گام دوم
ویژگی‌های حکمی بیانیه گام دوم/ انقلاب اسلامی بر اساس اصل حکمت، موازنه قوا را به نفع خود برقرار کرده است
حجت‌الاسلام مهاجرنیا با اشاره به ویژگی‌های حکمی بیانیه گام دوم گفت: اولین ویژگی‌های جدی این بیانیه این است که کاملاً مبنایی است، وقتی گفتیم حکیمانه، یعنی مبتنی بر مبنا است. مبناگروی یک نگاه بسیار جدی‌ای به انقلاب است.
به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسن مهاجرنیا، استاد و پژوهشگر مسائل سیاسی در نشست سیاسی «تبیین بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی» با بیان اینکه سن 40 سالگی برای انقلاب، سن برقراری تعادل آرمان‌ها و واقعیت‌هاست؛ گفت: ظهور اصل حکمت در طول چهل سال گذشته انقلاب، در قالب نشانه‌هایی چون حسابگری، پختگی، تعادل، استحکام در منطق، تدبیر و اندیشه درست، هوشمندی و عقلانیت، مصلحت سنجی و مقاومت انقلابی، موازنه قوا را به نفع انقلاب اسلامی‌در دنیا برقرار کرده است.
وی در ادامه تبیین اصول بیانیه گام دوم گفت: بعد از تبیین اصل انقلابی‌گری و اصل مقاومت سومین اصلِ بیانیه، اصل حکمت است. واژه حکمت از زیباترین واژه‌های قرآنی است و قوی‌ترین، متقن‌ترین، مستحکم‌ترین منطق انبیا بوده است. در همه آیاتی که بحث می‌شود خداوند انبیاء را فرستاد، با آنها کتاب فرستاد و وحی فرستاد، نقش انبیا این بود که بیایند این کتاب را آموزش بدهند. بلافاصله تعلیم حکمت هم با عبارت «یعلمهم الکتاب والحکمه» مطرح شده است. در بیانیه گام دوم ویژگی‌های حکمت به زیبایی تبیین شده است. همانند حسابگری، سنجش دقیق، استحکام در منطق و در بیان مطالب، تدبیر صحیح، اندیشه مستحکم، هوشمندی، عقلانیت، رعایت مصلحت و متانت، بصیرت و مشاهده حقایق، در مقابل حرف ها و اندیشه‌های سست، بی حساب و کتاب و بی سند و استدلال، قرار دارد. حکمت یعنی مستحکم و خود مستحکم، یعنی عبارت توپر و با قوام و ثبات است.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: مقام معظم رهبری در تفسیر آیه «ادْعُ إِلى سَبيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ» در تبیین مفهوم حکمت خطاب به مبلغین در ششم اردیبهشت 1372 می‌فرماید «یعنی این که صحبت، مبتنی بر مبانی صحیح، عقلانی، متقن و متّکی به مدارک باشد. حکمت این است: حرف درست، با ساختار تبیینیِ دارای اتقان. این حکمت است.»
این پژوهشگر مسائل سیاسی با بیان اینکه یک تعریف دیگری از اصل حکمت در دیدار با فرمانده‌‌هان سپاه در سال 1369 دارند که می‌فرماید «حکمت، بینشی است که می‌تواند حقایق را ماورای غشای مادی آن ببیند.»، عنوان داشت: ببینید چه تعبیر قشنگی است. عرض کردم ما یک سری واقعیت‌ها داریم. یک سری فراتر از واقعیت‌ها داریم. می‌گوید بینش و آگاهی و بصیرت و فهمی است که می‌شود حقایق را بالای این پوسته و بالای این ظواهرِ مادی دید. آن، حکمت می‌شود. حکیم، کسی است که قدرت تشخیص حقایق را پیدا می‌کند.
وی با اشاره به اینکه تعریف دیگری که ایشان از حکمت ارائه می‌کند، حکمت در عرصه دیپلماسی است، گفت: ایشان در حوزه دیپلماسی می‌فرماید: حکمت این است که شما بتوانید مواضع طرف مقابل را حکیمانه به مواضع خودتان نزدیک کنید. وقتی که شما در حال مذاکره و دیپلماسی هستید، هنر این نیست که شما مدام طرف را هلش بدهی که آن طرف برود. یک جا‌هایی هنر این است که شما این را بکشانی بیاوری که با او بتوانی حرف بزنی، معامله کنی. چون شرایط شما طوری نیست که طرف را هلش بدهی. باید او را این طرف بیاوری. آن، حکمت است.
