نشانه‌های شکل‌گیری یک تمدن چیست؟
نظریه مقام معظم رهبری درباره تمدن نوین اسلامی/ انقلاب اسلامی نخستین طلیعه‌های ظهور تمدن اسلامی است
استدلال های تمدن اسلامی چیست ؟
مدیر حوزه‌های علمیه کشور تأکید کرد: در عصر جدید تجربه انقلاب اسلامی اولین نشانه‌های شکل‌گیری یک تمدن بر اساس اسلام است که تحولات علمی، فکری و فرهنگی در پرتو این انقلاب رخ داده و اکنون تحقیقات وسیعی در حوزه علمیه قم و دانشگاه‌های ایران رقم خورده است.
به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور در ادامه سفر خود به اندونزی و در ادامه سلسله همایش‌هایی که با هماهنگی دفتر نشر آثار مقام معظم رهبری برای تبیین اندیشه‌های ایشان برگزار می‌شود در میان جمعی از دانشجویان و اساتید دانشگاه اندونزی در محل دانشکده اصول دین اندونزی حاضر شد و به تبیین نظریه مقام معظم رهبری در زمینه تمدن نوین اسلامی پرداخت.
وی گفت: همان‌طور که می‌دانید در دو قرن اخیر که مسلمانان دوره انحطاط را طی کردند، متفکران زیادی در جهان اسلام تلاش کردند تا جهان اسلام را به مجد و عظمت گذشته و دوران نقش آفرینی در جهان بازگردانند و تمدن اسلامی را که قرن‌ها در جهان حاکم بود بار دیگر احیا کنند.
آیت‌الله اعرافی افزود: انقلاب اسلامی در چهل سال گذشته در ایران یکی از اهداف اصلی و بنیادین خود را احیای تمدن نوین اسلامی و بازگشت به تمدن اسلامی با رویکردی نو و جدید به دنیای امروز برگزیده است و در سخنان امام خمینی(ره) و امام خامنه‌ای مهم‌ترین هدف انقلاب و تحولات ایران بازگشت به تمدن اسلامی با رویکردی جدید برشمرده شده است. در این مسیر نخبگان جهان اسلام، دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه، عالمان دینی و متفکران باید نقش مهم و نخست را ایفا کنند و من در لحظاتی که در خدمت شما هستم به چند نکته پیرامون تمدن اسلامی اشاره خواهم کرد.
وی ادامه داد: اولین نکته این سؤال است که آیا اسلام در تراز یک دین تمدنی است؟ در پاسخ به این پرسش ممکن است کسی بگوید اسلام حجم کوچکی از معارف را دارد و می‌تواند حاشیه‌ای بر زندگی بشر باید که در این نگاه دین به شکل اقلی تفسیر می‌شود و گزاره‌های دینی بسیار محدود به شمار می‌آید و نقش کمی برای آن در زندگی بشر تلقی می‌شود؛ اما ما معتقد به نظریه دیگری هستیم و بر این باوریم که اسلام، دینی تمدنی است که در همه ساحت‌های زندگی بشر نقش ایفا می‌کند و می‌تواند کاروان بشریت را در همه ابعاد هدایت کند و به پیش ببرد.
مدیر حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: ما برای اثبات نظریه اسلام تمدنی حداقل سه استدلال می‌توانیم ارائه دهیم. اولین استدلال مراجعه به معارف اسلام و منابع دینی است. هنگامی که به منابع دینی و علوم اسلامی مراجعه کنیم می‌بینیم معارف اسلام پوشش جامعی نسبت به همه ساحت‌های زندگی بشر دارد و این نشان می‌دهد اسلام دینی تمدنی است.
وی افزود: برای توضیح بیشتر مسئله باید گفت: یک تمدن دارای سه لایه و سطح است؛ سطح اول و روئین آن که شکل و قالب یک تمدن است را عناصری همچون فناوری‌ها، هنر، معماری و سبک زندگی تشکیل می‌دهند که این‌ها سطح اول یک تمدن هستند. از این لایه اول که بگذریم دومین لایه عبارت است از حوزه دانش‌ها و علوم بشر در قلمروهای مختلف علوم پایه و مهندسی و پزشکی و علوم اجتماعی و انسانی که در این طیف وسیع لایه دوم یک تمدن را می‌بینیم و سومین لایه یک تمدن نیز عبارت است از فلسفه، جهان بینی، انسان شناسی و رویکردهای کلان یک اندیشه نسبت به جهان است که بیشتر به فلسفه و معارف عقلی بر می‌گردد.
