به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح اندیشه به نقل از مدرسه تخصصی فقه نظام؛ آیت‌الله محسن فقیهی در درس خارج پیشگیری از جرم بیان داشت: آیا اسلام وظیفه مکلفین در مقابل با جرم و گناه را رفع می‌داند یا دفع؟ به این معنا که آیا باید منتظر وقوع جرم در خارج باشیم و سپس با آن مبارزه کنیم یا قبل از وقوع جرم یا گناه باید از آن پیشگیری کنیم؟

معنای کلمه تقوا دوری از گناه است به این محو که مانع از وقوع گناه شویم؛ به تعبیر دیگر تقوا یعنی قبل از اینکه گناه در خارج محقق شود، خود را از آن حفظ کنیم. بنابراین این کلمه دلالت بر این دارد که قبل از محقق شدن جرم و گناه باید اقدامات پیشگیرانه را انجام بدهیم. از این جهت همه آیات و روایاتی که در خصوص تقوا بیان شده است دلالت بر پیشگیری از جرم دارند. همچنین کلمه عفت نیز دال بر پیشگیری می‌کند، به این معنا که انسان خود را در مقابل گناه حفظ کند.

مطالب بیان شده کاشف از این نکته دارد که وظیفه اولی مکلفین، پیشگیری از وقوع گناه و جرم است؛ از این رو وظیفه اولیه در برخورد با فسادهای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، فراهم کردن زمینة پیشگیری از وقوع آنان است نه اینکه اجازه تحقق فساد داده شود سپس در مقام مبارزه با آن قرار بگیریم. در همه ابعاد فساد، باید زمینه فساد را از بین برد.

ایشان در ادامه به تشریح معنای دفع و روفع پرداخت و در این خصوص گفت: دفع یا پیشگیری دارای دو معنای موسع و مضیق است. معنای موسع یعنی تدابیری که مانع از ارتکاب هر جرمی اعم از کیفری و غیر کیفری می‌شود؛ از این جهت تمامی مجازاتهای حدود، قصاص، دیات، زندانها و … نسبت به جرایم آینده به معنای دفع و پیشگیری خواهند بود. معنای مضیق یعنی تدابیر غیر کیفری؛ به این نحو که به‌وسیلة ایجاد موانعی، مانع از ارتکاب جرم شویم؛ مانند اینکه قوه قضاییه نسبت به افرادی که زمینه فساد برای آنها فراهم است و به دنبال فساد نیز می‌باشند، قبل از ارتکاب فساد، به آنها تذکر بدهد.

این مدرس درس خارج حوزه علمیه در بخش پایانی سخنان خود مطرح کرد: پیشگیری دارای اقسامی است؛

پیشگیری عمومی: یعنی انجام اقداماتی در جامعه که مانع از وقوع غالب گناه‌ها و جرایم شود؛ مانند اینکه منشأ بسیاری از گناه‌ها مانند فحشا، دزدی و… فقر است حال اگر رفاه اجتماعی برای همه مردم  حاصل شود و اقتصاد سالم را در جامعه نهادینه کنیم، این گناه‌ها در جامعه رخ نمی‌دهد.

پیشگیری خصوصی؛ مانند توصیه و اقداماتی تأمینی که برای یک جرم بکار می‌رود؛ مانند نصب دوربینها مدار بسته یا نصب دزدگیر بر روی خودرو.

پیشگیری انفعالی: قبل از اینکه جرم محقق شود خود را آماده مقابله با آن می‌کنیم و در خصوص میزان آمادگی نیز اطلاع رسانی می‌کنیم؛ به عنوان نمونه می‌توان به ساخت ابزارهای دفاعی مانند موشک اشاره کرد که در صورت حمله دشمن، برای دفاع از کشور و مقابله با آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار برای دفاع است نه حمله. تهدید دشمن  نیز از مصادیق پیشگیری انفعالی است.

پیشگیر فعال: منتظر حمله دیگران نمی‌مانیم بلکه برای جلوگیری از حمله آنها اقدام به دشمن حمله می‌کنیم. اینگونه اقدامات زمینه حمله و ارتکاب جرم را از بین می برد.

انتهای پیام/