به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، نشست علمی «ماهیت و قلمرو فقه تربیت» با ارائه بحث از سوی حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی‌حاجی و استاد مجید طرقی به صورت مجازی برگزار شد. حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی‌حاجی در ابتدای نشست در بحث ماهیت شناسی و قلمرو فقه بیان داشت: فقه به معنای شریعت است و شریعت چیزی است که از سوی خداوند متعال نازل شده که شامل عبادات، اخلاق و اعتقادات می‌شود. وی تصریح کرد: البته درباره نوع نگاه به فقه تعاریف مختلفی وجود دارد؛ یک دیدگاه می‌گوید فقه به معنای مجموعه شریعت است، یعنی فقه شامل مجموعه شریعت در عام آن است. این استاد حوزه و دانشگاه، دیدگاه دوم درباره فقه را این دانست که فقه، دانشی است که بیان کننده مجعولات شرعی باشد و شامل احکام تکلیفی و وضعی می‌شود. وی افزود: دیدگاه سوم می‌گوید فقه به عنوان ماحصل مجموعه قضایای تولید شده در راستای کشف احکام شارع است. یعنی در بردارنده قضایایی است که در راستای کشف نظر شارع بیان شده است. بدین معنا به تراث، فقه اطلاق می‌شود. حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی‌حاجی تأکید کرد: معنای چهارم می‌گوید فقه علم است، ولی علم را به معنای معرفت خاص در نظر می‌گیرد که شامل معرفت به حلال و حرام، مجعولات شرعیه و... می‌شود. این تعریف مشهور است. وی ادامه داد: ما فقه را به معنای چهارم یعنی همان معرفت به مجموعه اعتبارات و مجعولات شرعی می‌دانیم که مستند به حجت معتبر است و شامل قلمرو فردی و اجتماعی می‌شود. ایشان در ادامه درباره تفاوت فقه اخلاق و فقه تربیت نیز گفت: تربیت خود، فقه اخلاق و تربیت دیگران به سوی کمال فقه تربیت است. در ادامه این نشست علمی استاد مجید طرقی، پژوهشگر حوزوی به تعریف فلسفه تربیت، علم تربیت و فقه تربیت پرداخت و تصریح کرد: تربیت شناسی با روش عقلی، فلسفه تربیت است. تربیت شناسی حسی به معنای علم تربیت است. تربیت شناسی بر اساس تفسیر دین نیز فقه تربیت است. وی اظهار کرد: اگر فقه تربیت را زیرشاخه دانش مطلق تربیت بگیریم بدین معناست که فقه تربیت مجموعه مطالعات از تفسیر دین درباره تربیت است. کدام قسمت دین؟ در این تعریف همه دین. استاد طرقی با اشاره به این‌که قدما می‌گفتند دین دارای سه گزاره است؛ واقعیت‌ها، وظایف و ارزش‌ها، تصریح کرد: تربیت مجموعه فعالیت‌هایی است که هدف آن به کمال رساندن انسان می‌باشد. وی افزود: فقه تربیت ناظر به دانش تربیت است. دانش تربیتی نیز در سایه شناخت گزاره‌های کلام الله و کلام معصوم(ع) به دست می‌آید. این پژوهشگر حوزوی یادآور شد: در ادبیات قدیم اخلاق به عنوان دانش خُلق خوب و بد مطرح شده است، اگر این معنا را در نظر بگیریم فقه اخلاق می‌شود، مطالعه خُلق‌های خوب و بد براساس کلام الله. وی اضافه کرد: فقه تربیت درباره وظایفی که نسبت به خود و فرزندانمان داریم بحث می‌کند ولی فقه اخلاق، اخلاق خوب و بد را مشخص می‌کند. حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی‌حاجی در بخش دوم سخنان خود با اشاره به تعریف اشتباه برخی از فقه تربیت، گفت: اگر فقه را به معنای موضوع تربیت و اخلاق مستند به گزاره‌های دینی بدانیم، در این صورت می‌توانیم آن را تربیت اسلامی