به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره امروز ۹ بهمن‌ماه در نشست علمی «پیام انقلاب برای انسان معاصر» در قم گفت: وقتی از پیام سخن می‌گوئیم گاهی پیام، پیام بینشی و معرفتی است؛ گاهی نگرشی است؛ یعنی در زاویه دید انسان معاصر چه تحولی ایجاد کرده است؛ گاهی انگیزشی، گاهی منشی و گاهی کنشی است.

وی با بیان اینکه زاویه دید انسان معاصر عمدتاً تک‌محوری و سوداگرایانه است، افزود: زاویه دید انسان معاصر، ملک‌گرایانه و این‌جهان‌گرایانه است به همین دلیل اندیشه او بیشتر آبادانی دنیاست و انگیزه آخرت‌گرایانه برای او اندک است. البته نمی‌گویم که منکر آخرت است؛ انسان معاصر دنبال این است که آدم و عالم را بشناسد و تغییر دهد و او را آبادتر کند.

دبیر هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره با اشاره به پیام منشی انقلاب برای انسان معاصر، تصریح کرد: انسان از فضائل و رذائلی برخوردار است؛ وقتی انگیزه آبادانی دنیا و نگرش دنیوی داشته باشد، خلقیات و فضائل او هرچند مثبت هم باشد عمدتاً معطوف به دنیاست، به همین دلیل نظم، پرکاری،  اهمیت زمان و خوش‌خلقی در سیستم اداری از مولفه‌های مهم در انسان معاصر است و همچنین به همین دلیل تفکر اخلاق حرفه‌ای برای آنان بسیار مهم است و این اخلاق را برای سیاستمداران و اقشار مختلف تعریف و تعیین می‌کنند.

این استاد حوزه علمیه با اشاره به نگاه کنشی تصریح کرد: کنش انسان معاصر، فردی نیست و اجتماعی است؛ فرد و اجتماع در هم تنیده شده و دوران تفکیک این دو سپری شده لذا امروزه وجود مجازی بر همه وجودها غلبه یافته است و وجود انسان‌ها به شدت تحت تاثیر اعتباریات است.

دین در نظام اجتماعی؛ پیام مهم انقلاب

وی با بیان اینکه یکی از پیام‌های مهم انقلاب اسلامی برای انسان معاصر، پیام دین در نظام اجتماعی است، تصریح کرد: در تمدن غرب، یک دوره باستان و یک دوره مدرن داریم که از قرن ۱۶ به بعد شروع شده است؛ انسان در قرون وسطی، ایمان‌گرا و تکلیف‌گرایی برای او مطرح است، ولی در رنسانس، حق مطرح است نه تکلیف، انسان مطرح است نه ایمان؛ یا تکلیف یا حق‌مداری و یا آخرت‌گرایی و یا دنیاگرایی اصل برای او است.

خسروپناه با بیان اینکه حوزه که در دوره‌ای چیزی جز فقه و اصول نداشت، امروز در تاریخ، تفسیر و کلام و فلسفه و ... رشد کرده است، ادامه داد: دانشگاه‌های جمهوری اسلامی هم در این چهار دهه رشد کرده است؛ ایران پس از انقلاب، ایران هسته‌ای و تکنولوژیک است؛ همچنین ایرانی که از ابتدا گرفتار تحریم‌های شدید بود در برخی رشته‌های علم و فناوری جزء چند کشور اول دنیاست؛ امروزه مقوله علوم‌شناختی مانند اقتصاد شناختی و روان شناسی شناختی، پیشرفت در سلول‌های بنیادی  و... خیره‌کننده است ولی مهمترین پیام انقلاب این رشدها نیست، بلکه من آن را پیام دین در نظام اجتماعی می‌دانم؛ یعنی دین در نظام اجتماعی در ساحت بینشی، نگرشی، انگیزشی، منشی و کنشی حضور یافته است.