آیت‌الله اعرافی ادامه داد: یک دین و مکتب تمدنی دین و مکتبی است که در هر سه لایه خود دارای تئوری و نظریه است به گونه‌ای که این تئوری‌ها از یک انسجام و پیوستگی برخوردار باشد و ما در این استدلال اول بر این نکته تاکید داریم که در این لایه زیرین تمدنی که اندیشه‌های فلسفی و جهان بینی و انسان شناسی باشد، اسلام از نظریات جامع و متقنی برخوردار است که در همه ساحت‌های زندگی بشر هم اثرگذار است.
وی تاکید کرد: اما در سطح دوم ما افراط نکرده و نمی‌گوییم که تمام تئوری‌های علمی در قرآن و سنت و معارف اسلامی وجود دارد، اما تاکید می‌کنیم که اسلام و قرآن در این سطح از یک سو مشوق کاروان علم هستند و از سوی دیگر رویکردهای اسلامی در جهت دهی به علوم تاثیرگذار است و این نشانه تمدنی بودن اسلام است.
مدیر حوزه‌های علمیه افزود: در لایه روئین و سطح هنر، معماری و سبک زندگی نیز اسلام در قالب نظام‌های حقوقی، فقهی و اخلاقی دنیای وسیعی از گزاره‌ها و نظامات دارد که کاملا منسجم است و می‌تواند تمدن آفرین باشد.
آیت‌الله اعرافی ادامه داد: بنابراین ما وقتی که به علوم و معارف اسلامی مراجعه کنیم، خواهیم دید منظومه علوم و معارف اسلامی منظومه ای منسجم و دارای نظم درونی است که بر تمام ساحت‌های زندگی بشر سایه می‌افکند و به زندگی بشر رنگ و لعاب معنوی و اخلاقی می‌بخشد.
وی خاطرنشان کرد: این به اختصار دلیل اول بود که نیازمند بحث‌های گسترده است و بر اساس آن مراکز علمی دینی مانند دانشگاه‌های اسلامی و حوزه‌های علمیه نقش مهمی در تبیین معارف اسلامی با رویکرد تمدنی دارند و دانشکده‌هایی مانند دانشکده اصول دین شما با این رویکرد می‌تواند پیام‌های جدیدی برای دنیای امروز داشته باشد.
عضو فقهای شورای نگهبان عنوان کرد: دومین دلیل ما تاریخ گذشته مسلمانان است که اسلام در چند قرن نشان داد برای تمام بشریت دستاورد تمدنی داشت و یک پرچمدار بزرگ تمدن بود که البته در طی قرن‌های اخیر آن تمدن فروپاشیده است و دلیل سوم ما این است که در عصر جدید تجربه انقلاب اسلامی ایران رویاروی ما(با تمدن غرب) است و ما در این تجربه اولین نشانه‌های شکل گیری یک تمدن بر اساس اسلام را شاهدیم که تحولات علمی، فکری و فرهنگی در پرتو این انقلاب رخ داد و اکنون تحقیقات وسیعی در حوزه علمیه قم و دانشگاه‌های ایران رقم خورده که نشان دهنده طلیعه‌های ظهور یک تمدن است و البته در زمینه نیاز داریم تمام کشورهای اسلامی در کنار هم قرار گیرند.
آیت‌الله اعرافی خاطرنشان کرد: با ظرفیت‌های عظیمی که جهان اسلام دارد، کشورهای جهان اسلامی می‌توانند بازار اقتصادی مشترک، بازار فناوری مشترک و بازار علم مشترک داشته باشند و شکل گیری این‌ها باید توسط دانشگاه‌ها و مراکز علمی باشد. دانشگاه‌ها و مراکز علمی جهان اسلام می‌تواند به زنجیره منسجمی برای تولید علم، دانش و فناوری و حرکت به سمت تمدن اسلامی تبدیل شود و البته در این تعاملات دانشگاهی ایران و اندونزی می‌توانند پیشگام باشند.
انتهای پیام/
منبع: حوزه