به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی به نقل از اندیشکده رهیافت، ایمان زاغیان، پژوهشگر حوزه خانواده در یادداشتی به بررسی دلایل کاهش تمایل زوج‌های جوان به فرزندآوری پرداخت که متن آن بدین شرح است؛

مسئله کاهش تمایل مردان به فرزندآوری

مسئله ی جمعیت یکی از مسائل راهبردی و استراتژیک برای هر جامعه‌­ای است که یکی از بخش های مهم آن در ارتباط با کاهش یا افزایش جمعیت است. البته این مسئله در گذشته بدین شکل مطرح نبود؛ زیرا به علت نرخ بالای مرگ و میر در نوزادان و مادران باردار و سن پایین امید به زندگی در افراد بزرگسال چندان شاهد موج جمعیتی نبوده‌­ایم و یک تعادلی نسبی میان مرگ و میر و زادولد وجود داشت.

کاهش میل به فرزندآوری

مسئله ی جمعیت یکی از مسائل راهبردی و استراتژیک برای هر جامعه‌­ای است که یکی از بخش های مهم آن در ارتباط با کاهش یا افزایش جمعیت است.

اما در دهه های اخیر به علت پیشرفت های پزشکی و امکانات بهداشتی مشکل زوال جمعیت تا حد زیادی مرتفع شد. اما نرخ موالید رشد خود را ادامه داد؛ تا جایی که تصمیم کشورها به سمت کاهش جمعیت سوق پیدا کرد. در طی سیاست های کاهش جمعیت مسیر سبک زندگی خانواده ها به سمتی رفت که بعد جامعه دچار رشد منفی در جمعیت شد و نیاز شد که فرزندآوری مورد تشویق قرار گیرد. این در حالی بود که جامعه به روند قبلی عادت کرده بود و سبک زندگی خود را مبتنی بر آن شکل داده بود. در این میان مردان به عنوان سرپرستان خانوار نقش بسیار مهمی را ایفا می کردند و عدم تمایل آنان به فرزندآوری در ادامه ی این روند بسیار تعیین کننده بود. در ادامه به مهم­ترین دلایل این مسئله خواهیم پرداخت:

معضلات اقتصادی

یکی از گلوگاه های مهم در مسائل مربوط به فرزندآوری مسائل اقتصادی است. افراد بسیاری هستند که به علت نداشتن شغل، درآمد و مسکن مناسب اقدام به ازدواج نمی­کنند و اگر برای ازدواج اقدام بکنند تا سال ها پس از ازدواج فرزندآوری را به تعویق می اندازند. از این رو نهایتاً به یک یا دو فرزند اکتفا می‌­کنند. اما خود می دانند اگر شرایط اقتصادی بهتری داشتند قطعاً زودتر از این ازدواج می کردند و فرزند می آوردند؛ بنابراین در پاره ای از مواقع شرایط و تنگناهای معیشتی افراد را از آوردن فرزند منصرف می کند.

افزایش توقعات جامعه

در زمانی که سیاست های کاهش جمعیت مورد توجه بود مردم در شرایط زندگی جدید که با کم فرزندآوری خو گرفتند و در آن تثبیت شدند؛ زیرا ملاحظه نمودند که با فرزند کمتر می توانند دغدغه مندی کمتری داشته باشند؛ ضمن آن­که می توانند همان امکاناتی را که برای 3 یا چهار فرزند در نظر می‌‌­گرفتند اینک برای یک نفر استفاده کنند. این شرایط باعث ایجاد این نگرش می شد که با فرزندآوری کمتر کیفیت بهتری در فرزندآوری خود ایجاد کرده اند و به جای آن­که چهار فرزند بیاورند که محروم از امکانات بسیاری باشند، یک فرزند بهره مند از همه ی امکانات به دنیا بیاورند. این مسئله به خصوص در عصر حاضر که برای فرزندان امکاناتی چون موبایل، لپتاب و … مطرح شده بسیار تشدید گشته است.

کاهش انتظارات از فرزندان

یکی از مسائل بنیادین که در طی ادوار قبل مورد غفلت قرار گرفت این بود که با افزایش امکانات و بهره‌­مندی ها برای تک فرزندها انتظارات از آنان نیز کاهش یافته است. امری که در گذشته بسیار مورد تأکید بوده است واگذاری بخش مهمی از مسئولیت های خانه به دختران و پسران. بدین صورت که دختر از 7 یا 8 سالگی امور داخل خانه را از مادر خود آموخته بودند و آن کارها را گاهی خودشان به جای مادر و یا در کمک به مادر انجام می دادند. و یا اینکه پسران از سنین 12 – 13 سالگی کنار درس خود سر کار هم می رفتند و بخشی از مخارج خانواده را تأمین می نمودند. اما این در حالی است که شرایط جامعه در حال حاضر تغییرات بسیاری کرده است؛ یعنی خانواده­ که در گذشته نگاه سرمایه‌­ای به فرزندان داشت، امروزه خود را خادم آنان در نظر می گیرد و تصور می­کند فرزند موجودی است که همه ی سرمایه ی عمر خود را باید برای او هزینه و به او واگذار کند.

به همین ترتیب باید گفت چالش های فرهنگی مسئله ی فرزندآوری اگر از چالش های اقتصادی شدیدتر نباشد، کمتر نیست. در قسمت های قبلی ذکر شد که مسئله ‌ی افزایش توقعات خانواده ها و کاهش انتظار از فرزندان بار بسیاری را بر دوش خانواده ها قرار داده و خانواده ‌ها تصور می­کنند وقتی ما برای یک فرزند اینقدر به زحمت افتادیم برای فرزندان دیگر هم به همین اندازه باید به زحمت بیفتیم؛ در حالی که بسیاری از زحمت ها و دغدغه مندی های خانواده ها به شکل دیگری باید مدیریت می شدند که می‌­توانستند مسئله ساز نشوند.

عدم حمایت اجتماعی

وقتی یک زوج می خواهند فرزندی را بیاورند زحمات فراوانی را برای خود پذیرفته اند اما به نظر خود این را کاری جذاب می دانند که حاضرند زحمت های آن را در ازای لذتی که می‌­برند به جان بخرند. در این میان یکی از عواملی که می تواند به رغبت و علاقه ی یک زوج کمک کند تا سختی ها و رنج های فرزندآوری را تحمل کنند حمایت ها و تشویق‌­هایی است که اطرافیان نسبت به آنان خواهند داشت. این حمایت ها می­تواند بر لذت فرزندآوری­شان بی‌فزاید و هم از رنج آنان بکاهد. در عین حال هم اگر با شماتت ها و سرزنش‌­های اطرافیان مواجه شوند، می‌­تواند باعث سرخوردگی آنان شود و گاهی ایشان را از کار خود پشیمان گرداند. از این رو اگر حمایت ‌‌های لازم از یک زوج به عمل نیاید آنان ممکن است انگیزه ی کمی برای فرزندآوری داشته باشند و این کار را انجام ندهند یا به تعویق بی‌اندازند.

انتهای پیام/