وی بیان کرد: انقلاب نشان داد دین می‌تواند در سیاست و فرهنگ و اقتصاد حضور یابد و بیش از ادعای دنیای مدرن از حقوق انسان دفاع کند؛ انسان مدرن گمان می‌کرد اگر دین در نظام اجتماعی حضور یابد باید ایمان مطرح شود نه انسان؛ باید از آخرت سخن گفت و نه از دنیا، باید از آبادانی آخرت به تنهایی حرف زد ونه از آبادانی دنیا و آخرت.

انقلاب تجربه کلیسای قرون وسطی را برهم زد

وی افزود: انسان مدرن در سنت خود قرون وسطی را می‌بیند و می‌بیند که وقتی دین مطرح است انسان‌ها در خدمت کلیسا هستند و از مردم می‌خواهند تنها دغدغه ایمان و آخرت داشته باشند نه انسان و دنیا؛ آنجا یا تکلیف و یا حق و یا خدا و یا انسان وجود دارد و این ثنویت و دوگانگی قابل انس نیست، ولی انقلاب نشان داد این انس شدنی است.

حق در کنار تکلیف و دنیا در کنار آخرت

خسروپناه با بیان اینکه انسان مدرن با حق‌گرایی صرف جنایات بی سابقه مرتکب شده است، تصریح کرد: انصافاً جنایات در دنیای معاصر بیشتر است یا در گذشته؛ امروز میلیون‌ها کودک در قرن ۲۱ میلادی در یمن از گرسنگی می‌میرند؛ یک کسی در کشوری مدعی می‌شود که من رئیس جمهور هستم و برخی کشورها از این فرد حمایت کرده و حقوق رئیس جمهور رسمی آن کشور را  نادیده می‌گیرند؛ این‌ها نشان‌دهنده این است که انسان مدرن از حق بدون تکلیف سخن می‌گوید، ولی انقلاب می‌گوید باید حق و تکلیف با هم باشند. انقلاب از دنیایی سخن می گوید که مزرعه آخرت است.

نیاز به وحی

این استاد حوزه اظهار کرد: انقلاب نشان داد دین اگر وارد نظام اجتماعی شود باعث می‌شود تا انسان تجربه‌گرا و عقل‌گرا بفهمد که به وحی محتاج است، زیرا کسی که خود را از یک منبع معرفتی محروم می کند، بی‌عقل است؛ انسان عاقل علاوه بر استفاده از حس از منبع دیگر یعنی وحی هم استفاده می‌کند و اصلا چرا باید انسان خود را از یک منبع معرفتی محروم کند؟ چرا انسان معاصر این منبع را نمی‌پذیرد، زیرا تا وقتی سخن از آن به میان باشد، قرون وسطی و کلیسا در ذهن او نمودار می‌شود.

خسروپناه اظهار کرد: عقل و تعقل خود مورد تأکید وحی است؛ دین به تجربه هم اهمیت داده، ولی می‌گوید وحی هم حقایقی از عالم را به تو نشان می‌دهد و این کارکرد بیشنی دین در نظام اجتماعی است.

وی با اشاره به کارکرد نگرشی دین در نظام اجتماعی، تصریح کرد: دین انسان را به دنیا و آخرت ترغیب می‌کند؛ ولی آمریکا چرا ۳۰ سال است در افغانستان و ده سال در عراق مانده است، زیرا هر چه امکانات ارزشمند در این کشورهاست به تاراج می‌برند و دنیای خود را با خراب کردن دنیای دیگران درست می‌کنند و در نگرش آنان کمک به همنوع معنا ندارد.

معرفی استکبار؛ نشانه نقش دین در اجتماع

خسروپناه اظهار کرد: اسلام وقتی به عرصه اجتماع آمد به ما می‌فهماند که استکبار ویژگی گرگ صفتی دارد؛ گرگ وقتی به گله حمله می‌کند، به همه آن آسیب می‌زند و اگر هم طعمه نباشد، خودشان همدیگر را می‌بلعند؛ اینکه اتحادیه اروپا را درست کردند، برای اینکه از دست آمریکا در امان باشند، البته گاهی هم هر دو با هم علیه یمن و عربستان و آفریقا و ایران و ... متحد می‌شوند، لذا دین به ما می فهماند اگر می‌خواهید کشورتان آباد شود، استکبار برای شما کاری نخواهد کرد.

