به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ نشست دوم از اولین کنفرانس ملی امام رضا(ع) و علوم روز با موضوع «مؤلفه‌های حکمرانی و تمدن‌سازی در مکتب سیاسی امام رضا(ع)»، ۲۳ مهرماه، به صورت مجازی و با سخنرانی جمعی از اندیشمندان برگزار شد. در ادامه متن صحبت‌های حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا را می‌خوانید؛

رئيس مركز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا با بيان اينكه امام رضا(ع) در ادامه نهضت امام صادق(ع)، بخش مهمی از بسترهای نرم‌افزاری تمدن اسلامی را در دوره خود ايجاد كرد، گفت: آنچه در قرن‌های بعدی تحت عنوان تمدن اسلامی می‌بينيم، محصول تلاش‌هايی است كه در دوران اهل بيت(ع) انجام شد و در آن زمان به ثمر نشست؛ لذا بخش مهمی از اين شكوهمندی تمدنی را مديون حركت اهل بيت(ع) هستيم.

وی گفت: برای شكل‌گيری يك تمدن بايد بسترهايی وجود داشته باشد و امام رضا(ع) در ادامه نهضت امام صادق(ع)، بخش مهمی از بسترهای نرم‌افزاری تمدن اسلامی را در دوره خود ايجاد كرد. البته اين بسترها همگی در دوره حيات امام(ع) به وجود نيامد و پس از شهادت ايشان به بركت وجود ايشان در ايران و با تعاليمی كه داشتند، گسترش يافت.

اين استاد حوزه و دانشگاه توضيح داد: حركتی كه در دوره امام رضا(ع) رقم خورد، نقش مهمی در اين داشت كه بُعد نرم‌افزاری تمدن اسلامی تقويت شود و آن چيزی كه در قرن چهار، پنج و شش قمری تحت عنوان تمدن اسلامی می‌بينيم، محصول تلاش‌‌هايی است كه در دوران اهل بيت(ع) انجام شد، در آن زمان به ثمر نشست؛ لذا بخش مهمی از اين شكوهمندی تمدنی را مديون حركت اهل بيت(ع) هستيم.

وی با بيان اينكه امام رضا(ع) در زمان حيان نورانی خويش به خوبی هم اصل توحيد به عنوان بنياد تمدن اسلامی و رابطه امامت و توحيد را مشخص می‌كنند، گفت: با بررسی مجموعه تعاليم امام(ع) می‌توانيم به يك ساختمان فكری توحيدی برسيم و حديث سلسله‌الذهب بسيار حديث مهمی است و می‌شود گفت كه در رأس تعاليم توحيدی امام(ع) قرار دارد.

نمايش عقلانيت و انسجام تعاليم اسلام در معارف رضوی

وی با تأكيد بر اين مطلب كه مجموعه معارف رضوی، جامعيت و انسجام تعاليم اسلام را به رخ می‌كشد، خاطرنشان كرد: شايد اين فرصت در اختيار همه ائمه(ع) نبوده است كه در اين زمينه كار كنند و شرايط ايجاب نمی‌كرده ولی امام رضا(ع) از اين شرايط به خوبی استفاده می‌كنند تا تصوير منسجم و جامعی از اسلام در ابعاد مختلف ارائه كنند.

حجت‌الاسلام غلامی با اشاره به تلاش امام هشتم(ع) برای تعميق عقلانيت، بيان کرد: امام رضا(ع) از يك طرف قدرت عقلانی و برتری فكری شيعه را به اديان ديگر نشان می‌دهند و از طرف ديگر، ميل اسلام به ارتباط با افكار ديگر و بهره‌گيری از نقاط قوت آنها را معرفی می‌‌كنند. در دوره مأمون عباسی، شاهد ترجمه كتب فلسفه يونانی هستيم كه فلسفه به محيط اسلام وارد می‌شود و قصد اصلی عباسيان اين بود كه از رونق مكتب اهل بيت(ع) بكاهند، اما در عمل، نه‌ تنها اين طور نمی‌‌شود، بلكه فلسفه در خدمت رشد مكتب اهل بيت(ع) قرار می‌گيرد كه يكی از مهم‌ترين عواملش، بسط و تعميق عقلانيت است كه در دوره امام رضا(ع) توسعه قابل ‌توجهی پيدا می‌كند.

امام رضا(ع) و پاسخ به شبهات

وی ادامه داد: دوران حيات حضرت رضا(ع)، عصر جولان مكاتب فكری مختلف اعم از مكاتب اسلامی و غيراسلامی است و آن حضرت با مناظره‌های متعددی كه ترتيب دادند، هم به ابهامات و شبهات پاسخ دادند و هم آزادانديشی و سعه صدر و همزيستی مسلمانان با ساير مذاهب را نشان می‌‌دهند كه بسيار اهميت دارد.

