ع) و امام صادق(ع) هستند.

استاد حوزه اذعان داشت: برای نخستین بار امام باقر(ع) بودند که خواستند حدیث به صورت مکتوب منتشر شود، سپس امام صادق(ع) آن را تکمیل کردند. اگر این دو بزرگوار نبودند ما احادیثی نداشتیم. اهل‌سنت تا آن زمان حدیثی ننوشته بودند. تمام احادیثشان شفاهی بوده است. مگر با شفاهی چه میزان حدیث می‌توان حفظ و نگه داشت؟ لذا محدثان آن زمان همه نوشته‌اند که شاگرد امام صادق(ع) بوده‌اند.

وی تأکید کرد: البته بعدها در احادیث دست برده شد و اسامی را تغییر دادند به همین دلیل اکنون بسیاری از احادیثی که در دست اهل‌سنت است هر چند از طرف امام صادق(ع) نقل شده، ولی دست برده و تحریف شده‌اند. برای نمونه در صحیح بخاری حدیث از امام صادق(ع) نقل نشده، چون تحت تأثیر حکومت دست کاری کرده‌اند.

نویسنده کتاب «امامان شیعه(ع) و علوم اسلامی» همچنین نقش امام صادق(ع) در تمدن‌سازی را این‌گونه تشریح کرد: تمدن آن روی سکه علم است. وقتی از علم سخن می‌گوییم از تمدن نیز سخن می‌گوییم. بانیان تمدن، دانشمندان فکری جامعه هستند از این‌رو امام صادق(ع) نیز بیشترین تأثیر را در جنبه نرم افزاری تمدن اسلامی داشته‌اند. در غرب نیز این‌گونه است و آن‌ها فلاسفه و دانشمندان خود را رهبران تمدن می‌دانند.

وی افزود: امام صادق(ع) چون حکومت نداشته‌اند در جنبه سخت افزاری تمدن مانند ساخت بنا و... تأثیر چندانی نداشته‌اند، شاید اگر حکومت داشتند مانند امیرمؤمنان(ع) در این عرصه‌ها نیز وارد می‌شدند. ایشان به عنوان عالم مطرح بوده‌اند. در تمدن نیز جنبه نرم افزاری، علمی و فکری مهم است. فرهنگ زیربنای تمدن است و امام(ع) در این جنبه تأثیر داشته‌اند. البته ایشان در بحث مهندسی، شیمی، نجومی و... نیز شاگردانی داشته‌اند که در جنبه سخت افزاری تمدن تأثیرگذار بوده‌اند. زیر بنای تمدن اسلامی فقه و شریعت است که تمدن را شکل دهی می‌کند و امام صادق(ع) در این زمینه نقش وافری داشته‌اند.

حجت‌الاسلام محرمی، وظیفه شیعیان در قبال اهل‌بیت(ع) را فراگیری علوم و سبک زندگی این بزرگواران دانست و گفت: باید علومی که از سوی اهل‌بیت(ع) رسیده را یاد بگیریم و به آیندگان برسانیم. بهترین علوم همین علوم است که باید زندگی خودمان را براساس آن ترسیم کنیم.

وی ادامه داد: باید به راهی که معصومین(ع) گفته و رفته‌اند، باز گردیم. خدا در قرآن می‌فرماید «پیامبر برای شما الگوست» تکمله زندگی پیامبر(ص)، اهل‌بیت(ع) هستند. باید این بزرگواران را برای خودمان الگو قرار دهیم. به سبک زندگیشان باز گردیم. اکنون از زندگی اهل‌بیت(ع) دور شده‌ایم. راه ائمه(ع) صراط مستقیم است. روش، علم، سیره و سنت امام صادق(ع) صراط مستقیم است.

استاد حوزه در پایان خاطرنشان کرد: متأسفانه زندگی ائمه(ع) را درست فهم نکرده‌ایم، حتی کتاب‌های درستی در این‌باره ننوشته‌ایم. بسیار عقب هستیم، در 40 ساله انقلاب کمترین کار درباره اهل‌بیت(ع) شده است، حتی اندازه یک فیلسوف غربی مانند کانت و دکارت درباره اهل‌بیت(ع) کار نشده و کتاب ننوشته‌ایم. این دردناک است.

انتهای پیام/