خانه و تعریف انواع آن در قرآن
آنچه در سه سوره نور، حشر و عنکبوت در توضیح بیت و خانه گفته شده در علم روان‌شناسی نیز در مورد انواع خانواده‌ها گفته می‌شود. خانواده متکامل، همان بیتی است که در سوره نور اشاره شده، و آنچه در سوره حشر و عنکبوت آمده همان خانواده متزلزل است.
به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه: دکتر طاهره همیز در یادداشتی به بحث خانه و خانواده از منظر قرآن کریم پرداخته است که متن آن بدین شرح است:
آن‌گونه که علمای دین از صدر اسلام تاکنون بررسی و عنوان کرده‌اند؛ می‌گویند هر آیه قرآن هفت بطن و هر بطن نیز 70بطن دارد و مسائل و موضوعات بسیار زیادی در یک آیه نهفته است. مقام معظم رهبری نیز می‌فرمایند سبک زندگی را از درون آیات قرآن باید استخراج کنید، هر چند این نکته با تفسیر به‌رأی بسیار متفاوت است. یکی از مسائلی که می‌توان از تدبر در قرآن به آن رسید، بحث خانه و خانواده است که خداوند در سه سوره از قرآن کریم آن را مورد اشاره قرار داده است.
در زبان عربی «دار» به معنای ساختمان و «بیت» به معنای خانه است. دار، مفهوم کلی‌تری نسبت‌به بیت دارد. اما آنچه از مفهوم بیت که در قرآن گفته شده برمی‌آید، به بخشی گفته می‌شود که روابط خصوصی خانواده در آن جریان دارد، همان مکانی که روابط صمیمی و نزدیک میان اعضای آن وجود دارد.
سوره‌های «نور»، «حشر» و «عنکبوت» سوره‌هایی از قرآن کریم‌اند که به مسأله خانه و خانواده اشاره داشته و از کلمه «بیت» استفاده می‌کنند. خداوند در آیه36 سوره نور می‌فرماید: «فِی بُیوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یذْکرَ فیها اسْمُهُ یسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ.» و (آن مشکات) در خانه‌هایی (قرار دارد مانند معابد و مساجد و منازل انبیاء و اولیاء) که خدا رخصت داده که آنجا رفعت یابد و در آنها ذکر او شود و صبح و شام تسبیح و تنزیه ذات پاک او کنند.
آن‌گونه که در این آیه اشاره شده، بیت‌الله، بیت خاصی است. در آیات36 و 37 این سوره ده‌ها مسأله به خصوصیات افرادی اشاره دارد که در بیت‌الله زندگی می‌کنند. آیه35 سوره نور نیز که به آیه نور معروف است، به گفته مفسران، تمامی 14معصوم به‌صورت سری معرفی شده‌اند و سپس در آیه36 اشاره می‌کند نور خدا یا همان 14معصوم در کجا قرار دارند، در بیت‌ها و خانه‌هایی که خداوند به اهالی آنها اذن داده که این عزیزان در آن حضور یابند. ساکنان خانه‌های خدا و اعضای این خانواده یا همان بیت‌الله، شاخصه ویژه‌ای از جهت عقاید، اخلاق و رفتار دارند که در آینده به آن خواهیم پرداخت.
مشخصات دومین خانه‌ای که قرآن کریم به معرفی آن می‌پردازد، در آیه41 سوره عنکبوت آورده شده است. می‌فرماید: «مَثَلُ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِیاءَ کمَثَلِ الْعَنْکبُوتِ اتَّخَذَتْ بَیتًا وَ إِنَّ أَوْهَنَ الْبُیوتِ لَبَیتُ الْعَنْکبُوتِ لَوْ کانُوا یعْلَمُونَ.» مثل حال آنان که خدا را فراموش کرده و غیر خدا را به دوستی و سرپرستی برگرفتند (در سستی و بی‌بنیادی) حکایت خانه‌ای است که عنکبوت بنیاد کند و اگر بدانند سست‌ترین بنا خانه عنکبوت است.
