به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالامیر خطاط، معاون آموزش مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان در دیدار جمعی از اعضای دبیرخانه علوم انسانی اسلامی مفتاح_اندیشه با تأکید بر این‌که اسلام تأکید ویژه‌ای بر روی مسائل اجتماعی دارد، عنوان کرد: حضرت امام خمینی(ره) در کتاب ولایت فقیه تعبیر بسیار جالبی دارند که اگر غیر از این بود که یک فقیه این مطلب را بیان می‌کند باورش بسیار سخت بود و البته در کتاب البیع نیز شبیه همین مطلب را با غلظت کمتری بیان می‌کنند. ایشان می‌فرماید: مسائل اجتماعی اسلام صدها برابر احکام فردی است.

وی ادامه داد: کلمه صدها برابر گفتنش آسان است اما اگر کمی با تعمق به این سخن بی‌اندیشیم می‌بینیم که صدها برابر نیاز به تعمق و بازنگری چندباره منابع است. برای اولین بار که من روی این جمله حساس شدم بسیار تامل کردم. اگر می‌گفتند مطابق مسائل فردی است می‌شد به نحوی قبول کرد. ده‌ها برابر قابل قبول نیست چه برسد به وقتی که می‌فرماید صدها برابر. این نشان می‌دهد که باید قرآن را یک بار دیگر دید، روایات را با دید اجتماعی بازنگری کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین خطاط با تقدیر از کارهای صورت گرفته از سوی دبیرخانه مفتاح_اندیشه، بیان داشت: برای من جالب بود که مفتاح_اندیشه درسی را با عنوان تفسیر اجتماعی قرآن توسط آیت‌الله رجبی برگزار می‌کند. این یعنی قرآن را با یک دید اجتماعی ببینیم. بنده نیز این کار را تا حدودی انجام داده‌ام که البته واقعا جای کار دارد. عمده کار دبیرخانه شما نیز تقریبا در همین راستاست که متأسفانه فقه ما از آن فاصله دارد.

وی افزود: البته دقت کنید که اتقان کار همیشه مهم‌تر از خود کار است. نباید اینگونه بشود که هر کسی نکته‌ای را به صورت ذوقی بگوید. بسیاری از روی دلسوزی این نکات را می‌گویند اما متاسفانه بنیاد و اتقان ندارد که باعث زمین زدن اصل حرکت می‌شود.

معاون آموزش مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان در توصیه به حاضرین خاطرنشان کرد: باید فقه جواهری به میدان بیاید تا اتقان و استحکام کار شما زیاد می‌شود. اهل فن به خروجی کار شما نگاه می‌کنند. إن‌شالله که در خروجی‌ها مخاطب خاص مورد نظرتان باشد تا بتواند جایش را در میان اهل فضل پیدا کند. برای انجام این کار شما نیاز به یک شورای فقهی دارید که به خروجی‌های شما نظارت کند. البته این موضوع را آیت‌الله شب‌زنده‌دار نیز متذکر شده‌اند و شما نیز رعایت کرده‌اید.

وی یادآور شد: پسر مرحوم سید محمد شیرازی کتابی به نام «شور الفقها» را نوشته است. این کتاب نظریه شورای رهبری را مورد بحث قرار می‌دهد و هدفش مقابله با نظام جمهوری اسلامی است. ده سال پیش به من گفتند نقدی بر آن بنویس. کتاب را که مطالعه کردم فهمیدم که ارزش وقت گذاشتن و نوشتن نقد را ندارد، اگر کسی بخواهد این کار را انجام دهد باید اول کتاب را بازنویسی کند تا به یک کتاب فقهی تبدیل شود و پس از آن نقد شود. البته به خاطر این‌که چند نفر حساس شده بودند سستی استدلال‌ها را برایشان بیان کردم.

حجت‌الاسلام والمسلمین خطاط تأکید کرد: در میان علوم اسلامی فقه ممتاز است. هیچکدام از علوم اسلامی به اندازه فقه رشد نکرده است. از همان قرون اول آیات و احادیث فقهی جدا شده و کتاب‌های آیات الاحکام نوشته شده است. اما در اخلاق، عقاید و... این کار نشده است. اصول فقه نوشته شده و مورد بحث قرار گرفته است. بر روی قواعد فقهیه و فقه استدلالی کار شده است.

وی افزود: حتی نتیجه فقه استدلالی که تبدیل به مسائل بشود و در اختیار مقلد قرار بگیرد نیز نوشته شده است که همان توضیح المسائل مراجع است اما در هیچ رشته دیگری از علوم اسلامی این کارها نشده است.

معاون آموزش مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان خاطرنشان ساخت: به همین دلیل کسانی که می‌خواهند در دیگر رشته‌ها پژوهش انجام دهند باید از دستاورد‌های فقه مانند اصول یا قواعد یا... استفاده کنند. بعد از این مدت در حال تهیه قواعد تفسیر، قواعد حدیث شناسی و ... هستند. این نمونه‌ها نشان می‌دهد که فقه تنومند و قوی است و علمای ما فقه را به خوبی توسعه داده‌اند. اگر اینگونه نبود امام خمینی(ره) بر فقه جواهری تاکید نداشت.

