به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه، نشست تبلیغی-ترویجی نقد و بررسی کتاب «فدک در تاریخ» نوشته‌ی شهید آیت الله سید محمدباقر صدر با حضور دکتر محمدحسین رجبی دوانی و حجت الاسلام مجتبی الهی خراسانی در موسسه ی به نشر مشهد برگزار شد.

دکتر محمدحسین رجبی دوانی، مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام با سخنرانی در این نشست در رابطه با کتاب «فدک در تاریخ» اثر شهید آیت الله سید محمدباقر صدر گفت: شهید آیت الله سید محمدباقر صدر یک شخصیت کم نظیر بود که در حوزه های گوناگون معارف دینی ما صاحب نظر و اندیشه بوده و در زمینه های مختلفی که در جنبه مبانی معارف وارد شده بحث های بسیار دقیق، عمیق و کم نظیری را ارائه کرده است. در وهله ی اول وقتی به کتاب «فدک در تاریخ» می نگریم از عنوان این اثر چنین تصور می شود که راجع به سرگذشت فدک در تاریخ و اینکه چه سرنوشتی داشته است، اما در حقیقت این چنین نیست و باید گفت که عنوان حقیقی این کتاب به نظر بنده فدک در قضاوت تاریخ است و این شهید بزرگوار بحث بسیار جامع، ارزشمند و عالمانه ای را مطرح کرده که به نظر من نمونه ندارد و پیوندی بین فدک و ماجرای ثقیفه برقرار کرده است.

وی افزود: واقعه‌ی سقیفه و قصد خلافت موجب شد تا حضرت زهرا (س) در پوشش مطالبه‌ی فدک، اصل خلافت به تاراج رفته را مطالبه کند منتهی این شهید بسیار دقیق، عالمانه و بدون حب و بغض بر مبنای اصول علمی و پژوهشی، ادله‌ای را ارائه کرده و استناداتی را مطرح نموده است که برای هر کسی با هر دین، مذهب و گرایشی، عالمانه جلوه می کند و من فکر نمی کنم کسی بتواند نقد قابل توجهی به این کتاب داشته باشد و یا شخصی بتواند کتابی در رد این اثر بنویسد چراکه اگر کسی در رد این کتاب قلم بزند در واقع رد بر عقل، فکر و فهم زده است. در مجموع شهید صدر در این کتاب می خواهد عنوان کند که فدک توسط خلفا برای محروم کردن اهل بیت (ع) از داشتن یک پشتوانه ی مالی و اقتصادی غصب شده است.

این مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام در ادامه گفت: شهید آیت الله سید محمدباقر صدر در این کتاب عالمانه مواردی را مطرح می کند و عباراتی که در دفاع از خلفا در این زمینه ذکر شده مورد بررسی و تحقیق قرار داده و عالمانه رد کرده است و برای خلافتی که توسط غاصبان ربوده شده مطالبی را در این کتاب عنوان می کند و از این طریق اثبات می کند که منطق غاصبان هیچ پشتوانه ی شرعی نداشته و ارتجاعی به قبل اسلام و ضربه ی مهلکی به پیروان دین مبین اسلام است و حضرت زهرا (س) با ایستادگی برابر آن انقلابی به پا کرده است و ضمن به چالش کشیدن منطق خلفا، حقیقت و منش اهل بیت (ع) را تبیین و مشخص نموده است.

رجبی دوانی در ادامه با اشاره به اینکه شهید صدر دارای یک نبوغ حیرت آور بوده است، گفت: این عالم بزرگوار کتاب «فدک در تاریخ» را در سن ۱۳ سالگی نگاشته و این اثر بی نظیر دارای مباحث عمیق فقهی، فلسفی، ادبی و تاریخی است که یک مجموعه ای از علوم و معارف گوناگون است و وی تلاش کرده که با بحث پیرامون فدک، خلافتی که غاصبانه از دست اهل بیت بیرون شده را بازخواست کند و اسلام را به مسیر حقیقی خود برگرداند و البته به زیبایی آن را بیان می کند. نکته ی قابل توجهی که شهید صدر در این کتاب بیان می کند این است که برخی فکر می کنند غصب خلافت و حوادثی که بر اهل بیت (ع) گذشت عمدتا متوجه همین دو خلیفه ای است که به ترتیب در جای پیامبر نشستند و آن را غصب کردند و از نقش انصار غافل اند اما شهید صدر خیانتی که انصار مرتکب شده را بیان می کند که آغازگر بحث جانشینی پیامبر بوده اند و اینکه چگونه با نادیده گرفتن امیرالمومنین علی (ع) باعث شدند که از حضور در دفاع از حق باز بمانند.

این محقق و پژوهشگر تاریخ اسلام در ادامه بیان کرد: در میان علمای ما اینگونه مطرح است که معتقدند در قضیه غصب خلافت بیشتر دومی موثر بوده است و اولی در حاشیه کار بوده اما شهید صدر در این کتاب بسیار عالمانه و ماهرانه نشان می دهد که در سقیفه ابوبکر اصل قضیه را برعهده دارد و انصار را از عرصه خارج می کند و کار را پیش می برد و یا به عبارتی با برنامه ریزی قبلی آن حوادث را در سقیفه رقم زده است.