استاد مهاجرنیا، یکی از معانی حکمت را تعادل بین آرمان گرایی و واقع گرایی دانست و گفت: اصل و چارچوب حکمت در بیانیه گام دوم در پنج مورد خودش را نشان می‌دهد: یک مورد درباب دغدغه مسیر طی شده و سنجش گام هاست. ببینید، رهبری نصف بیانیه را به گام اول اختصاص دادند. که ما چی بودیم، کی شروع کردیم با چه شرایطی و با چه مشکلاتی شروع کردیم. در این‌جا رهبری دقیقاً دره‌های مسیر طی شده را می‌گوید و میان گذشته و آینده آقا یک سنجشی انجام داده و می‌گویند: آن روزی که ما انقلاب کردیم مخصوصاً جنگ شروع شد، ما برای پیدا کردن یک گلوله، یک اسلحه ی سبک، یک تفنگ ژسه، یک اسلحه کلاش، در بازار سیاه می‌رفتیم و مخفیانه آن را تهیه می‌کردیم. بعد مقایسه می‌کنند: اما امروز را ببینید. امروز می‌گوید استکبار جهانی دنبال این است که سلاح های پیشرفته ما دست انقلابیون دنیا نرسد. آن روز برای اینکه ما را منکوب کنند، با کودتا چی‌ها و با حمله نظامی به طبس با ما مقابله می‌کردند. اما امروز برای مقابله با ما دنبال راه اندازی ائتلاف‌های بین المللی هستند. این مقایسه بر اساس سنجش دقیق و حکیمانه صورت گرفته است.
این پژوهشگر مسائل سیاسی گفت: رویکرد بعدی تصویر جامعی از مسائل پیش روی گام دوم است. در بیانیه همان اموری که سبب موفقیت در گام اول بودند به عنوان توصیه‌های هفت گانه بازسازی شده برای گام دوم بیان شده‌اند. سومین رویکرد، شناخت دقیق از ظرفیت‌ها و محدودیت‌های کشور است. رهبری در گام اول تصریح می‌کنند که ما علی‌رغم همه مشکلات، نظریه نظام انقلابی را به 40 سالگی رساندیم. موانع زیاد داشتیم، مشکلات زیادی داشتیم. خیلی جا‌ها موفق بودیم، یک جا‌هایی هم موفقیت ما کم بود. نتوانستیم خوب عدالت را برقرار کنیم. نتوانستیم در حوزه اقتصاد آنطوری که می‌خواستیم شکوفا شویم. رفاه عمومی را خوب نتوانستیم فراهم کنیم؛ در بحث اخلاق و معنویت باز تلاش کردیم اما ایده آل نیست؛ بنابراین وقتی آدم دقیق ارزیابی کند که ظرفیت‌های ما چقدر است، کجا‌ها کمبود داریم، کجا‌ها مشکل داریم و محدودیت‌های ما چقدر است، اینها مطابق با معنای حکمت است.
وی با اشاره به واقع بینانه شدن امید‌ها به چشم انداز‌ها در بیانیه گام دوم به عنوان رویکرد چهارم، افزود: وقتی رهبری در بیانیه گام دوم صحبت می‌کنند، طوری مطالب را بیان نمی‌کنند مثل برخی که گاهی طوری سخن می‌گویند که گویا همین فردا امام زمان(عج) ظهور می‌کند. متأسفانه، بعضی چندی قبل گویی سخنرانی کرده بودند که انسان گمان می‌برد امام زمان(عج) همان ایام ظهور می‌کند؛ اما رهبری همیشه می‌فرماید که باید کار‌ها را با توکل و امید به آینده پیش برد؛ چراکه خداوند به هیچ کس برای هیچ کاری تضمین قطعی نداده است. ایشان درباره مطالب دیگر هم هیچ گاه امید کاذب نداده است؛ مثلا درباره عدالت فرمودند که ما به آن چیزی که می‌خواستیم نرسیدیم.
وی از کاهش هزینه های تصمیم و افزایش مقبولیت به عنوان پنجمین رویکرد نام برد و گفت: این رویکرد نیز در مواضع این بیانیه، بسیار پررنگ است. ایشان در تمام این بیانیه چنان متوازن، دقیق، عالمانه و حکیمانه سخن گفته‌اند که دقیقا همان چیزی را گفته باشند که باید گفته باشند؛ نه چیزی فراتر و نه چیزی کم‌تر.
وی در ادامه با اشاره به ویژگی‌های حکمی بیانیه گام دوم گفت: اولین ویژگی‌های جدی این بیانیه این است که کاملاً مبنایی است، وقتی گفتیم حکیمانه، یعنی مبتنی بر مبنا است. مبناگروی یک نگاه بسیار جدی ای به انقلاب است. بر اساس مبانی و متکی به مبانی هستی شناختی، انسان شناختی و خدا شناسی حرف زدن به معنای برخورداری از حکمت است.
