دانشجوی دانشگاه امام صادق(ع)، هدف اصلی اقتصاد اسلامی را رسیدن به توازن اجتماعی دانست و گفت: نتیجه فردی اقتصاد اسلامی تربیت انسان است چراکه الگوی اسلامی مصرف اخلاقی و واقع گرایانه است. نتیجه اجتماعی برقراری الگوی اسلامی مصرف نیز ایجاد توازن اجتماعی است که اگر با دیگر هدف اقتصاد اسلامی یعنی رشد ثروت­‌های جامعه همراه گردد، رفاه اجتماعی را به وجود می آورد.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، کرسی ترویجی، عرضه و نقد دیدگاه های علمی با عنوان «چارچوب نظری الگوی اسلامی مصرف مبتنی بر دیدگاه شهید صدر(ره) و اندیشمندان مسلمان» از سوی مرکز تحقیقات بسیج دانشگاه امام صادق(ع) روز پنج شنبه در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد.

در این نشست علمی مهدی قاسمی سیانی دانشجوی کارشناسی ­ارشد معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) به عنوان ارائه دهنده بحث و دکتر مصطفی سمیعی نسب عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و دکتر مهدی موحدی بک‌نظر عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد به عنوان اساتید ناقد حضور داشتند.

قاسمی موضوع مصرف را مورد بحث قرار داد و با اشاره به اهمیت آن در زندگی خاطرنشان کرد: مصرف به دو نوعِ مصرف نهایی و مصرف واسطه­‌ای قابل ارزیابی است. مصرف نهایی مربوط به کالاهایی که دیگر نیازی به انجام کار تولیدی روی آن­ها نیست و مصرف واسطه ای نیز مربوط به کالاهایی است که برای تولید کالاهای نهایی، ساخته می شوند.

وی اهمیت مصرف را در نقش آن در بقای انسان، تعیین نوع، میزان و شکل تولید و توزیع و ایجاد توازن اجتماعی در جامعه دانست و اظهار کرد: مصرف از دیدگاه اسلام وسیله‌­ای برای نیل به اهداف والاتر است ولی مکاتب مادی، مصرف را هدف غایی و نهایی از انجام همه فعالیت­‌ها می­‌دانند.

دانشجوی کارشناسی­ ارشد اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) با بیان این که اقتصاد(مصرف) در مکتب اسلامی وسیله است، تأثیر مصرف صحیح برای ایجاد توازن را این گونه تشریح کرد: هدف اقتصاد اسلامی رشد ثروت­ها در جامعه اسلامی و هم­چنین ایجاد توازن اجتماعی است و تحریم اسراف در مکتب اقتصادی اسلام، وسیله­ ای برای نیل به این اهداف است.

وی ادامه داد: مهم ترین بیان شهید صدر (ره) درباره مصرف این است که خداوند با تحریم اسراف و تبذیر، سبک مصرفی افراد را به گونه‌­ای تغییر داده تا جامعه به سمت توازن بیشتر هدایت شود.

قاسمی، نتیجه ایجاد توازن اجتماعی را از بین بردن شکاف­های گسترده طبقاتی دانست و گفت: اقتصاد اسلامی به دنبال یکسان شدن درآمدها نیست چون افراد استعدادها و تلاش­های مختلفی دارند بلکه می­‌خواهد شکاف طبقاتی عمیق را از بین ببرد.

دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد اسلامی دانشگاه امام صادق(ع)، حد کفاف را هدف دولت اسلامی در تأمین نیازهای جامعه بیان کرد و اذعان داشت: در یک جامعه اسلامی انسان­ها فقیر محسوب نمی‌­شوند و درآمدشان به اندازه تأمین نیازهای اساسی و متعارف آن­ها است. نظریه مصرف در اقتصاد اسلامی با کنترل اسراف در جامعه، موجب کاهش شکاف عمیق طبقاتی خواهد شد.

وی افزود: به گفته اندیشمندان اسلامی، هیچ حد و مرزی برای سطح درآمد وجود ندارد ولی افراد حق ندارند هر اندازه دلشان خواست مصرف کنند. اسلام می گوید انسان­ها نباید مقتر (خسیس) و مسرف باشند.

قاسمی، حد کفاف را بالاتر از تأمین نیازهای اولیه عنوان کرد و در توضیح مفهوم توسعه در معیشت نیز بیان کرد: عده‌­ای از اندیشمندان این سطح از مصرف را بالاتر از سطح کفاف دانسته­‌اند و عده­‌ی دیگر توسعه در معیشت را همان سطح کفاف دانسته­‌اند.

ارائه­ دهنده بحث، شأن افراد در مصرف را نیز مؤثر دانست و تأکید کرد: شرایط مکانی، زمانی، منطقه جغرافیایی، نیازهای قومی، نوع شغل، میزان درآمد و... در مصرف تأثیرگذار است. البته برای شأن نیز محدودیت هایی وجود دارد. نخست، عدم اتراف. دوم، عدم اسراف و تبذیر و سوم، لزوم رعایت سطح زندگی عمومی.

وی ادامه داد: ابزارهای رسیدن به سطح عمومی نیز شامل مصارف لازم، مصارف مطلوب و مصارف ممنوع می شود. نخست، مصارف لازم شامل مصارف حیاتی خود فرد و افراد تحت تکفل او و انجام واجبات مانند خمس، زکات و... می شود. مصارف مطلوب شامل مصارفی مانند صدقه دادن، انجام خیرات و مستحبات و ... است. مصارف ممنوع نیز شامل احتکار، کنز، اتراف، اکل مال به باطل و... می شود.