وی در پایان با نقد از ترجمه ی فارسی کتاب «فدک در تاریخ» گفت: اصل این کتاب و متن عربی آن از یک ادبیات فاخر و ارزشمندی برخوردار بوده که مترجم هم می خواسته در زبان فارسی آن را رعایت کند منتهی با این کار مطالب کتاب مقداری برای مخاطب عام ثقیل و سنگین شده است که به نظر من اگر مقداری روان تر ترجمه می شد تا همه ی مخاطبان بتوانند از آن بهره ببرند، بسیار بهتر و با ارزش تر بود.

در ادامه این نشست حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی بیان داشت: بحث درباره ی شهادت صدیقه ی طاهره (س) موضوع جدیدی نیست، نگاه های مختلف و تمرکز به نقل وقایع بیت حضرت زهرا (س) و آنچه که پیرامون این واقعه اتفاق افتاده تقریبا به سال های ۲۰ تا ۴۵ هجری برمی گردد اما رفته رفته هم تراکم نقل ها افزوده شد هم تحلیل هایی که در کنار این گزارش های تاریخی ارائه شده در حیطه ی آزمون و نقد و اشکال و تردید قرار گرفته است و واقعه ی غصب فدک در شاخه های مختلف تاریخ، کلام و عقاید و حتی فقه و شریعت چند منظر گوناگون دارد از جمله اینکه یک منظر تاریخی به عنوان یک رخداد و یک شاخص برای پذیرفتن یا انکار یک حق حقیقی و یا یک غصب رخ داده است و منازعه ی فقهی بر سر حدیث منصوب پیامبر اکرم (ص) مبنی بر مسأله ی ارث انبیاء دیده می شود.

الهی خراسانی در ادامه افزود: موج جدیدی پیرامون صدیقه ی طاهره (س) بعد از تعامل اجتماعی میان جریان های نواندیش شیعه و سنی در صد سال اخیر اتفاق افتاده است و در مصر، عراق، سوریه، لبنان و ایران تقریبا با فاصله های بسیار کم، موج تازه ای از نگاشته ها درباره ی آن حضرت، قیام آن حضرت، قضیه ی فدک و … به راه افتاد که برخی حتی توسط غیر مسلمانان نگاشته می شده است اما به گمان من به اثر شهید صدر باید فراتر از این موج نگریست. شهید صدر به یمن یک تفکر جامع نگر که تقریبا در همه ی آثارش مشهود است یک نگاه نظام مند و چند وجهی به قضیه ی فدک کرده، این نگاه اگرچه دور از آن دیدگاه های اجتماعی، فقهی، سیاسی و تاریخی نیست اما به گونه ی حیرت آوری با همه ی ایجازش تقریبا واجد تمام دیدگاه هایی است که در خلال چند قرن درباره ی این رویداد ابراز شده است.

وی گفت: بی آنکه این کتاب بوی کهنگی به خودش بگیرد تازه ترین اندیشه ها را بیان کرده و هیچ گاه کهنه نمی شود چرا که به آثار نویسندگان هم عصر با خود می پردازد و با ادبیات مرسوم در نثرهای علمی معاصر و با یک نوع بیطرفی برآمده از سبک علمی خود شهید صدر این کتاب تهیه، تدوین و به چاپ رسیده است.

الهی خراسانی افزود: طبیعی است که نگاشته هایی که ما در قرن اول می بینیم هر کدام بخشی از این ماجرا را نقل می کردند و گاهی به شکل توأمان آن را مورد بحث قرار دادند اما شهید صدر در این جهت اندکی متفاوت با برخی از متفکران شیعی است که قضیه ی فدک را غصب یک حق شخصی نمی بیند و اقامه ی دعوی برای فدک و خطبه ی فدکیه را هم به عنوان اقامه ی یک دعوای شخصی یا دفاع از حق شخصی تلقی نمی کند و سعی دارد با یک تحلیل چند زاویه ای این نکته را به مخاطب منتقل کند و شواهدی را به وی بنمایاند تا قضاوت را به خواننده واگذار کند که اساسا آنچه در ماجرای فدک رخ داد علنی شدن یک نبرد بسیار وسیع تر در پشت صحنه ی این قضیه ی به ظاهر حقوقی است.

وی در پایان در رابطه با نوآوری ها و تحلیل های شهید صدر گفت: باید اشاره کنم که این نگاه کلان نگر و نظام مند شهید صدر که در فلسفه کتاب فلسفتنا و در اقتصاد کتاب اقتصادنا و در اصول کتاب العالم الجدیده و در آثار دیگر ایشان مثل تفسیر موضوعی و یا سایر آثار ایشان مشاهده می شود را در موقعیت یک متفکر دارای فکر نظام مند نشانده به گونه ای که تقریبا در تمام موضوعاتی که سخن گفته می شود یک وضعیت مطلوب را پدید آورده است.

انتهای پیام/