استاد مهاجرنیا گفت: ویژگی بعدی نقد پذیری است. این نکته خیلی مهم است. وقتی شروع می‌کنیم راجع به یک چیزی مطلبی بنویسیم، آن‌قدر زیبایی‌ها و خوبی‌های آن را به رخ می‌کشیم که اصلاً جای نقادی نمی‌گذاریم. حکمت یعنی همه چیز را با هم دیدن؛ خوبی و بدی آن را با هم دیدن؛ نقص و کمال آن را با هم دیدن. این حکمت می‌شود. و الا شما همش دست بگذارید روی جنبه‌های مثبت و منفی‌ها را نبینی یا بالعکس منفی‌ها را فقط بگویی، این کار حکیمانه نیست. حکمت یعنی در حقیقت نقد پذیری و جای نقادی گذاشتن است.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه اولویت‌سنجی ویژگی سوم حکمت است که در بیانیه آمده، ادامه داد: یک فعال معقول و خردمند و کنش گر خردمند دنیای واقعی اطراف خود را مجموعه‌ای در هم تنیده از محدودیت‌ها، امکان‌ها، فرصت‌ها و تهدید‌ها می‌بیند؛ اما باید بتواند بر اساس مبانی و شاخص‌های خود برای باز کردن کلاف‌های سردرگم و پیدا کردن راه برون رفت از معضلات و رسیدن به پیشرفت دست به انتخاب میان اولویت‌ها بزند. نمونه برجسته این امر در پیام گام دوم، تمرکز رهبر انقلاب بر جوانان است؛ چرا که هرگونه تداوم یا تغییر شایسته با محوریت جوانان بهتر به نتیجه می‌رسد و هر گونه آسیب در مورد آنان تبعات و مخاطرات بیشتری دارد. بنابراین اولویت دادن به نسل جوان یک کار حکیمانه است.
استاد مهاجرنیا افزود: چهارمین ویژگی در کار بیانیه حکیمانه، ظرفیت شناسی است که بالأخره بعد از 40 سال و در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی با غرب، راهبرد مقابله بر اساس شناخت درست از ظرفیت‌هاست. همین راهبرد موفق امروز امریکا و نوکرانش را در منطقه زمین گیر کرده است. چرا عربستانی که آمریکا را تشویق به جنگ با ایران می‌کرد و حاضر بود هزینه جنگ را پرداخت کند، امروز پشت سر هم پیام می‌فرستد بیایید مذاکره کنیم. ماجرای بمباران تأسیسات آرامکو و خبر اسارت بیش از دو هزار نفر عربستانی توسط یمینی‌های تحت محاصره، اینها مبتنی بر یک محاسبه دقیق و حکیمانه و استفاده درست از ظرفیت‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی در شرایط بحرانی است.
وی گفت: ویژگی بعدی اصل حکمت در بیانیه گام دوم تفکیک اندیشی است. تفکیک میان زشت و زیبا، میان کارآمدی خوب و ناکارآمدی، تفکیک میان دوست و دشمن، اینها ویژگی حکمت و از نشانه‌های پختگی و بلوغ عقلانی انقلاب اسلامی است؛ تفکیک بین آمریکا و اروپا در شرایط موجود یعنی رویکرد منطبق با حسابگری و موقعیت شناسی و بصیرت و هوشمندی متناسب با زمان است. که فرمودند: با آمریکا اصلاً مذاکره نمی‌کنیم؛ ولی در مورد اروپا حرف‌هایی دارم. با اروپا می‌توانیم مذاکره کنیم؛ اما این اروپایی‌ها با اینکه با آنها مذاکره می‌کنیم؛ اما این مشکلات را دارند؛ این موانع را دارند؛ قابل اعتماد نیستند؛ دائماً، عقربه‌ی آنها سمت منافع آمریکا است و خودشان را ناتوان نشان می‌دهند. این تفکیک در سیاست خارجی و دشمن شناسی، رویکردی حکیمانه است که شما همۀ دشمنانت را یک دست نبینی.
این استاد حوزه در پایان افزود: ویژگی ششم حکمت، تعدیل گرایی است. تعدیل گرایی یعنی ما سطح انتظاراتمان را تعدیل کنیم. یک مقدار خودمان را با واقعیت‌ها منطبق کنیم. بر اساس مبانی، امکانات، محدودیت‌ها و همه شرایط موجود گام به گام، دقیقاً منطبق با واقعیت‌ها حرکت کنیم. از کجا حرکت کردیم، به کجا داریم می‌رویم و دقیقاً در این مسیر چه باید کرد. بر اساس همان رویکرد‌ها و امکانات و ظرفیت‌های خودمان، خودمان را تعدیل کنیم.
انتهای پیام/
منبع: رسا