یک استاد حوزه علمیه گفت: میان فقه و اخلاق نوعی رابطه تلازم وجود دارد، یعنی به هیج وجه تفکیک پذیر نیستند، اما باید توجه داشت فقهی مفید و کاربردی است که با نکات اخلاقی عجین شده باشد.

حجت‌الاسلام سید محمدعلی فقیهی در گفت‌وگویی، در خصوص رابطه اخلاق و فقه، اظهار کرد: میان فقه و اخلاق نوعی رابطه تلازم وجود دارد، یعنی به هیج وجه تفکیک پذیر نیستند. در واقع فقه بدون اخلاق اصلا فقه نیست و اخلاق بدون فقه هم، اخلاق نیست.

وی ادامه داد: گاهی در کتاب‌هایی که در این خصوص نوشته می‌شود، بخش مربوط به فقه و بخش مربوط به اخلاق جدا از یکدیگر نوشته می‌شوند که البته این به معنای جدایی این دو مفهوم نیست، زیرا که در مسائل علمی و دانشگاهی نیز ممکن است دو چیز بسیار مرتبط با هم از دیدگاه‌های جداگانه‌ای نگریسته شوند.

این استاد حوزه علمیه افزود: فقهی مفید و کاربردی است که با نکات اخلاقی عجین شده باشد. در آیات و روایات نیز پس از بیان احکام شرعیه به نکات اخلاقی مربوط به آن اشاره می‌شود. مثلا در ادامه فرمان روزه آمده است: «لعلکم تفلحون»، این آیه با قرار گرفتن در کنار وجوب روزه در قرآن، نشان می‌دهد که این دو موضوع تفکیک ناپذیر هستند.

فقیهی خاطرنشان کرد: اخلاق نیز اگر بدون فقه باشد به نتیجه‌ای نخواهد رسید، زیرا اخلاق نیازمند چارچوب می‌باشد و چارچوب آن فقه است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا فقه سنتی می‌تواند همچنان پاسخگوی نیازهای جامعه امروزه باشد گفت: فقه سنتی می‌تواند نیازهای جامعه امروز را برطرف کند، اما لازم است حوزه و حوزویان فروعات فقه سنتی را با مسائل امروزی مطابقت دهند. یعنی اگر در روایات در مورد حلال بودن یا حرام بودن چیزی صحبت شده، باید ببینیم مسائلی مانند قرارداد بیمه که در زمان پیامبر (ص) وجود نداشت با کدام یک از فروعات فقهی تطبیق دارد تا جایز بودن یا نبودن آن را تعیین کنیم.

فقیهی تصریح کرد: حوزه باید گزاره‌های امروزی را در کنار فقه سنتی قرار داده و آنها را با هم تطبیق دهد. الحمدالله این کار امروزه در حوزه در حال انجام است و حتی کتاب‌ها و مقالات زیادی نیز در این رابطه نوشته شده است. ما یک‌سری مجلات فقهی داریم که به این موضوعات پرداخته و حکم مسائل امروزی را برای مردم بیان می‌کنند.

این استاد حوزه علمیه در رابطه با فقه مضاف گفت: فقه مضاف فقهی است که در آن جایگاه مسائلی مانند امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حکومت اسلامی بررسی می‌شود. مثلا احکام حدود و دیات و امثال آن. این حدود و دیات زمانی اصلا اجرا نمی‌شده، چون حکومت دست مسلمانان نبوده است، حال فقه مضاف بررسی می‌کند که در حکومت اسلامی بخش حدود و دیات چگونه است.

وی ادامه داد: مثلا در فقه مضاف، مسائل خاص در حوزه رسانه به عنوان فقه رسانه مطرح می‌شود، یعنی دروغ، تهمت، غیبت یا شایعه پراکنی را در این حوزه مورد بررسی قرار می‌دهد که به عنوان فقه فضای مجازی هم شناخته می‌شود که در حوزه فقه مضاف جای می‌گیرد. یعنی با استفاده از فقه سنتی پسوندی درست کرده و می‌گوییم فقه رسانه یا فقه تربیتی که باید متناسب با تربیت کودکان جامعه امروزی باشد. پس فقه مضاف همان فقه سنتی است که ما ابعادی برای آن مشخص کرده‌ایم.

این استاد حوزه علمیه با اشاره به معنای فقه پویا اضافه کرد: اگر معنای فقه پویا این باشد که همان فقه سنتی را به روز کرده و اهل فن، فروعات آن را با فقه سنتی تطبیق داده و فقه رشد یافته از منابع اصیل که همان آیات و روایات هستند را با آن مطابق کنیم، فقه پویا چیز مفید و خوبی است.

فقیهی ادامه داد: گاهی از فقه پویا سوءاستفاده می‌شود و بعضی افراد در قالب فقه پویا از چارچوب اسلام خارج می‌شوند. یعنی قوانین روز و قوانین غربی را به اسلام مرتبط می‌کنند که این روش نادرست است. ما نباید از اول خودمان نتیجه گیری کنیم و آن نتیجه‌گیری را به اسلام ربط دهیم. بلکه باید با رجوع به کلمات ائمه (ع) برای امروزمان نتیجه گیری کنیم.

وی تصریح کرد: تاکنون هرکجا که در اسلام کوتاه آمده‌ایم، ضربه خورده‌ایم. مثلا در مسائل مربوط به ازدواج به جای آنچه که در اسلام وجود دارد روش‌های غربی را جایگزین کرده‌اند که باعث شده آمار طلاق نسبت به گذشته رشد داشته باشد. پس باید مواظب باشیم فقه پویا را تغییر در کلمات ائمه مطابق با سلیقه‌هایمان به حساب نیاوریم، فقه پویا در واقع این است که ببینیم چه استفاده‌ای می‌توان از کلمات و گفته‌های ائمه(ع) در شرایط امروز جامعه داشت.

فقیهی با بیان اینکه آیات زیادی در قرآن به عنوان «آیات‌الاحکام» وجود دارند که هم تفسیر جداگانه دارند و هم در کتاب‌های فقهی زیاد از آن یاد شده است، تاکید کرد: ما برای استدلال کردن در مرحله اول به آیات قرآن و در مرحله دوم به گفته‌های ائمه (ع) رجوع می‌کنیم. حتی گاهی اوقات آیه‌ای از قرآن در ضمن یک روایت وجود دارد که ائمه به آن استشهاد کرده‌اند. به همین دلیل بخش زیادی از فقه ما با قرآن ارتباط دارد.

انتهای پیام/