به گفته اين استاد حوزه و دانشگاه مناظره‌‌های امام(ع) به گونه‌ای بود كه منطق اسلام و اشراف امام(ع) به مكاتب فكری ديگر روشن می‌شد كه تعجب بسياری را نيز به دنبال داشت. همچنين به واسطه اين مناظرات تسلط امام(ع) به زبان‌‌های زنده دنيا برملا می‌‌شود و نحوه برخورد درست با پيروان مكاتب ديگر تعليم داده می‌شود.

حجت‌الاسلام غلامی با اشاره به اين مطلب كه معرفی نظری و عملی ظرفيت‌‌های منحصر به فرد امامت به مثابه تمدن اسلامی بود، گفت: هجرت امام رضا(ع) از مدينه به مرو، امامت را به يك مخاطب وسيع و مؤثر شناساند كه از جهات نظری و عملی اين كار صورت گرفت و ايرانی‌ ها را با اهل بيت(ع) آشناتر كرد و بعداً محبت به اهل بيت(ع) زمينه گرويدن ايرانی‌ها به مذهب تشيع شد.

وی افزود: امام رضا(ع) مناطق جديدی كه قبلاً اهميت آن درك نمی‌‌شد را با اين هجرت به قلمرو جغرافيايی تمدن اسلامی اضافه كردند و يك استعداد عظيمی را به دنيای اسلام افزودند كه بتواند دقيق‌تر و با جهت‌گيری‌‌های درست‌تر در جهت شكل‌گيری تمدن اسلامی گام بردارد.

سياست‌ورزی مشروع و تعليمات امام رضا(ع)

وی با اشاره به تعليم سياست‌ورزی مشروع توسط امام هشتم(ع)، خاطرنشان كرد: بحث ولايتعهدی امری بود كه امام رضا(ع) با اكراه آن را قبول كرد و برای آن شروطی را تعيين كرد تا معلوم شود ولايتعهدی ايشان غيرواقعی است، اما در عين‌حال كه اين ولايتعهدی را پس زدند و به صورت حقيقی به لوازم آن تن ندادند، اما از مزيت‌های فضای بازی و مهيايی كه در اختيار ايشان قرار گرفت، با نهايت هوشمندی استفاده كردند و تلاش كردند اهداف خود را بهتر محقق كنند و اين را بايد به عنوان تعليم سياست‌‌ورزی در دوره ايشان در نظر بگيريم. چون سياست‌ورزی يكی از لوازم مهم ورود به عرصه تمدن است و ما در عرصه سياست‌ورزی از زبدگی لازم برخوردار نبوده‌‌ايم و امام(ع) به بسط سياست‌ورزی مشروع كمك زيادی كرد.

رئيس مركز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا با اشاره به تلاش عالم آل محمد(ص) در گسترش خزائن علمی و معرفتی، توضيح داد: از امام رضا(ع) دو هزار و 427 روايت نقل شده است كه هزار و 38 روايت، فقهی است. جدای از اينكه معارف جديدی از امام رضا(ع) دريافت كرده‌ايم، می‌بينيم كه رويكرد امام(ع) صرفاً رويكرد اخلاقی و يا رويكرد معارفی به صورت عمومی نيست، بلكه ايشان نصف معارفی كه به ما ارائه داده‌اند، فقهی است. بنابراین نقش مسائل فقهی در تمدن‌سازی و نظمی که ما در تمدن به دنبال آن هستیم، می‌تواند روشنایی‌بخش باشد.

وی در ادامه گفت: جلسات و مجامعی كه در حضور امام رضا(ع) برپا بود و شاگردانی كه در محضر امام(ع) تربيت شدند، فقط محصور به حوزه انديشه نيست، بلكه در حوزه طب و علوم طبيعی نيز شاگردانی در محضر ايشان تربيت شدند و تأكيداتی كه امام(ع) در علم و علم ‌اندوزی دارند، قابل توجه است. در روايتی امام(ع) فرمودند كه طلب دانش برای هر مسلمانی واجب است و دانش را بايد از هر كجا از اهلش در اختيار دارند، پيدا كرد و سپس فرمودند عمل به علم جهاد است. منظور از علم نيز فقط علم دينی نيست، بلكه مطلق علم است. بعد از شهادت امام رضا(ع) نيز حوزه‌ها و مدارس علميه و نحله‌‌های فكری تأسيس شد كه موجب شد علم‌آموزی در دنيای اسلام گسترش پيدا كند و امام(ع) در اين زمينه نقش مهمی ايفا كردند.

انتهای پیام/