دبیر مجمع عالی تفسیر با اشاره به مذمت تفسیر به رأی در روایات گفت: ارائه برخی نظریاتی که دور از عقل و ناسازگار با روح قرآن کریم و روایات است، ممکن است در چارچوب تفسیر به رأی قرار گیرد، به همین دلیل هرمنوتیک در تفسیر قرآن مورد پذیرش نیست.

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی میرکتولی، دبیر مجمع عالی تفسیر و استاد حوزه علمیه در گفت‌وگویی، با اشاره به برخی برداشت‌های نادرست و شاذ از قرآن کریم بدون داشتن هرگونه مبنای معقول گفت: قطعا استفاده از قرآن کریم با روش‌های مختلف در تفسیر مطرح و قابل ارزیابی است.

وی با تاکید بر اینکه باید روش‌ها و اندیشه‌های تفسیری با یکدیگر محک زده شوند تصریح کرد: امروز تفسیر عصری رویکرد خاص خود را دارد و با رویکرد‌های مختلف علمی، عرفانی و با روش‌های متفاوت از جمله روائی، اجتهادی و ... در حال انجام است و یا انجام شده است، ولی ممکن است هر برداشت ما از قرآن مدنظر گوینده یعنی خداوند متعال نباشد.

میرکتولی با بیان اینکه ما هرمنوتیک را در تفسیر قرآن به رسمیت نمی‌شناسیم عنوان کرد: اینکه هر فردی تفکر خود را به یک آیه از قرآن تحمیل کند و هر نوع برداشتی از متن را هم درست بدانیم در مورد قرآن قبول نداریم.

استاد مدرسه عالی تفسیر حوزه علمیه با بیان اینکه ظاهر آیات قرآن مبین و روشنگر است تاکید کرد: تحمیل نظر بر قرآن و هر نوع برداشت از آیه بر خلاف عقل و عقلانیت و تفسیر به رای است که پیامبر(ص) در این مورد فرمودند: «من فسر القرآن برایه ...». هر کسی نظر خود را بر قرآن تحمیل کند جایگاه او در جهنم خواهد بود. علامه طباطبایی در این زمینه فرمودند که «ب» بای سببیت است و مراد این است که هر کسی بخواهد با نظر و رای خود به تفسیر قرآن بپردازد.

وی با بیان اینکه دانش‌های بشری دو مشکل عمده دارند که یکی نقص در درون آن و دیگری نقص از بیرون است عنوان کرد: نظریاتی مانند جدول مندلیف ابتدا با چند عنصر طراحی و مطرح شد، اما دیری نپائید به ۱۱۳ عدد رسید و ممکن است در آینده هم بیشتر شود یا نظریه تکامل داروین بعد از مدتی حتی توسط شاگردان خود به نقد جدی کشیده شد؛ بنابراین به علت عدم قطعیت علوم، هر اندیشه و ایده جدید در علوم عقلی، تجربی و فلسفی بر قرآن قابل تحمیل نیست.

میرکتولی با اشاره به آیه شریفه «وَ إِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ»(اعراف/۲۰۴) گفت: برخی معنا کرده‌اند وقتی قرآن خوانده می‌شود خاموش باشید و گوش فرادهید، اما برخی نیز معنای دیگری از آیه به دست داده‌اند و آن این که وقتی حرف و سخنی از قرآن به میان می‌آید شما خاموش شوید و حرف خودتان را ملاک قرار ندهید و ببینید خداوند چه می‌گوید و این قدر خودتان اظهار نظر نکنید.

وی تاکید کرد: بشر در دهه‌های اخیر تلاش کرده تا با نظر و سبک زندگی خودش دنیا را بسازد، اما آن را به سمت تباهی برده، زیرا از مسیر انبیاء دور شده است و البته انسان حق دارد در عالم تسخیر کند، ولی حق ندارد تعالیم انبیاء و خدا را تغییر دهد و بر خلاف آن حرکت کند و اگر چنین کرد ثمره آن چیزی جز آن نیست که امروز شاهدیم.

عضو مجمع عالی تفسیر با بیان اینکه خداوند عقل و شرع را آفرید تا انسان بتواند در پرتو آن به سعادت برسد اظهار کرد: عقل چراغ در دست بشر و شرع، صراط برای اوست؛ عقل جاده و جاده‌ساز نیست بلکه عقل جاده روشن‌کن است پس هر نوع نظریه باید بر قرآن عرضه شود بلکه روایات هم باید بر قرآن عرضه شوند و ما حق نداریم هر نوع روایتی را بپذیریم.

میرکتولی بیان کرد: کلینی در کتاب شریف کافی باب عرض الاخبار علی القرآن و باب اخبار متعارض بالقرآن را بیان کرده و فرموده است که روایات متعارض باید به قرآن عرضه شوند یعنی روایات موزون و قرآن کریم، میزان است.

وی ادامه داد: اگر سخن نقل شده از معصوم(ع) باید به قرآن عرضه شود، سخن افراد عادی و نظریه‌پرداز‌ها که جای خود دارد. نظریاتی مانند تولید انسان از خاک و همانند آن که پشتوانه عقلی ندارند به طریق اولی باید طرح شود؛ اگر این مطالب در حیطه اخلاق و اعتقادات و مسائل معنوی باشند که باز حساسیت بیشتری دارند.

میرکتولی با اشاره به فرمایشی از امام علی(ع) مبنی بر اینکه از کتاب الله باید استنطاق کنید، تصریح کرد: شهید صدر در کتاب مدرسة القرآنیه استنطاق در تعبیر امام علی(ع) را به همان بحث تفسیر موضوعی ارتباط داده است؛ یعنی انسان در اینجا پای سخن قرآن می‌نشیند و حرف‌های خود را با قرآن منطبق می‌کند، اما کسی که نظر خود را می‌گوید و بر قرآن تحمیل می‌کند دنبال برداشت از قرآن به عنوان موید است؛ یعنی حرف خود را محور قرار داده است و بعد می‌خواهد از قرآن موید بیابد در صورتی که باید پای حرف قرآن ینشیند و بر مبنای آن نظریه بدهد.

وی تاکید کرد: تفاسیر عرفانی از قرآن هم اگر مستند به قول معصوم(ع) و مبتنی بر آیات قرآن باشد فبها و اگر نباشد قابل پذیرش نیست.

انتهای پیام/

منبع: ایکنا