قاسمی، معیارهای اسراف را نیز مواردی چون مصرف بیش از حد، بخشش بیش از حد، صرف مال در معصیت، مصرف فراتر از شأن و توان مالی دانست و درباره الگوی مصرف مسئولان در جامعه اسلامی این گونه توضیح داد: نوع مصرف برای مسئولین بسیار متفاوت تر از نوع مصرف برای مردم است.

وی افزود: براساس دیدگاه اسلام هر چه مقام فرد بالاتر باشد نوع مصرف او باید به سطح پایین جامعه نزدیک تر باشد. در الگوی مصرف مسئولان ممنوعیت استفاده شخصی، ممنوعیت سوء استفاده نزدیکان و ... مورد تأکید واقع شد.

دانشجوی دانشگاه امام صادق(ع)، در جمع بندی مطالب خود هدف اصلی اقتصاد اسلامی را رسیدن به توازن اجتماعی دانست و گفت: نتیجه فردی اقتصاد اسلامی تربیت انسان است چراکه الگوی اسلامی مصرف اخلاقی و واقع گرایانه است. نتیجه اجتماعی برقراری الگوی اسلامی مصرف نیز ایجاد توازن اجتماعی است که اگر با دیگر هدف اقتصاد اسلامی یعنی رشد ثروت­های جامعه همراه گردد، رفاه اجتماعی را به وجود می آورد.

در ادامه جلسه دکتر مصطفی سمیعی نسب، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) به عنوان استاد ناقد ضمن تقدیر از فعالیت های صورت گرفته در زمینه معرفی اندیشه های شهید صدر(ره)، خاطرنشان کرد: مؤلف بهتر است مخاطب کتاب خود را مشخص کند. البته باید توجه کرد که کتاب دارای جامعیت صوری لازم است.

وی درباره محتوای کتاب نیز بیان کرد: برخی جملات کلی بوده و بهتر است توضیح و بسط داده شود. برای نمونه در کتاب گفته شد «مالکیت در غرب هیچ محدودیتی ندارد» این درست نیست. نسبت به این موضوعات باید دقت داشت چون مرکز تحقیقات یک مرکز علمی است.

دکتر سمیعی نسب عنوان کرد: مؤلف باید مشخص کند منظور از الگوی مصرف چیست؟ منظور چارچوب، الگوریتم، زبان مشترک و... است؟ کار شما نظم منطقی و پیوستگی را دارد ولی کتاب شما باید خواننده را اقناع کند. یعنی خواننده و نویسنده به زبان مشترک برسند. این موضوع نیازمند کار جدی است.

وی اضافه کرد: مؤلف می نویسد که الگوی مصرف الگوی اخلاقی است و ما نیز این موضوع را قبول داریم ولی معیار اخلاقی بودن یک فعل باید مشخص شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) درباره جایگاه شأن در مشخص کردن مصرف نیز اذعان کرد: انسان باید در بافت اجتماعی خود تعریف شود به همین دلیل بهتر است مؤلف جایگاه شأن را از این منظر و به طور کامل توضیح دهد.

وی همچنین مسأله محوری را بسیار مهم ارزیابی کرد و خاطرنشان ساخت: برای تجزیه و تحلیل باید به دانش و مسأله توجه کرد. مؤلف باید مسأله خود را مشخص کند، چون اگر مشخص نباشد خواننده نمی تواند اثر را تجزیه و تحلیل کند.

دکتر سمیعی نسب، همچنین بر بیان نقد و نظرات در اثر ارائه شده تأکید کرد و گفت: در تألیف باید نقد و نظریات دیگر بیان شود و نوآوری جدید علمی وجود داشته باشد. همچنین اثر علمی باید مبانی و پیش فرض های خود را صریح بگوید.

وی افزود: به عقیده بنده تألیف باید با تنظیم جدید ارائه شود. یعنی محتوای آن نظر شهید صدر باشد ولی قالب ارائه آن با زبان اندیشمندان امروزی باشد. اگر در این کتاب شاخص های الگوی اسلامی مصرف نیز معرفی شوند، این اثر غنای بیشتری خواهد یافت.

دکتر مهدی موحدی بک نظر، عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد نیز به عنوان دومین استاد ناقد، ضمن تقدیر از تلاش های صورت گرفته برای تألیف چنین اثری عنوان کرد: نویسنده باید منطق مفاهمه خود را مشخص کند و در کتاب پاسخ دهد به چه چیزی می خواهد برسد.

وی اضافه کرد: مهم­ترین کاری که شما باید در این کتاب انجام دهید این است که نظریه اخلاقی خود را مشخص کنید. وی در توضیح ادامه داد: یعنی اولاً، مشخص کنید نظریه اخلاق هنجاری شما چیست؟ ثانیاً، با تکیه بر این نظریه اخلاق هنجاری به کار خود نظم بدهید و ثالثاً، از مناطق هماهنگ­‌کننده به نظام سازی برسید.

دکتر موحدی بک نظر، وسیله بودن اقتصاد را بی معنا دانست و گفت: اساساً مصرف امری سوبجکتیو است به همین دلیل زیاد نمی­تواند معیار و سنجش برای آن قرار داد چون نمی توان به آن عینیت بخشید.

انتهای پیام/