وی درباره نقاط ضعف فقه نیز گفت: البته با همه این موارد فقه ما دارای دو نقطه ضعف است. اول این‌که جبر تاریخ باعث شد فقه ما به سمت فقه فردی برود که بیان شد. مورد دوم این است که فقه ما در حال منحصر شدن به واجبات و محرمات است. مستحبات و مکروهات که سبک زندگی اسلامی را به وجود می‌آورد کمرنگ شده است.

معاون آموزش مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان اضافه کرد: سابقا وضع بهتر بود و به مستحبات و مکروهات در کتب فقهی حاشیه می‌زدند یا مانند علامه مجلسی کتاب «حلیه المتقین» را برای مستحبات و مکروهات زندگی می‌نوشتند اما اکنون به راحتی از کنارش عبور می‌کنند و فقط یک جمله می‌گویند: «الامر فیه سهل.»

وی ادامه داد: سبک زندگی اسلامی به وسیله مستحبات و مکروهات مشخص می‌شود که متاسفانه از فقه ما در حال جدا شدن است و هرچه جلوتر می‌رویم این جدا شدن برجسته‌تر می‌شود. از آنجایی که سبک زندگی مربوط به افعال جوارحی ماست مربوط به فقه است نه اخلاق.

حجت‌الاسلام والمسلمین خطاط درباره دلایل ایجاد چنین نگاهی گفت: یکی از دلایل جدا شدن مستحبات و مکروهات از فقه بحث حجیت است. مبنای مشهور در حجیت تعزیر و تنجیز است و این یعنی واجبات و محرمات و حجت در مستحبات و مکروهات معنا ندارد. چون تعزیر و تنجیزی برای این دو مقوله وجود ندارد.

وی افزود: نمی‌توان خبر واحد را در مستحبات حجت دانست چون معزریت یا منجزیتی وجود ندارد. حجت به گونه‌ای تعریف شده است که شامل محرمات و واجبات است و سبک زندگی برای ما ندارد. این موضوع حداقل زندگی مسلمان و اسکلت دین است.

معاون آموزش مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان تصریح کرد: فردی برای من نقل می‌کرد که خدمت یکی از بزرگواران رسیدم و از ایشان موعظه خواستم به من و جمعی گفتند که واجبات را انجام بدهید و محرمات را ترک کنید. این حرف را قبول داریم اما به آن فرد گفتم که دلیل علاقه‌مندی شما به ایشان انجام واجبات است یا مستحباتشان؟ شما به دلیل نماز شب، رعایت آداب معاشرت، اول سلام کردن، توجه به همسایه و... به ایشان علاقه مندید.

وی اضافه کرد: اگر منظور انجام واجبات و ترک محرمات است که بنده نیز نماز می‌خوانم، روزه می‌گیرم و... پس چرا مرید من نمی‌شوی و مرید فلانی می‌شوی. البته دستورالعمل ایشان توجیه دارد و این دستورالعمل برای افرادیست که لغزش دارند. عالم یا فقیهی که اعمالش منحصر در واجبات باشد در دل جای نمی‌گیرد. متاسفانه علما به این سو می‌روند و دلیلش سست شدن بنیان مستحبات در فقه است.

حجت‌الاسلام والمسلمین خطاط نتیجه سست شدن مستحبات و بنا نهادن فقه براساس محرمات و واجبات را اینگونه توصیف کرد: نتیجه این می‌شود که کارهایی را از بزرگان می‌بینیم یا می‌شنویم که انتظار نداریم و وقتی به ایشان متذکر می‌شویم توجیه‌شان عدم حرمت آن عمل است.

وی اذعان کرد: منزل یا مدرسه آنچنانی می‌سازند وقتی به ایشان متذکر می‌شویم که این مدرسه اشرافی است در جواب می‌گویند کار حرامی مرتکب نشده‌ام. مدرسه بانی خصوصی داشته است و اینگونه ساخته است. کجای این کار حرام است؟ ادامه این روش ساخت منبر با روکش طلاست و جواب آن‌ها نیز همین است که کجای عمل ما حرام است؟ بله این عمل هم حرام نیست.

معاون آموزش مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان اظهار کرد: این سخنان نتیجه بنای فقه بر حرمت و وجوب است. با این طرز نگاه اگر عالم برای شخص خودش کاخ هم بسازد ایرادی ندارد. در جواب می‌گوییم پیامبر می‌فرماید «مَا آمَنَ بِي مَنْ بَاتَ شَبْعَانَ وَ جَارُهُ جَائِع» در جواب این سخن چه می‌گویید؟ بله واجب نیست اما چنین فردی ایمان ندارد.

