به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه، در گفت وگوی مکتوب پیش رو با مهدی گلشنی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به هدف تهیه کتاب رابطه علم و دین و نوع پاسخ‌ها و اختلافات و شباهت‌های اندیشه این چهار حکیم مسلمان معاصر پرداخته شده است.

کتاب رابطه علم و دین از منظر چهار حکیم مسلمان معاصر که پاسخ به هشت سوال درخصوص رابطه علم و دین است و از سوی دکتر مهدی گلشنی طراحی و توسط آیات علامه جوادی‎‌آملی، علامه حسن‎ زاده ‎آملی، علامه سبحانی و علامه مصباح ‎یزدی پاسخ داده شده، توسط انتشارات حکمت اسلامی منتشر شد. آیین رونمایی از کتاب رابطه علم و دین از منظر چهار حکیم مسلمان معاصر نیز ۲۳ بهمن ‎ماه به‎صورت مجازی و با سخنرانی دکتر مهدی گلشنی و آیت‎ الله غلامرضا فیاضی، رئیس هیات‎ مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد. در گفت‎ وگوی مکتوب پیش‎رو با مهدی گلشنی عضو شورای‎ عالی انقلاب فرهنگی و استاد بازنشسته فلسفه علم و فیزیک دانشگاه صنعتی ‎شریف به هدف تهیه این کتاب و نوع پاسخ‌ها و اختلافات و شباهت‌های اندیشه این چهار حکیم مسلمان معاصر پرداخته شده است.

در ابتدا انگیزه خود از نگارش این کتاب و ارسال سوالات درباره علم دینی را برای تعدادی از حکما و فلاسفه اسلامی بفرمایید؟

در دهه ۱۳۴۰ که برای تحصیل در دانشگاه برکلی آمریکا بودم در دانشکده‌های علوم دانشگاه‌های آمریکا نه ‎تنها دین مطرح نبود، بلکه حتی فلسفه هم مطرح نبود، بلکه یک تفکر سکولار حاکم بود اما از دهه ۱۳۷۰ به بعد وضعیت تغییر کرد و اگرچه تفکر سکولار همچنان حاکم بود، ولی بعضی سرآمدان علم و فلسفه تمایل خود را به دین علنی کردند و کنفرانس‌های مهمی در اروپا و آمریکا برگزار شد که در آن بعضی سرآمدان علم و فلسفه و کشیشان شرکت می‌کردند.

من هم از دهه ۱۳۷۰ در بسیاری از این کنفرانس‌ها شرکت کردم، ازجمله در کنفرانس‌های انجمن اروپایی علم و الهیات که هر دو سال یک‎بار در یکی از شهرهای اروپا برگزار می‌شد. در این کنفرانس‌ها من شاهد بحث‌هایی بسیار مفید بودم و اشتراک سه دین ابراهیمی (اسلام، مسیحیت و یهودیت) را به‎ وضوح در جهان‎بینی الهی دیدم و لذا حدود بیست سال پیش به فکر این افتادم که چند سوال را از تعدادی از عالمان و فیلسوفان برجسته جهان اسلام و جهان غرب بپرسم. در ابتدا چهل نفر به هشت سوالی که طرح کرده بودم، پاسخ دادند که از ایران علامه حسن‎ زاده ‎آملی و جناب آقای دکتر رضا داوری‎ اردکانی جزء پاسخ ‎دهندگان بودند. این کتاب توسط همسرم، سرکار خانم بتول نجفی، به فارسی ترجمه شد و توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تحت‌عنوان «آیا علم می‌تواند دین را نادیده بگیرد؟» به چاپ رسید.

امسال به فکر این افتادم که این سوالات را از تعدادی دیگر از صاحب‎ نظران شاخص جهان اسلام و غرب بپرسم. بدین ‎ترتیب تعداد پاسخ ‎دهندگان، برای چاپ پنجم کتاب به ۸۱ نفر رسید، ازجمله از ایران حضرات علامه جوادی ‎آملی، علامه سبحانی و علامه مصباح ‎یزدی (مدظلهم العالی) بودند. چاپ بعدی این کتاب مثل چاپ‌های قبلی هم به زبان انگلیسی خواهد بود و هم به زبان فارسی، ولی در بحثی که با جناب حجت ‎الاسلام والمسلمین آقای دکتر حمید پارسانیا داشتیم، تصمیم بر این گرفتیم که پاسخ‌های حضرات علامه جوادی‎ آملی، علامه حسن ‎زاده‎ آملی، علامه سبحانی و علامه مصباح ‎یزدی را به‎صورت یک کتاب جداگانه تحت‎ عنوان علم و دین از منظر چهار حکیم مسلمان معاصر چاپ کنیم.

