در گفتگویی عنوان شد؛
دخالت دادن قرآن در صنعت، وهن و تنزل وحی است/ ایده‌پردازی فراتر از جامعه و در محدوده محالات
رئیس پژوهشکده قرآن و عترت دانشگاه آزاد با انتقاد از رزومه علمی یکی از اساتید دانشگاهی با بیان اینکه ادعای دخالت قرآن در صنعت وهن قرآن و نازل جلوه دادن کتاب آسمانی است، گفت: در قرآن صنعت آموزش داده نشده و این کتاب درباره مدیریت زیستی و طبیعی بشر الگودهی نکرده و اگر گزاره‌ای هم کشف شده مبتنی بر دانش بشری بوده است.
به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، هفته گذشته بود که رزومه علمی یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت سر و صداهایی به پا کرد و حتی اعتراض بعضی پژوهشگران قرآنی را نیز برانگیخت. در این رزومه که به واسطه این اعتراض‌ها از پایگاه اطلاع‌رسانی دانشگاه حذف شد، به ایده‌پردازی‌ها و نوآوری‌هایی اشاره شده بود که دور از واقعیات عالم طبیعت و در بحث اعجاز علمی قابل تامل بود. در همین راستا با عبدالمجید طالب‌تاش، رئیس پژوهشکده قرآن و عترت دانشگاه آزاد درباره امکان ایده‌پردازی و طرح ادعا با استناد به آیات قرآن، گفت‌وگویی صورت گرفته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید؛
رئیس پژوهشکده قرآن و عترت دانشگاه آزاد اسلامی در آغاز با اشاره به ایده‌های مطرح شده از سوی این استاد دانشگاه، اظهار کرد: مباحثی که ایشان تحت عنوان ایده‌پردازی با استفاده از متون اسلامی، آیات قرآن و روایات معصومین (ع) مطرح کرده‌اند. در ۴ محور قابل دسته‌بندی و بررسی است که همه این محور‌ها تا حدودی به بحث اعجاز قرآن بر می‌گردد و چیز‌هایی که ایشان مطرح کرده فراتر از قرآن است و به این دلیل که به روایات هم اشاره کرده‌اند قطعا نظرشان این است که روایات هم مبین آیات قرآن است و می‌تواند جلوه‌هایی از اعجاز در بر داشته باشد و ما را در مسیر پیشرفت و کشف علوم کمک کند.
وی با اشاره به محور‌های مورد بحث، افزود: یک بخش استخراج صنعت از آیات قرآن و متون روایی است و دقیقا به بحث اعجاز قرآن بر می‌گردد که از دیرباز در میان مسلمانان مطرح بوده. اینکه چه نسبتی بین قرآن و علم وجود دارد و آیا قرآن در زمینه علوم می‌تواند به بشر از جمله در علوم مهندسی و تجربی کمک کند یا خیر، اختلاف‌نظر از نظر مثبت کامل تا منفی کامل وجود دارد و عده‌ای معتقدند قرآن حتما باید در زمینه علوم تجربی و علوم مهندسی و فنی به بشر کمک کند و از سویی عده‌ای معتقدند قرآن که کتاب علم و صنعت و فناوری نیست، کتاب هدایت است و به هیچ عنوان وارد این حوزه‌ها نشده است.
مسئله علم؛ اعجاز قرآن برای همه انسان‌ها
طالب‌تاش ادامه داد: حقیقت این است که به هر حال قرآن کتاب آسمانی و معجزه جاوید پیامبر اسلام (ص) و معجزه‌ای مانند عصای موسی (ع) است؛ آن وقتی که برای مردم زمان خود آن را فرو می‌انداخت و به اژد‌ها تبدیل می‌شد و جلوه اعجازی خود را نشان می‌داد، به عنوان کتاب آسمانی در اختیار بشر قرار داده شد تا انتهای بشریت مانند عصای موسی معجزه‌ای در دست رسول‌الله (ص) باشد. تا هر زمان که مخالفین و منکرین ادعایی کردند و گفتند که تو پیامبر نیستی و با نبوت پیامبر مخالفت کردند این قرآن به منزله عصای موسی عمل کند و نبوت پیامبر را به اثبات برساند؛ بنابراین به طور طبیعی این کتاب آسمانی می‌بایست اگر معجزه جاوید پیامبر است در یک زمینه مشترک برای همه انسان‌ها اعجاز داشته باشد و به طور قطع نمی‌توانید هیچ زمینه مشترکی بین انسان‌ها در طول زمان دقیق‌تر، بهتر و کامل‌تر از مسئله علم پیدا کنید. تردیدی نیست که قرآن در زمینه علم معجزه است.
