پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ حجت الاسلام والمسلمین دکتر محسن محمدی، معاون پژوهش موسسه مطالعات راهبردی بعثت و پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی(ص) در گفت وگو با خبرنگار مفتاح_اندیشه، به تحلیل بصیرت در تاریخ اسلام پرداخت که متن آن بدین شرح است؛

مفتاح_اندیشه – به عنوان پرسش نخست بفرمایید، رابطه ایمان و بصیرت چیست؟

چنانچه برای بقای ایمان در عرصه عرفان، اخلاق و تربیت به عمل صالح نیاز داریم و ایمان و عمل صالح مکمل یکدیگرند، در عرصه سیاست نیز ایمان و بصیرت مکمل یکدیگرند و هر یک از آن ها به تنهایی کافی نیست. بصیرت بدون ایمان حاصل نمی شود و ایمان بدون بصیرت در عرصه سیاسی و اجتماعی باقی نمی ماند. برای انقلاب و تشکیل نظام سیاسی فقط ایمان کافی نیست.

امام آنگاه که بر عرصه اجتماع و سیاست وارد می شود فقط به مردمان مؤمن نیاز ندارد بلکه به مردمانی نیاز دارد که هم مؤمن‌اند و هم بصیر. البته بهتر است بگوییم ایمان کامل، ایمانی است که در عرصه فردی باقی نمی ماند و در عرصه اجتماعی نیز تبلور یافته و حفظ می شود. این ایمان اجتماعی و سیاسی شده را بصیرت می نامیم که شرط بقاء، توسعه و کمال ایمان در عرصه فردی هم هست.

برای نمونه آن ها که در کنار امام حسین(ع) بوده و حضرت را تنها گذاشتند همان شیعیان با انرژی، پرشور، عاشق و علاقه مند کوفه بودند که پس از شهادت حضرت هیچ گاه خود را نبخشیدند و همواره آه و ناله داشتند. آن ها بی ایمان نبودند بلکه بی بصیرت بودند. یا این که بگوییم ایمانشان از حیطه فردی به عرصه اجتماعی راه نیافت و به این ترتیب ایمان فردی شان نیز به خطر افتاد.

محتوا و ماهیت سیاسی شیعه نیز سبب شده که ایمان در آن مختصاتی متفاوت از ایمان در اهل تسنن داشته باشد، بر این اساس شیعه بدون بصیرت سیاسی نمی تواند به حیات خود ادامه دهد و دشمن درصدد حذف و تقلیل این بعد از ایمان شیعیان بوده است.

مفتاح_اندیشه – اکنون در ایام 9 دی قرار داریم که به عنوان روز بصیرت شناخته می شود، به نظر شما حوادث تاریخی در به وقوع پیوستن این روز چه تأثیری داشته و مهم ترین درس این روز چیست؟

تاریخ امری ایستا و منحصر در گذشته نیست، بلکه تاریخ چراغ آینده است. وقتی جریان تشیع در تاریخ معاصر را نگاه می کنیم می بینیم که چه راحت تاریخ تکرار می شود و بی بصیرتی ها به جریان تشیع ضربه می زند. حوادث پس از پیامبر(ص) همواره باعث درس آموزی و عبرت گیری است.

مهم ترین درس این ایام، دفاع از حریم ولایت و ولایت مداری است چرا که ولایت تداوم مسیر نبوت و اصل اساسی دین است که بدون آن سایر اصول و فروع دین یا از بین می رود یا دچار انحراف می شود. حضرت زهرا(س) با بینشی عمیق، جان شریف شان را برای تحقق این اصل مهم فدا نمودند تا بی بصیرتی، عافیت طلبی و مسامحه گری کسانی که پیام ولایت در غدیر را درک نکرده بودند، جامعه اسلامی را دچار انحراف نکنند.

تاریخ شیعه نشان می دهد که هر موقع شیعیان در حریم ولایت بوده اند پیروز شده اند و هرگاه از آن دور شده اند ضربه خورده اند. تاریخ انقلاب بهترین الگو و مثال برای این موضوع است. در هر برهه از انقلاب که پشتیبان ولایت فقیه بوده ایم بر دشمن غلبه کرده ایم و هر گاه از این مسیر فاصله گرفته ایم دشمن بر ما غلبه کرده است، چنان که در 9 دی این ولایت فقیه بود که توطئه های دشمن را خنثی کرد. در گفتمان شیعی، بصیرت در پرتو ولایت باز تولید و در جامعه منتشر می شود.

مفتاح_اندیشه – نقش خواص و عوام جامعه در ایجاد بصیرت چیست؟

خواص همواره در ایجاد مسیر تاریخ مؤثر بوده اند. انحراف خواص می تواند سبب انحراف جامعه شود مگر این که عموم جامعه دچار بصیرت باشند تا بتوانند خواص را به راه راست بکشانند و یا این که سایر خواص با بصیرت، خلأ خواص بی بصیرت را در هدایت جامعه بر عهده گیرند و تلاش کنند خواص بی بصیرت را به مسیر ولایت باز گردانند.

بر این اساس یکی از نکات مهم درباره خواص، بحث ریزش خواص یا خواص منافق است. دشوارترین مرحله عملکرد خواص در جایی است که آن ها در یک دو راهی و آزمون بزرگ قرار می گیرند و خواصی که قبلاً در جریان حق بوده اند به اردوی باطل نقل مکان می کنند. در این جا تشخیص حق و باطل برای عوام دشوار می شود. سخن امیرمؤمنان(ع) چه زیباست که می فرمودند «ان الحق لا یعرف بالرجال، اعرف الحق تعرف اهله؛ حق را از روی اصول و ضوابطش بشناسید نه افراد؛ زیرا ممکن است افراد جبهه حق دچار لغزش شوند و به جریان باطل بپیوندند.» تاریخ انقلاب اسلامی نیز در موارد متعددی شاهد ریزش خواص بوده است. جالب این است که در این مسأله بسیار مهم عوامی که در مسیر ولایت بوده اند به بصیرت سیاسی دست یافته و از خواص بی بصیرت هم پیشی گرفته اند.

مفتاح_اندیشه – بی بصیرت افراد جامعه اسلامی به چه میزان می تواند راه را برای نفوذ دشمن هموار کند؟

انحراف همیشه در کمین جامعه اسلامی است و دشمن درصدد انحراف در جامعه است. حتی در جامعه ای که تنها چند روز است که نبی اکرم(ص) از آن رخت بربسته نیز دشمن در کمین است تا جامعه را از مسیر مستقیم خارج کند. در تاریخ انقلاب اسلامی نیز می بینیم که دشمن هیچ گاه از دشمنی دست برنداشته و فقط روش ها و ابزارهای دشمنی را تغییر داده است.

دشمن حتی در هنگام پیروز ملت ایران پس از شرکت فراگیر در انتخابات ریاست جمهوری از پا ننشست و در شکلی جدید دشمنی اش را اجرا کرد. امام علی(ع) می‌فرماید «من نام لم ینم عنه؛ هر کس از دشمن آسوده بخوابد، دشمن نسبت به او نخواهد خفت.» دشمن با استفاده از عوامل داخلی بی بصیرت، به دنبال نفوذ در جامعه اسلامی است. اگر نیروهای داخلی بر اصول انقلاب پایبند باشند راه نفوذ دشمن بسته می شود در غیر این صورت، دشمن به داخل خانه ما نفوذ خواهد کرد.

انتهای پیام/