با فوت علامه مصباح‎‌یزدی(ره) تصمیم گرفتیم که چاپ کتاب را مصادف با چهلم درگذشت این علامه بزرگوار منتشر کنیم. در این راستا عنایت جناب آقای دکتر پارسانیا در مهذب ساختن کتاب و جلب رضایت مجمع عالی حکمت اسلامی برای چاپ آن بسیار موثر بود، لذا از جناب استاد دکتر پارسانیا و مجمع عالی حکمت اسلامی، خصوصا حضرت آیت‎ الله فیاضی (دامت افاضاته)، ریاست محترم هیات ‎مدیره مجمع و جناب آقای محمد باقرخراسانی، مدیر اجرایی مجمع، به‎ خاطر استقبال از چاپ کتاب و فراهم ساختن سریع امکان چاپ آن نهایت امتنان را دارم. از جناب آقای دکتر محمد فنایی‌اشکوری هم که بیوگرافی مختصر این چهار علامه جلیل‎ القدر را برای این کتاب تهیه نمودند، بسیار متشکرم.

اختلاف و شباهت‌های فکری اساتیدی که به سوالات پاسخ دادند، چه بود؟

پاسخ‌های این اساتید عظام همگی مبتنی ‎بر جهان‎بینی اسلامی است و من اختلاف اساسی بین آنها نیافتم. تنها تفاوت آنها در نحوه عرضه مطالب و تاکیدات است.

پاسخ‌ها چه نتایجی داشتند، چه راهی را گشودند و چقدر کاربردی‌اند؟

پاسخ‌ها همگی مبتنی ‎بر نظر اسلام درمورد اهمیت معرفت جهان خلقت و نقشی که علم باید برای انسان‌ها و زندگی آنها ایفا کند، است. در زمان حاضر علم بیشتر نقش تامین شغل برای جویندگان آن را ایفا می‌کند. تنها افراد دارای جهان‎بینی جامع‌نگر هستند که برای آنها فهم جهان طبیعت و یا کشف عظمت خلقت مطرح است. نظر این چهار علامه بزرگوار بیشتر جلب‎ توجه علم‎ جویان به برداشت اسلامی از اهمیت مطالعه طبیعت و جست‎ وجوی علم نافع بوده است.

اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین شما به ‎عنوان یک نظریه ‎پرداز علم دینی با پاسخ‌های این حکما داشته باشیم، پاسخ آنها از نظر شما با اندیشه خودتان چه شباهت و اختلافی دارد؟

اینجانب برداشتم از دلایل تاکید بر جست‌وجوی علم در اسلام با این حکیمان عالیقدر یکی است. تنها تفاوت در این است که بنده در محیط‎مان با مسائل ملموس روز و چالش‎ها و شبهات ضد دین مطرح در دانشگاه‌ها مستقیما روبه‎ رو هستم و از طرف دیگر تحولات رخ داده در غرب بین سرآمدان علم مومن را به عینه مشاهده کرده‌ام و تلاش آنها برای دفع شبهات را ملاحظه نموده‌ام، لذا تاکیداتم بیشتر بر لزوم اقدامات عملی همراه با روشنگری‌های نظری بوده است، ولی هیچ اختلاف نظری با این حکمای بزرگوار عالیقدر درمورد پاسخ به سوالات مطرح‎ شده ندارم.

با اندیشمندان خارج از کشور چه شباهت‌ها و اختلاف‌هایی دارند؟

من با نظر بعضی پاسخ ‎دهندگان غربی (نظیر چارلز تاونز، فیزیکدان برنده جابزه نوبل در فیزیک و راجر تریگ، فیلسوف عالی ‎مقام انگلیسی)، درمورد مسائل بین علم و دین، کاملا هم‎ عقیده هستم و جهان‎بینی حاکم بر ذهن آنها را متفاوت با جهان‎بینی اسلامی نمی‌بینم. پاسخ اکثریت جواب‌دهندگان به سوالات مطرح ‎شده را هم سازگار با جهان‎بینی اسلامی می‌دانم.

انتهای پیام/

منبع: روزنامه فرهیختگان