در قرآن صنعت آموزش داده نشده
وی گفت: وقتی می‌گوییم منظور از معجزه اعجاز علمی قرآن چیست؟ همه مسئله همین جا است. این دوست عزیزمان هم که از آیات و روایات این‌گونه برداشت کرده که می‌توان از آیات و روایات صنعت استخراج کرد، شاید به دلیل همین ضعف در فهم اعجاز علمی قرآن باشد، وقتی می‌گوییم قرآن در زمینه علم معجزه است منظور این نیست که قرآن آمده است تا در زمینه علوم به بشر آموزش بدهد اصلا قرآن وارد حوزه آموزش علوم نشده است و در طول تاریخ هم سراغ ندارید و تا کنون کسی پیدا نشده که از قرآن مسئله علمی را کشف کرده باشد و یا اینکه بگوید قرآن در این زمینه علمی به بشر آموزش داده است.
به گفته رئیس پژوهشکده قرآن و عترت دانشگاه آزاد، قرآن متولی و عهده‌دار آموزش علوم به بشر نیست، خود قرآن هم چنین ادعایی ندارد و اگر ما نیز چنین ادعایی کنیم، با این ادعا سبب وهن قرآن شده‌ایم، به دو دلیل؛ نخست آنکه کتاب آسمانی خداوند را در سطح یک کتاب علمی پایین آورده‌ایم و ضعیف کرده‌ایم. دوم آنکه اگر در هر زمینه از زمینه‌های علوم بگویید قرآن آموزش می‌دهد خود علم در آن زمینه جلوتر از داشته‌های قرآنی است. بشر توانسته است ۱۰ها و صد‌ها مسئله مهم‌تر از آنچه قرآن بیان می‌کند اثبات کند.
وی افزود: منظور از اعجاز علمی قرآن این نیست که بتوان از قرآن صنعت استخراج کرد. بله، قرآن در زمینه صنعت، علوم تجربی، زیست‌شناسی، ریاضیات معجزه است. معنای آن این است که در قرآن آیاتی در زمینه فیزیک، شیمی و ریاضیات وجود دارد و گزاره‌هایی مطرح می‌شود که وقتی بشر بعد از ۱۰ هزار سال بعد از نزول قرآن و تا آخر دوران بشریت به یک کشف جدید علمی می‌رسد، می‌بیند قرآن هم همان حرف را زده است بدون آنکه هیچ آموزشی داده باشد. بدون آنکه بشر آیات را فهم کرده باشد و بشر با دانش خود به این علوم دست پیدا کرده و قرآن گزاره‌های خود را نشان می‌دهد.
طالب‌تاش با اشاره به این آیه شریفه «وَ أَرْسَلْنَا الرِّیاحَ لَواقِحَ، ما باد‌ها را لقاح‌دهنده و بارورکننده فرستادیم»، گفت: این آیه گزاره علمی را بیان می‌کند و بشر در طول تاریخ این آیه را فهم علمی نکرد تا اینکه زمان گذشت و بشر فهمید که ابر‌ها به وسیله باد‌ها بارور می‌شوند و باران ایجاد می‌شود و یا درختان که به وسیله باد‌ها بارور می‌شوند.
