به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، آیت‌الله محمدرضا مدرسی، استاد درس خارج حوزه علمیه در درس خارج خود به بررسی موضوع «فقه استارتاپ‌ها و ارز مجازی» پرداخت.

شبهه: عدم وجود بعض شروط عوضین در رمزارزها با نگاه فنی

ممکن است فردی این گونه شبهه کند که به حسب نگاه سطحی، همه شرایط عوضین در مبادله با رمزارزها موجود است ولی اگر نگاه عمیق تر داشته باشیم، چه بسا بعض این شرایط موجود نباشد؛ چرا که رمزارزها در معرض خطر و چه بسا بی اعتباری صد درصد باشند. و حتی ممکن است توسط بد افزاری از بین بروند. بدین جهت می‌توان گفت بیع آن‌ها غرری است که پیامبر(ص) منع کرده اند.

حتی ممکن است کسی ادعا کند که آیه شریفه «و لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل» نیز شاملش شود، زیرا رمزارزها هر چند ساختار پیچیده ای دارند ولی فقط تعدادی علامت دیجتیالی هستند که هیچ فایده مصرفی ندارند. ممکن است گفته شود اکل مال در مقابل رمزارزها اکل بالباطل است.

پاسخ به شبهات مذکور

شبهه نخست: غرر به معنای جهالت خطری است، نه خطر تنها یا جهالت تنها و نه مطلق جهالت و خطر. بلکه جهالت در شی هنگام بیع، لذا اگر جهالتی در مقام بیع نباشد، چنین جهالتی موجب صدق غرر نمی‌شود. در رمزارزها و بیت کوین جهالت خطری در مقام بیع وجود ندارد؛ زیرا این رمزارزها معدود هستند و علی الفرض هنگام معامله عدد آن‌ها معلوم بوده و فی الجمله قدرت خرید آن‌ها نیز معلوم است.

مضافا بر این که بر حسب معمول و طبق بررسی‌هایی که انجام شده، تقریبا اطمینان حاصل است که بدافزارها نمی‌توانند آسیبی به رمزارزها برسانند؛ چرا که متمرکز نیستند و برنامه آن‌ها در شبکه ای گسترده در هر واحد مستقلا موجود است.

بحث دیگر این که این مشکل در سایر مبیع‌ها از جمله پول‌های فیزیکی اعتباری نیز وجود دارد؛ مثلا امروزه به خاطر مسائلی که وجود دارد، قدرت خرید پول ما تقریبا یک سوم شده و چه بسا بعضی جاها افت بیشتری هم کرده است و احتمال دارد در جایی اتفاقی بیفتد که پول را کلا از اعتبار خارج کنند، اما این موجب نمی‌شود که الان معامله این پول‌ها غرری باشد.

پاسخ شبهه دوم: بیت کوین و امثال آن فعلا مالیت دارند و تعریف مال بر آن‌ها صادق است. یعنی ندرت داشته و عقلا نسبت به آن‌ها رغبت دارند. البته رغبت عقلا بدون معیار نیست بلکه به خاطر فوایدی است که بر آن‌ها مترتب است.

بحث دیگر که گفته شد رمزارزها تنها یک سری علامت دیجیتال هستند و هیچ فایده ای ندارند، باید گفت فایده نباید حتما نظیر فوایدی باشد که میوه، نوشیدنی و... دارد، باشد، بلکه همین مقدار که وسیله مبادله بوده و مورد توجه عقلاست، کافی در تحقق مالیت و تصحیح معامله با آن‌هاست.

آن چه گفتیم از لحاظ عقلایی بود، اما از لحاظ شرعی که کسی بگوید مالیت این رمزارزها متوقف بر صحت بیع است شرعا و صحت بیع شرعا متوقف بر مالیت است و لا محاله دور می‌شود، می‌گوییم: جواب این وجه کاملا روشن است و آن این که صحت بیع شرعا متوقف بر مالیت شرعی نیست، بلکه متوقف بر مالیت عرفی است و همین اندازه که چیزی عرفا مالیت داشته باشد، بیعش شرعا صحیح است. این رمزارزها عرفا مال هستند و در نتیجه اصلا دوری از حیث شرعی متوهم نیست. بله نباید مالیت شی شرعا الغاء شده باشد، مثل مالیت خمر و خنزیر و در رمزارزها چنین الغایی وجود ندارد.

انتهای پیام/