بگوییم. وی تأکید کرد: البته فقه تربیت بدین معنا ایرادی ندارد ولی الزام نداریم بگوییم فقه به معنای تربیت و اخلاق، فقه تربیت است، خب بگوییم تربیت اسلامی. اسلامی سازی علوم انسانی همین است. وی در ادامه اظهار داشت: اگر فقه را به معنای دانش علم به احکام، شریعت و معارف بدانیم در اینجا می‌توانیم درباره فقه تربیت صحبت کنیم. چون اینجا وظیفه فقیه است. استاد طرقی نیز در بخش دوم سخنان خود با طرح این پرسش که اگر فقه تربیت را به فقه موجود منحصر کنیم ایراد دارد یا خیر؟ اذعان کرد: در دنیا بیش از 20 نظام تربیتی داریم، اگر می‌خواهیم به معنای امروز نظام داشته باشیم، حتما تربیت ما باید دارای سه مولفه چیستی، خواسته و چه بایدها انسان است و فقه موجود درباره چه بایدها خوب کار کرده است. وی افزود: ما باید به سمت ارائه نظام تربیتی اسلام برویم. برای این موضوع سه مؤلفه بیان شده را در نظر بگیریم. باید مشخص کنیم انسان مطلوب چیست. فعلا برای شروع لازم است که در منطقه تراث حرکت کنیم تا ورزیده شده و روش کسب کنیم و در آینده نزدیک این محدوده کوچک را توسعه دهیم. این پژوهشگر حوزوی گفت: فقه تربیت اکنون تکلیف فرد به ما هو فرد را مشخص می‌کند ولی می‌خواهیم جلوتر برویم و مشخص کنیم که وظیفه حاکم در اینباره چیست. فقهی که ما داریم می‌خوانیم قرار است تنها وظایف والدین را مشخص کند یا بیش از همه به سراغ حاکم اسلامی بریم؟ حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی‌حاجی در بخش پایانی سخنان خود با تأکید بر این‌که درباره فقه نظام ادبیات تولید نکردیم بلکه در پی تولید ادبیات هستیم، اظهار داشت: البته هدف مدارس فقهی ما فقه نظام است ولی فعلا در مرحله فقه معاصر و فقه مضاف هستیم. فعلا ما در حوزه در این رشته‌ها در مرحله فقه مضاف هستیم. یعنی آن چه در ادبیات ما تولید شده را مثلا به معنای فقه تربیت دسته بندی کنیم. این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: خیلی از مسائل تربیتی به معنای خاص آن حکم فقهی می‌خواهد که کسی برای آن حکم نداده است که این مجموعه فقه تربیت می‌شود. ما فعلا در فقه‌های مضاف برای رسیدن به فقه نظام در مرحله گذار هستیم، با همان روش فقه جواهری سنتی. وی افزود: ما هنوز فقه مضاف فردی هم نداریم. از فقها می‌خواهیم به فقه مضاف نگاهی داشته باشند چه فقه فردی و چه فردی اجتماعی. ما حداقل باید فقه مضاف را ولو با رویکرد فردی ایجاد کنیم. حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی‌حاجی گفت: ما در مرحله گذار تأسیس فقه مضاف هستیم که فقه نظام و فقه حکومتی رویکرد ماست. تا بخواهد تولید و آموزش داده شود، فاصله داریم. فقه مضاف سابقه و ادبیات دارد و می‌توان از تراث آن را استخراج کرد. ولی رشته فقه تربیت هنوز فقه مضاف است. استاد طرقی نیز در بخش پایانی سخنان خود، اظهار کرد: چقدر تعلیم و تربیت فقهی داریم؟ امیدواریم نسبت به فقه تربیت طلاب و روحانیون توجه ویژه‌ای داشته باشند. ما در نظام تربیتی مشکل داریم. تمام نظام‌ها ارزشمند هستند، ولی اساس جامعه به نظام تربیتی آن باز می‌گردد. وی ادامه داد: مدارس ما اسلامی نیست، چون متخصص تعلیم و تربیت اسلامی نداریم. پزشک متخصص اطفال داریم ولی متخصص تعلیم و تربیت یا نداریم یا کم داریم. انتهای پیام/