وی افزود: اشتباه ایشان در این بحث و ایده‌هایی که مطرح کرده‌اند، این است که گمان کرده‌اند می‌شود صنعت را از آیات قرآن استخراج کرد. توصیه می‌کنم هیچ یک از پژوهشگران و صنعتگران به دنبال آموزش صنعت در قرآن نباشند. ممکن است در طول زمان گزاره‌هایی از علوم یافت بشود که دقیقا عین همان گزاره در قرآن آمده است و این برای آن است که بشر بداند این کتاب مبتنی بر علم خداوند است. خداوندی که حاکم بر این عالم است و کل هستی را داوری می‌کند. بشر تنها قوانینی از این طبیعت را کشف کرده مانند جاذبه و ... که در قرآن به آن اشاراتی شده است.
کشف گزاره‌های علمی مبتنی بر دانش بشری است
رئیس پژوهشکده قرآن و عترت دانشگاه آزاد عنوان کرد: اعجاز علمی قرآن فقط برای این است که بعد از مدتی در یکی از حوزه‌های علوم یکی از گزاره‌های علمی قرآن بر بشر آشکار و کشف می‌شود. نویسنده این کتاب یک انسان و بشر نیست و به هیچ عنوان نمی‌توانید از آیات آن گزاره‌های آموزشی را استخراج کنید.
وی افزود: هر کس ادعایی داشته باشد که از آیات مواردی را فهمیده‌ام مبتنی بر دانش پیشین خود اوست که مطالبی را کشف کرده، اما هر آنچه از قرآن کشف کرده بعد از کشف علم است، یعنی دانش بشری را فهم کرده و بعد از اینکه در حیطه دانش بشری کشف می‌شود آیات قرآن خود را نشان می‌دهد.
وی در پاسخ به این پرسش که اعجاز قرآن ذیل کدام یک از علوم قرار می‌گیرد، گفت: اعجاز قرآن در حیطه علوم قرآنی تعریف شده، اما به دلیل اینکه صحبت از اعجاز علمی قرآن می‌شود وارد حوزه صنعتی و فنی و نیز فناوری و فلسفه و کلام هم می‌شود. ایرادی ندارد هر کسی در هر یک از این علوم مطالعاتی داشته و در قرآن هم تاملاتی کند. تحقیقی انجام دهد و آیات قرآن را با یافته‌های علوم، صنعت، فلسفه تطبیق دهد.
طالب‌تاش با اشاره به نگرش افراد به اعجاز علمی قرآن، یادآور شد: اگر نگاه افراد به این‌گونه باشد و ما انتظار داشته باشیم که بشود از قرآن صنعت را استخراج کرد این نگاه مجبور به شکست خواهد بود.
وی ادامه داد: بحث‌های ایشان جلوه‌هایی از قدرت خداوند در عالم خلقت است و این‌ها جلوه‌های علم خداوند است و دست بشر کوتاه است و آن خرمایی بر نخیل است و بشر نمی‌تواند در آن عرصه میدان‌داری کند و گام بردارد و کاری کند.
به گفته طالب‌تاش بخشی از ایده‌های این عضو هیئت علمی دانشگاه در انحصار قدرت خداوند است، امکان تولید انسان از خاک یا امکان تکه‌تکه کردن کره‌زمین و در عین حال باقی ماندن زمین به حال خود و جابجا کردن کوه‌ها این‌ها در امکان قدرت بشر نیست و در انحصار قدرت خداوند است. یک بحث مطرح است و آن این است که خداوند اراده کند چنین شود که آن مبتنی بر اراده خداوند است، اما اینکه دانش بشری به این امر راه یابد بنای عالم بشریت بر این نیست.
قرآن درباره مدیریت زیستی و طبیعی بشر الگودهی نکرده است
وی با بیان اینکه به نظر می‌آید ایده‌هایی که ایشان مطرح کردند بحثی انحرافی است، گفت: بخشی از ایده‌ها بحث‌هایی است که شدنی است. اما ایشان گمان کرده است می‌توان با الگو گرفتن از قرآن و روایات اهل بیت (ع) به این شدنی‌ها دست یافت، این چنین نیست. این هم اشتباه است. دلیل آن هم این است که قرآن ارائه مدل و الگو نکرده بلکه این عقل بشری است که ممکن است امکان چنین دانشی برای او فراهم شود و بتواند انجامش دهد. مثلا در مورد جمع‌آوری اطلاعات نظامی با کمک پرندگان، ممکن است زمانی بشر بتواند پرندگان را تربیت کند و نشانه‌ها و سیگنال‌هایی را در اختیار بگیرد و یا امکان حمل مسافر با کمک آبزیان دریایی، اما این‌ها چیز‌هایی نیست که قرآن در مورد آن‌ها الگو داده باشد.