وی ادامه داد: مستحبات و مکروهات باید به فقه برگردد تا اینگونه مشکلات حل بشود و سبک زندگی اسلامی در میان جامعه رواج یابد. در روایتی پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید از خضراء الدمن بپرهیزید یعنی از دختری که زیباست اما در یک خانواده که منبط سوء است پرورش یافته بپرهیزید.

این استاد حوزه تأکید کرد: انجام واجبات و ترک محرمات در سبک زندگی غربی امروزی ما مانند همان گل در مزبله است. این گل را کسی به آن نگاه نمی‌کند. از دور پیدا نیست و اگر کسی بخواهد ببوید باید وارد مزبله بشود تا بتواند ببوید.

وی یادآور شد: متاسفانه جامعه ما اینگونه است و می‌گویند مگر حرام است؟ حتی به هیات مذهبی می‌گوییم این کار را انجام ندهید همان جواب را می‌دهند. به این دوستان باید گفت مگر هیات محل گناه است؟ هیات محل ثواب است و شما باید بگویید که آیا ثواب دارد یا نه؟ حسینیه و هیات ورای عبادات ساخته شده است و کارهای داخل آن باید جز عبادات باشد و یا اینکه مستحب باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین خطاط گفت: برای نمونه مسئله خانواده که امروزه مورد تهاجم شدید غرب است به عنوان مسئله واجبی در فقه نیست. برنامه این است که پسرها و دخترها را نسبت به ازدواج بی میل کنند. در مرحله بعد زوج‌ها را نسبت به فرزندآوری بی میل کنند.

وی افزود: آیا این موضوع را با واجبات و محرمات می‌توان جواب داد؟ اگر فردی ترس به گناه افتادن داشته باشد باید ازدواج کند ولی وجوبی به دائم بودن نیست یا این‌که ازدواج می‌کند اما فرزندی را نیاز نمی‌بیند. اما ما دستورهایی داریم که جوابگوست. پیامبر خدا (ص) می‌فرماید: «النکاح سنتی فمن رغب عن سنتی فلیس منی»(الكافي، ج5، ص329، كتاب النكاح، ح5) ازدواج سنت و طريقه‌ای در زندگی من است، پس هر كس از اين طريقه روی گرداند، از من نيست.

معاون آموزش مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان تأکید کرد: این حدیث دال بر استحباب ازدواج است اما قسمت «من رغب عن سنتی فلیس منی» نمی‌گوید ترک ازدواج حرام است یا عدم ازدواج حرام است، ولی به نکته بسیار مهمی اشاره می‌کند که اگر ازدواج نکردی خودت را نباید به پیامبر(ص) وابسته بدانی.

وی عنوان کرد: در چهار جای قرآن «بالوالدین احسانا» داریم اما این نکته واجب نیست. عاق والدین حرام است اما احسان واجب نیست. اما خداوند این موضوع را در کنار توحید قرار داده است. «الّا تشرکوا به شیئا و بالوالدین احسانا» وقتی فقه ما منحصر به واجبات و محرمات بشود نمی‌توان این دستورات را بررسی کرد و این دستورات از فقه ما خارج می‌شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین خطاط بیان داشت: متاسفانه کلیه روایات مستحب را با قاعده تسامح تایید می‌کنیم. وقتی هم می‌خواهیم بدان عمل کنیم می‌گوییم که با تسامح به این نتیجه رسیدیم و مطمئن نیستیم. وقتی مستحبات را سست کردیم باید به این فکر می‌بودیم که ساختمان بر پایه سست بنا نمی‌شود.

معاون آموزش مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان درباره نقش مستحبات در سبک زندگی اسلامی نیز خاطرنشان کرد: سبک زندگی که مورد تاکید مقام معظم رهبری است بر اساس همین مستحبات است و کار زیادی برای رسیدن به این سبک نیاز نیست اما اگر به تعویق بیافتد اساسش سست می‌شود. محشین عروة الوثقی دیگر بر مستحبات حاشیه نمی‌زنند. چند سالی است که در حوزه اصفهان طلاب مستحبات را در شرح لمعه دیگر نمی‌خوانند. البته ما قصد داریم مقابل این عمل بایستیم اما برگرداندن وضع سابق کار آسانی نیست.

وی ادامه داد: سبک زندگی است که برای ما مشکلات را ایجاد کرده است. وقتی ما از برترها فاصله گرفتیم نوبت حداقل‌ها می‌شود. وقتی مستحبات را انجام ندادیم به تدریج واجبات را انجام نمی‌دهیم. وقتی از مکروهات اجتناب نکردیم به تدریج از محرمات نیز اجتناب نمی‌کنیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین خطاط در پایان گفت: حتی در زندگی فردی به سبک زندگی نیاز داریم بحث اجتماع مطرح نیست. اگر پیامبر(ص) خوش اخلاق نبود اسلام این پیشرفت را می‌کرد. آنچه در سیره زندگی پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) کنکاش کنیم سبک زندگی را می‌فهمیم. بنده مطالعاتی را درباره سبک زندگی انجام داده‌ام که إن‌شالله یک درس را در این باره آغاز خواهم کرد.

انتهای پیام/