حجت الاسلام حمید فاضل قانع، پژوهشگر و مؤلف در حوزه سبک زندگی اسلامی: فرایند واردات کالا و فناوری و بسنده کردن به آن‌ها به عنوان راه پیشرفت، شبیه به رفتار کسی است که تلاش می‌کند تا به جای درمان علل اصلی و ریشه های درونی بیماری، علائم ظاهری آن را درمان کند، در حالی که بیماری همچنان تهدیدش می کند.
سبک زندگی، مجموعه در هم تنیده ای از الگوهای رفتار فردی و اجتماعی است که یک فرهنگ و نظام معنایی متمایز را در یک جامعه انسانی نشان می‌دهد، بنابر این، سبک زندگی، ریشه در فرهنگ دارد و ما می‌توانیم با دخالت دادن مجموعه ای از باورها و ارزش ها، به ترسیم و شکلگیری سبک خاص زندگی که سازگار با فرهنگ جامعه ایرانی باشد یاری برسانیم و یا آن را نهادینه سازیم.
وی با بیان اینکه مناسبات حمایت از کالای ایرانی با سبک زندگی، دوسویه است، تصریح کرد: اگر گرایش ها و انتخاب های سلیقه ای شهروندان در راستای باورها، ارزش ها و هنجارهای معیار در سبک زندگی اسلامی – ایرانی به خوبی شکل گرفته باشد، بی‌گمان اعضای جامعه تلاش می‌کنند تا در گزینش های اقتصادی خود از میان کالاهای ارائه شده، کالای مرغوبی را تهیه کنند که در جامعه و کشور خودشان تولید شده باشد؛ زیرا کار و تلاش فزاینده و همچنین تکریم تلاش‌گران این عرصه، یک ارزش در جامعه دینی ایران به شمار می‌آید، و حمایت از کالای مرغوبی که در داخل کشور و به دست توانمند سازندگان داخلی تهیه شده است، حمایت از این ارزش اجتماعی خواهد بود.
فاضل قانع اضافه کرد: اما از سوی دیگر، کالای ایرانیِ باکیفیت که بر اساس اقتضائات فرهنگی جامعه مسلمان ایران تهیه شده باشد، می‌تواند در نهادینه سازی کنش های سازگار با الگوهای رفتاری مطلوب در سبک زندگی اسلامی- ایرانی اثرگذار باشد، البته حمایت از کالای ایرانی، یک کنش اقتصادی در فرهنگ ایرانیان به شمار می‌رود و هر کنش اقتصادی همواره در چارچوب ویژه نگاه اقتصادی معنا پیدا می‌کند.
منطق مصرف در سبک زندگی اسلامی
این پژوهشگر سبک زندگی اسلامی ادامه داد: حمایت از کالای ایرانی تنها زمانی معنا و توجیه اقتصادی دارد که هر کالایی یا از کیفیت مطلوب و سازگار با سلیقه ایرانیان بهره مند باشد و یا آنکه دورنمای روشنی برای بهبود کیفیت آن در یک بازه زمانی معقول وجود داشته باشد، تا انگیزه اجتماعی کافی برای حمایت از آن را به دنبال داشته باشد، مقوله مصرف در سبک زندگی اسلامی نیز از همین منطق پیروی می‌کند.
تمام بار حمایت از کالای ایرانی بر دوش مصرف‌کنندگان نیست
وی با اشاره به اینکه نمی‌توان تمام بار حمایت از کالای ایرانی را به دوش مصرف‌کنندگان نهاد، گفت: یکی از ابعاد حمایت از کالای ایرانی آن است که تولید‌کننده نیز تلاش فزاینده ای را برای بهبود کیفیت کالاهای تولیدی به‌کار گیرد و سیاست‌گذاران نیز برنامه و زمان بندی مناسبی را در این عرصه تدارک ببینند تا اقسام گوناگون کالاهای ایرانی در برندهای معتبر بومی و به صورت رقابتی تولید شود.
فاضل قانع با بیان اینکه سیاست‌گذاری های کلان اجتماعی در شکلگیری تمدن و یا پویایی و شتاب بخشیدن به آن کاملا اثرگذار است، تاکید کرد: اجزا و مؤلفه های نظام معنایی که سبک زندگی در چارچوب آن شکل می‌گیرد، خود از مهم‌ترین و مؤثرترین عوامل در کیفیت شکلگیری یک تمدن خواهد بود.