وی گفت: ممکن است یک زمانی دانش بشری به سطحی از پیشرفت برسد که بتواند این کار‌ها و بالاتر از آن‌ها را انجام دهد، اما همه سخن در این است که دانش بشری به کجا می‌رسد شما هیچ‌گاه نمی‌توانید از قرآن الگو بگیرید. قرآن نخواسته است مدیریت زیستی و طبیعی بشر بر روی کره زمین را الگودهی کند. اصلا قرآن چنین کاری نکرده و آمده است بشر را هدایت کند.
قرآن بشر را به کشف علوم تشویق می‌کند
طالب‌تاش افزود: گمان کرده‌اند قرآن ارائه الگو و مدل کرده است. البته قرآن کاری کرده که کم‌کاری هم نبوده و بشر را تشویق به علوم کرده است. قرآن حتی به اختلاف شب و روز، به آسمان، دریا، هوا، کوه‌ها، ستارگان و ... اشاره کرده و آیاتی از پدیده‌های طبیعی و روابط میان آن‌ها سخن می‌گوید. همه این‌ها برای این است که بشر را به علوم تجربی تشویق کند. اگر بگوییم فناوری و صنعت و یا پیشرفت علوم تجربی محصول یکی از توصیه‌های مهم قرآنی است حرفی به گزاف نزده‌ایم، اما اگر بگوییم می‌توان از قرآن محصول فناوری و یا علوم تجربی استخراج کرد این سخن به گزاف است.
طالب‌تاش گفت: در تمدن اسلامی تا قرن هفتم هجری شاهد آن بودیم که دانشمندانی ظهور و بروز پیدا کردند که هنوز هم دانش بشری، علوم تجربی و فناوری، وامدار کشفیات و تولیدات آنهاست و هنوز هم معتبرترین دانشگاه‌های جهان از الگو‌های ارائه شده آن‌ها استفاده می‌کنند و محصول آن هم ایجاد مدارس و دانشگاه‌های بسیار بزرگی مانند نظامیه‌های بغداد، نیشابور و اصفهان بود. قرآن توصیه می‌کند به سراغ دانش تجربی بروید و یکی از وظایف مسلمانان را روی آوردن به این علوم می‌داند.
به گفته رئیس پژوهشکده قرآن و عترت دانشگاه آزاد، یکی دیگر از بحث‌های مطرح شده از سوی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، به طور طبیعی جزء محالات عادی است، اما محال ذاتی نیست. یعنی در شرایط معمول و فعلی برای بشر امکان انجام آن وجود ندارد، اما اشکالی ندارد بشر با استفاده از قدرت و نیرویی دست به چنین کاری بزند. از نکاتی که بشر لازم است به آن توجه کند این است که گمان نکند تنها راه دستیابی به یک هدف همین مسیر طبیعی است. اگر دستگاه گوارش درست کار کند باید روابط عادی و طبیعی این دستگاه تنظیم باشد، گمان ندارد نیرو‌هایی هم فراتر از پدیده‌های طبیعی و مادی وجود دارد که می‌تواند روی آن اثر بگذارد. دانشمندان علوم طبیعی معاصر خود را به محدوده روابط علی و معلولی همین عالم محدود کرده‌اند، در حالی که بسیاری از فعل و انفعالات در این عالم ممکن است انجام شود و به دلیل روابط مادی هم نباشد.
