به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ حجت‌الاسلام‌ والمسلمین رضا اسلامی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، شامگاه چهارشنبه، ۲۸ آذرماه، در نشست علمی چالش‌های فقه در دنیای معاصر با بیان اینکه حوزه از هم اکنون باید برای ۵۰ سال آینده برای تربیت طلبه و مجتهد برنامه‌ریزی کند گفت: این امر مستلزم آینده‌نگری است که البته با داشتن تئوری مهدویت می‌توانیم از این مقوله بهره ببریم و معتقدم دولت باید زمینه‌ساز حکومت مهدوی باشد.

وی با بیان اینکه می‌گویند چرا در حوزه کسانی مانند شیخ انصاری و بانو مجتهده امین تربیت نمی‌شوند اظهار کرد: آیا واقعاً برای ۳۰ سال آینده برنامه داریم؟ ممکن است گفته شود که دخالتی در مدیریت حوزه نداریم ولی بخشی مربوط به مدیریت است و بخشی هم مربوط به طلاب و بدنه حوزه است و باید برنامه داشته باشیم و مجبوریم آینده‌پژوهی کنیم.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه مهدویت متضمن بحث آینده‌پژوهی است و باید در مورد فقه و اجتهاد هم آینده‌پژوهی کنیم تصریح کرد: پدیده انفجار اطلاعات و مخفی نبودن مسائل و تجزیه و تحلیل منابع سبب شده است تا در عرصه فقهی چالش‌ها و رقابت سنگینی را داشته باشیم.

اسلامی با بیان اینکه موضوع‌شناسی نقش مهمی در مسائل فقهی دارد بیان کرد: مثلاً در علوم سیاسی در مورد احزاب براساس الفبای علمی علم سیاست بحث می‌شود ولی فقه شیعه نیز در کتاب جهاد در مورد حاکم اسلامی، ولایت و مسائل مرتبط بحث می کند؛ اقسام موالی بررسی می‌شود، همان طور که شهید صدر ولایت را به جعلی و ... تقسیم‌بندی کرده و دسته‌بندی‌های ذیل آن را هم مورد توجه قرار داده است؛ همچنین در موضوعاتی مانند دوجنسی‌ها و ... در پزشکی نظریات مختلفی وجود دارد و فقیه باید در این نوع مسائل مستحدثه موضوع‌شناسی دقیقی داشته باشد، زیرا همین ارتباط فقه با علوم دیگر در جایی که در تعریف موضوع تغایر رخ دهد محلی برای چالش است.

وی با بیان اینکه فقیه نمی‌تواند به کارشناسی کارشناس علوم اکتفا کند، چون به مباحث فقهی و اصولی اشراف ندارند اظهار کرد: فصلی میان موضوع‌شناسی علمی و فقهی وجود دارد که همیشه برای ما نقطه اشکال‌برانگیزی است و اگر توجه نکنیم نظریه کارشناسان علمی ما را منحرف خواهد کرد. بنابراین فقه باید موضوعات را بررسی کند؛ اگر به فقه خود توجه نکنیم گرفتار می‌شویم، زیرا معضلات مملکت به حوزه سوق داده می‌شود و از او می‌خواهند شتابزده نظر بدهد، در حالی که حوزه باید جوانب مختلف فقهی آن از جمله ثانوی بودن حکم را بررسی کند.

اسلامی با بیان اینکه وقتی سخن از فقه انتحالی و انتزاعی و ... می‌شود نگاه درجه دو به فقه است بیان کرد: در محیط‌های حوزوی باید به سؤالات مهمی بپردازیم، مانند اینکه آیا اساساً فقه باید نظام‌سازی مانند بانکداری و بیمه و ... داشته باشد یا خیر و یا چرا فقه باید انقلابی باشد، زیرا در یک طیف برخی ما را زیر سؤال می‌برند که فقهی که شما می‌گویید پرادعاست و شما می‌خواهید همه چیز را از فقه بیرون بیاورید.

اسلامی با بیان اینکه بنده قصد داشتم رساله‌ای در مورد قاعده‌ناپذیری فقه بنویسم، زیرا برخی مسائل مانند عدالت به زعم برخی افراد، امری عرفی است تصریح کرد: اگر ده کیلومتر در فقه پیش رفته‌ایم، نباید طوری بیان شود که دیگران ما را متهم کنند که شما می‌خواهید راه آمده را برگردید و از نو شروع کنید. البته فقه را تکاملی می‌دانیم، ولی قرار نیست برگردیم و همه چیز را از صفر شروع کنیم.

وی با بیان اینکه برخی ما را سوار هواپیما کرده و به دنیای غرب می‌برند و می‌گویند وضعیت فقهی همه مسائل جدید را مشخص کنید و این ساختار آماده ما را گیج می‌کند افزود: ما را به زمینی که هیچ چیز در آن نیست ببرید و بعد بگویید این گونه باید راه بسازید، این طور باید خانه بسازید و این باید سبک زندگی باشد؛ مغازه و بازار و شرکت تعاونی، مسجد و حسینیه و ریاست و ... باید این وضع را داشته باشند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به سه رویکرد در مورد فقه یعنی فقه حداکثری، فقه بی‌نظام و رویکرد حداقلی و فقهی در میانه این دو ادامه داد: اسلام در برخی موارد نظاماتی را تأسیس و در برخی موارد امضا کرده است ولی تعیین نظام امضایی هم براساس ادله برعهده فقیه است.

اسلامی بیان کرد: البته برخی هم صورت مسئله را پاک کرده‌اند که نام آن را فقه اعتزالی می‌گذاریم؛ چنین افرادی که متوجه دنیای معاصر نیستند و یا هستند می‌گویند کاری از دست ما برنمی‌آید؛ مثلاً می‌گویند امروز آپارتمان‌سازی ضرورت جامعه است و کاری نمی‌توان کرد؛ در حالی که ممکن است ما از ادله به دست آوریم که آپارتمان‌سازی خلاف دستورات فقهی است و باید به جای توسعه عمودی، توسعه افقی بدهیم. همچنین مانند نان شب برای ما واجب شده که باید روزی چهار ساعت در فضای مجازی باشیم و موسیقی گوش دهیم؛ در حالی که رادیو معارف بدون موسیقی از برکت انقلاب تأسیس شد و مخاطبان زیادی هم دارد.

این محقق و استاد حوزه تصریح کرد: در مواجهه با مسائل جدید باید به ادله رجوع کنیم و ببینیم از ادله پاسخی بیرون می‌آید یا خیر؟ از این رو اگر فقیهی در برابر مسئله‌ای سکوت بکند، نمی‌توان او را جزء گروه فقه اعتزالی دانست.

انتهای پیام/

منبع: ایکنا