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه اگر در این نظام معنایی، تنها مصرف بی رویه و بدون توجه به پیامدهای اجتماعی و سویه های فرهنگی آن برای شهروندان اهمیت داشته باشد، ما هرگز نخواهیم توانست خود را در مسیر پیشرفت و دستیابی به تمدن قرار دهیم، گفت: بهره‌گیری از دستاوردهای دیگر تمدن ها و صرف انباشتن آن در جامعه هیچ‌گاه به تمدن سازی نمی‌انجامد، تمدن هر جامعه ای، ثمره و نتیجه اندیشه ای است که در آن جامعه و متأثر از محیط فرهنگی خاص پدید می آید و بی‌گمان متمایز از دیگر فرهنگ ها و تمدن ها خواهد بود.
وی اضافه کرد: فرایند واردات کالا و فناوری و بسنده کردن به آن‌ها به عنوان راه پیشرفت، بیشتر شبیه به رفتار کسی است که تلاش می‌کند تا به جای درمان علل اصلی و ریشه های درونی بیماری، علائم ظاهری آن را درمان کند تا چنین به نظر برسد که بیماری از بین رفته است، اما در حقیقت، آن بیماری همچنان سلامت بیمار را تهدید می کند و باعث فرسایش توان وی می‌شود.
عامل اصلی عقب ماندگی و وابستگی یک جامعه اسلامی
فاضل قانع با بیان اینکه تا زمانی که جامعه مسلمان نتواند فناوری و دستاوردهای جایگزین و مناسب با واقعیت های خود و باورهای خویش را تولید کند، این جامعه از عقب ماندگی و وابستگی رنج خواهد برد، گفت: این جامعه هرگز نمی‌تواند اندیشه های خود را به قله های پیشرفت، و فراز تمدنی ارتقا دهد زیرا ما زمانی می‌توانیم خود را در مسیر شکلگیری یک تمدن نوین بدانیم که با تکیه بر توان داخلی و ظرفیت ها و قابلیت های درونی و فرهنگ خودی، به تولید و آفرینش‌گری بپردازیم.
این پژوهشگر سبک زندگی اسلامی ادامه داد: در این راستا ضروری است که هر فردی در جامعه به مسئولیت های اجتماعی خود مانند حمایت از اقتصاد ملی و محصولات بومی عمل کند و از پیامدهای بی‌توجهی به این وظایف اجتماعی کاملا آگاه باشد، اگر این حمایت به صورت یک موج اجتماعی جلوه‌گر شود، پویایی و نشاط لازم برای قرار گرفتن جامعه در مسیر تمدن سازی نیز فراهم خواهد شد.
وی با بیان اینکه جامعه ما نیازمند اصلاح فرهنگی است، گفت: برای آنکه افراد در جامعه مسلمان ایران به وظایف اجتماعی خود عمل کنند و بتوانند در تغییرات و تحولات اجتماعی اثرگذار باشند، می‌بایست در سه حوزه فرهنگ، کار و سرمایه توجیه شوند.
فاضل قانع با اشاره به اینکه تعریف روشن و درست از رابطه میان حق و تکلیف، مجرای ورود ما به مسیر پیشرفتی خواهد بود که سبک زندگی ما را به یک سبک زندگی تمدن ساز تبدیل خواهد کرد، ابراز کرد: در این چارچوب می‌بایست تلاش فرهنگی گسترده ای صورت گیرد تا افراد ابتدا وظایف خود را با توجه به سویه های اجتماعی آن، انجام دهند و سپس حقوق خود را مطالبه نمایند، باید ایده «سرمایه گذاری، نتیجه کار» را جایگزین ایده «کار، نتیجه سرمایه گذاری» کنیم.
این استاد حوزه و دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: از ویژگی‌های معادله اول آن است که با رویکرد اجتماعی خاص خود، مشوق اصل خودکفایی بوده، و نوعی سرمایه اجتماعی ارزشمند برای جامعه مسلمان تلقی میگردد که اگر این اصلاح بنیادین در فرهنگ جامعه ایرانی رخ دهد، سبک زندگی متناسب با آن نیز پدید می‌آید، و کالای ایرانیِ مرغوب و باکیفیت نیز از سوی اعضای جامعه حتما حمایت می شود.
منبع: طلیعه
https://ihkn.ir/?p=3233
نظرات