این آیه به کسانی اشاره دارد که ولی و رهبری به غیر از خداوند انتخاب کرده‌اند و خانه‌شان همانند خانه عنکبوت، سست است. سست‌ترین خانه‌ای که بسیار زود خراب می‌شود. بر اساس آنچه در آیه‌الکرسی هم مورد اشاره قرار گرفته؛ اگر خداوند، به‌عنوان رهبر و ولی نباشد تا مردم را از سوی ظلمت به سوی نور بکشاند، ده‌ها رهبر از جنس طاغوت پدیدار خواهند گشت و هر کدام انسان را به طرف خود می‌کشانند و او هرگز به مقصد نخواهد رسید. این آیه می‌فرماید خانه‌هایی که خدا رهبر و ولی آنها نباشد، زود نابود می‌شوند.
سومین خانه در آیات2 و 4سوره حشر مورد اشاره قرار گرفته و خانه‌ای است که خوب بنا شده، محکم است و مانند خانه عنکبوت نیست اما به دست اعضای خود خانواده خراب می‌شود. خداوند در پایان آیه دوم این سوره می‌فرماید: ای صاحبان بصیرت، عبرت بگیرید. عبرت در زبان عربی به معنای عبور از بدی و حرکت به سوی خوبی و عدم تکرار اشتباهات گذشته است و بصیرت نیز به معنای نگاه کردن است، نه نگاهی عادی بلکه نگاهی عمیق. شأن نزول این آیه به یهودیان بنی‌نضیر برمی‌گردد که در جنگ خندق به پیامبر خیانت کرده و سپس خانه‌های خود را تخریب کردند تا به دست مومنان نیفتد اما آنچه در تعریف بیت، از این آیات استنباط می‌شود خانه‌هایی است که واقعه طلاق در آنها رخ داده. خداوند در آیه دوم سوره حشر می‌فرماید: «هُوَ الَّذِی أَخْرَجَ الَّذِینَ کفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکتَابِ مِنْ دِیارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ مَا ظَنَنْتُمْ أَنْ یخْرُجُوا وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ مَانِعَتُهُمْ حُصُونُهُمْ مِنَ اللَّهِ فَأَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَیثُ لَمْ یحْتَسِبُوا وَ قَذَفَ فِی قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ یخْرِبُونَ بُیوتَهُمْ بِأَیدِیهِمْ وَ أَیدِی الْمُؤْمِنِینَ فَاعْتَبِرُوا یا أُولِی الْأَبْصَارِ.» اوست خدایی که کافران اهل کتاب را (یعنی یهود بنی‌نضیر را که به مکر، قصد قتل پیغمبر ؟ص؟ کردند) برای اولین بار همگی را از دیارشان بیرون کرد و هرگز شما مسلمین گمان نمی‌کردید که آنها از دیار خود بیرون روند و آنها هم حصارهای محکم خود را نگهبان خود از (قهر و انتقام) خدا می‌پنداشتند تا آنکه (عذاب) خدا از آنجا که گمان نمی‌بردند بدان‌ها فرا رسید و در دل‌شان (از سپاه اسلام) ترس افکند تا به دست خود و به دست مؤمنان خانه‌هاشان را ویران می‌کردند، پس ای هوشیاران عالم پند و عبرت گیرید.
در آیه چهارم نیز به دلیل این مسأله اشاره کرده و آن را توضیح می‌دهد. می‌فرماید: «ذَ‌لِک بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَ مَنْ یشَاقِّ اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ.» این (جلاء وطن و آوارگی آنها) برای این بود که آنان با خدا و رسول او سخت دشمنی و مخالفت کردند و هر که با خدا (و رسولش) دشمنی کند عقاب خدا بسیار سخت است. این آیه تأکید می‌کند هرکس که از خدا جدا شود، از رحمت او محروم خواهد شد. آنچه در این سه سوره در توضیح بیت و خانه گفته شده در علم روان‌شناسی نیز در مورد انواع خانواده‌ها گفته می‌شود. خانواده متکامل، همان بیتی است که در سوره نور اشاره شده، و آنچه در سوره حشر و عنکبوت آمده همان خانواده متزلزل است.
انتهای پیام/
منبع: صبح نو