وی با ذکر یک نمونه گفت: مثلا در بحث امکان گفت‌وگو با مردگان و حمل مسافر با ابر که از ایده‌های مطرح شده از سوی این دوست است، این‌ها از لحاظ مادی محال است. اگر انسانی بتواند به نیرو‌هایی فراتر از عالم ماده دست یابد، قطعا می‌تواند با مردگان هم گفت‌وگو کند و مسافری را با ابر جابجا کند، اما این‌ها جز نوادر است و زندگی انسان‌ها بر این‌ها بنا نشده است و ما نباید به دنبال این‌گونه مبانی برای حضور در زندگی اجتماعی باشیم. ممکن است در کل کره زمین یک نفر پیدا شود بتواند با مردگان گفت‌وگو کند و ما وظیفه نداریم گام اجتماعی در این مسیر برداریم و به دنبال این باشیم که ایده‌ای برای جامعه بشری تحت عنوان ایده‌پردازی داشته باشیم. این از نوادری است که امکان تحقق آن وجود دارد و جزء محالات نیست.
به گفته رئیس پژوهشکده قرآن و عترت دانشگاه آزاد، همه انسان‌ها باید زندگی خود را مبتنی بر همین چارچوب روابط علت و معلولی که خداوند در عالم طبیعت قرار داده و سنتی که در این عالم حاکم کرده است، قرار دهند. ما از همین سنت‌ها خبر داریم و فراتر از آن نمی‌توانیم برویم. لزومی ندارد وقت خود و جامعه را در این موضوعات صرف کنیم.
نکته پایانی ...
وی افزود: توصیه من به دوستی مانند ایشان که از سر صدق و اشتیاق به قرآن و اعتقاد به معجزه بودن قرآن چنین ایده‌هایی را مطرح کرده‌اند، اشاره به یک موضوع است؛ دو مسئله در تاریخ داشته‌ایم که همیشه آزاردهنده بوده؛ افراط و تفریط. نباید از قرآن آن‌گونه سخن گفت که آمده است آموزش علم بدهد و یک مسئله کوچک از علم را هم نباید به دنبال کشف آموزش آن در قرآن بود از سویی یک عده تفریط کرده‌اند و می‌گویند قرآن اصلا درباره علم سخن نگفته است. مگر نه اینکه عالم طبیعت کتاب مکنون خداوند و قرآن کتاب مکتوب خداوند است و آنچه در کتاب مکتوب آورده در کتاب مکنون هم سخن به میان آورده و سخنان علمی آن هم فراوان است. بشر اگر میلیارد‌ها سال هم عمر بکند باز در قرآن گزاره‌های علمی وجود دارد که بشر هنوز آن‌ها را کشف نکرده است.
طالب‌تاش در پایان گفت: توصیه می‌کنم کسانی که می‌خواهند مطالعه‌ای در این زمینه داشته باشند، کتابی با عنوان «قرآن، عهدین و علم» که دو ترجمه هم دارد؛ یکی از حسن حبیبی و دیگری از ذبیح‌الله منصوری را مطالعه کنند. شخصی به نام پروفسور بوکای در این کتاب بین گزاره‌های علم و گزاره‌های علمی قرآن، تورات و انجیل مقایسه کرده و با اینکه غیرمسلمان است اذعان می‌کند تورات و انجیل یا وارد علم نشده‌اند و یا اگر شده‌اند بعد‌ها ثابت شده گزاره‌های آن‌ها اشتباه بوده و بعضا نادرست بوده. اما قرآن بسیار وارد حیطه علم شده است و هر کدام از گزاره‌های علمی که برای بشر قابل فهم نبوده، بعد‌ها که علم پیشرفت کرده، معلوم شده قرآن درست می‌گوید و هیچ گزاره علمی در قرآن نداریم که خلاف قطعیات ثابت شده علمی باشد و نمونه‌های بسیاری هم در این زمینه آورده است و حرف مهم او این بود که می‌گوید: به اعتقاد من کسی که این کتاب را نگاشته است نمی‌تواند در درون زمین باشد یا ویژگی در حال زندگی کردن را داشته باشد.
انتهای پیام/
منبع: ایکنا