دبیر هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره با اشاره به پیام دین وانقلاب در ساحت منشی بیان کرد: امروز اخلاق حرفه‌ای در غرب رشد کرده و دقیق‌تر شده که ارزشمند است، ولی دین هم این اخلاق را قبول دارد؛ امام علی(ع) در نامه به مالک اشتر، اخلاق سیاستمداران را بیان فرموده است، اما واقعیت دنیای امروز با وجود این اخلاق حرفه‌ای این است که مملو از ظلم و جنایت است؛ یک خانم بی‌گناه خبرنگار را به عنوان ناظر احضار کرده و دو هفته او را زندانی و محاکمه کنند؛ کجای دنیا چنین مواجهه‌ای دارند؟ و تاثیر یک زن که کارکرد رسانه‌ای دارد را نمی‌توانند تحمل کنند.

خسروپناه با بیان اینکه قبل از انقلاب اگر کسی از حضور دین در جامعه حرف می‌زد، به او می‌خندیدند، ولی امروز پذیرفته شده است، افزود: روزی سکولاریسم در دنیا به معنای نفی دین بود، ولی امروز مفهوم آن را تغییر داده‌اند.

وی با اشاره به نقش دین در کنش اجتماعی اظهار کرد: وجود مجازی و اعتباری به ساحت‌های کنش و به شکل عظیم تر و بزرگ تر از وجودهای دیگر اضافه شده، ولی وقتی دین در نظام اجتماعی حضور یافت وجود مجازی و اعتباری در خدمت بشریت الهی است، نه در خدمت انسان شهوانی و غضبی؛ ولی سینمای هالیوود و بالیوود به کدام سمت می‌رود؟.

بی‌محتواشدن دموکراسی

وی با بیان اینکه امروزه دموکراسی در دنیا لفظ بی‌محتوا شده است و مثلاً در آمریکا زیر ۴۰ درصد مشارکت سیاسی وجود دارد و قدرت در دست دو حزب است تأکید کرد: اگر دین انقلاب اسلامی حاکمیت یابد واقعا مردم سالاری و مردم محوری در جامعه حاکم می‌شود؛ در عرصه اقتصاد واقعا عدالت حاکم می‌شود؛ در کشور خودمان هرگاه مسئولان کشور گرایشات سرمایه‌داری و یا تکنوکراتی داشتند به عدالت آسیب زدند؛ اول انقلاب چه خدماتی به مردم شد، ولی امروز تکنوکراتی روی کار می‌آید که افتخار می‌کند یک خانه مسکن مهر نساخته است.

بی‌هویتی؛ مهم‌ترین بحران دنیا

وی ادامه داد: در ساحت فرهنگ، هم حضور دین، هویت‌محوری ایجاد می‌کند؛ امروز مهم‌ترین بحران دنیا، خانواده و آب نیست، بلکه بحران هویت است و عامل آن دوری  دین از نظام اجتماعی است؛ انسانی که هویت دارد، به انسان به صورت جامع‌نگر می‌پردازد و سبک زندگی او هم جامع است و خدا را در اداره و تدریس و تحصیل و فعالیت اقتصادی هم می‌بیند، نه صرفاً در کلیسا و به تعبیری انسان دارای هویت، انسان «من عرف نفسه عرف ربه» است. البته برای حضور دین در نظام اجتماعی نیازمند نظریه‌پردازی در علوم انسانی و اسلامی هستیم تا به دنیا معرفی کنیم.

خسروپناه در پاسخ به سؤالی در مورد اینکه دنیا و آخرت در برخی روایات قابل جمع نیست، گفت: مراد دنیایی است که مذموم است و انسان را از آخرت باز می‌دارد؛ قرآن مرتب بر اینکه غافل نباشید تأکید فرموده است؛ دنیا به معنای غفلت، مذموم است و در این معنا کسی که درس تفسیر هم دارد، ولی غرور و خودبرتربینی دارد، دنیایی مذموم دارد، ولی کسی که ارتباط با خانواده و وجدان کاری و ارتباط صحیح با مردم دارد، معنای مثبت دنیا را گرفته است.

انتهای پیام/

منبع: ایکنا