آیت الله شاهرودی میراث‌دار اصلی مکتب شهید صدر بود/ لزوم پیشرفت فقه شیعه

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، آیین تجلیل از مترجم فارسی مجموعه هفت جلدی کتاب بحوث مرحوم آیت الله هاشمی شاهرودی که تقریر دروس اصول شهید صدر در حوزه علمیه نجف می باشد، فرصتی شد برای بیان مقام علمی آن عالم برجسته از زبان شاگردانی که سال های گذشته در محضر وی کسب علم کرده اند و امروز همگی از پژوهشگران به نام علوم اسلامی محسوب می شوند

حجت الاسلام حسن مهدوی که با حمایت سیزده ساله مرکز تحقیقات اسلامی ائمه اطهار این اثر را ترجمه کرده است، بیان کرد: انتشار ترجمه من فرصتی شد تا بار دیگر از مقام علمی آیت الله هاشمی شاهرودی و اهمیت آثار علمی وی تجلیل به عمل آید.

این استاد حوزه علمیه قم با اشاره به ایام فاطمیه(س) بیان کرد: محور همه این مباحث و دروس ولایت است، و اگر خداوند انسان را برای عبودیت آفریده، عبودیت بدون ولایت داشتن بی معناست، محوری ترین شخص در تاریخ اسلام در سنگر دفاع از ولایت حضرت زهرا(س) بوده است و کسانی که برای دفاع از حریم ولایت تلاش می کنند ادامه دهندگان راه آن حضرت هستند، از ولایت خدا گرفته تا ولایت امام و ولایت فقیه که ادامه همان صراط در عصر حاضر است.

وی افزود: تلاش حکومت اسلامی باید جاری شدن احکام فقهی اسلام در سطح جامعه باشد که حضرت امام خمینی و آیت الله هاشمی شاهرودی در این راستا تلاش های بسیاری کردند.

حجت الاسلام مهدوی تصریح کرد: در حوزه تولید علم آیت الله شاهرودی در فرصت درس و بحث که در عراق داشتند علاوه بر کتاب بحوث، مسائل جدید فلسفی را تقریر و باز بینی کرده بودند که متاسفانه بخش عمده ای از این یادداشت ها در زمان حمله ماموران صدام به منزل ایشان در عراق از بین رفت، در حوزه اجرا نیز وی ۱۰ سال قاضی القضات بود و تلاش کرد در عرصه های گوناگون این مباحث فقهی را بکارگیری کند.

این استاد حوزه علمیه قم گفت: عالمی همچون آیت الله شاهرودی که همزمان در سه جبهه اصول و لایت، جبهه مصادیق و تطبیقات و جبهه اجرای احکام فعالیت داشته قطعا تاثیرگذار تر از عالم دیگری است که صرفا گوشه منزل نشسته و کار علمی کرده است و وضعیت این دو قابل مقایسه نیست.

وی تصریح کرد: اگر آیت الله شاهرودی فقط دنبال فعالیت علمی رفته بود شاید از بزرگترین مراجع دوران حیات خویش می شد، ولی مبارزه با نفس و درک مقتضیات زمان پس از تشکیل حکومت اسلامی سبب شد وارد جامعه شود.

مهدوی با اشاره به لزوم تسهیل دسترسی به منابع اصیل فقهی گفت: خبرنگاری در جلسه ای از چرایی مفهوم تورم در علم فقه و اصول از من می پرسید، یعنی چنین مشکلاتی خبرشان تا رسانه ها نیز رفته است، عربی بودن منابع فقهی خود یکی از مشکلات جدی است که خوانش آنها را سخت تر می کند.

این استاد حوزه علمیه قم یادآور شد: شهید صدر یکی از نوابغ عصر ما بود و معتقد ام بدون مراجعه به آثار وی انجام کار عمیق و جدید امکان پذیر نیست، در مدت ۱۳ سال گذشته همه هفت جلد کتاب بحوث را ترجمه کرده و شرح نوشته ام و برای این هدف چند بار کل هفت جلد را خوانده ام، استاد بنده، ارزیابی که از طرف موسسه ائمه اطهار برای کار قرار گرفت و ویراستار نیز همگی از اهالی فضل بوده اند و آنها نیز مستقلا متن را خوانش کرده اند، لذا تلاش شده در حد وسع ما کمترین ایراد را داشته باشد.

وی خاطرنشان کرد: برای نگارش شرح کتاب بحوث از تقریرات دیگر همچون آیت الله حائری، عبدالساطر و درسنامه آیت الله شاهرودی استفاده شده و سعی شده نسخه شرح و ترجمه نیز همچون نسخه اصلی در هفت جلد باشد در صورتی که نسخه اصلی در مجلدات ۴۰۰ صفحه ای و نسخه شرح ترجمه در جلدهای ۷۰۰ و گاهی ۸۰۰ صفحه ای جمع بندی شده است.

این پژوهشگر علوم دینی افزود: خصوصیت مهم دیگر این ترجمه آدرس دهی صفحه به صفحه به کتاب بحوث می باشد تا تطبیق با متن اصلی برای خواننده راحت تر شود، تهیه ارجاعات این اثر کار بسیار سختی بود، زیرا ۹۰ درصد مطالب بدون آدرس ذکر شده بودند چنانچه آنزمان آدرس دهی بصورت کنونی مرسوم نبود، گاهی ۳-۴ روز برای پیدا کردن آدرس یک صفحه در مثلا کتاب مقالات محقق عراقی وقت صرف می شد.

مهدوی در ادامه گفت: خطاب به مسئولین یادآور می شوم که گاهی نحوه برخورد شما با یک فرد مسیر زندگی وی را تغییر می دهد، سال ها قبل که اولین کتاب خویش را نوشتم با آنکه در جشنواره علوم انسانی علامه حلی نیز ارائه شده بود کسی زیر بار چاپ آن نمی رفت، تا حدی که سرخورده شده بودم، اما وقتی خیال شما راحت است می دانید که حتی اگر ۱۳ سال هم نگارش کتابی به طول انجامد موسسه ای هست که آنرا چاپ کند و کار شما را به نتیجه برساند.

شهید صدر بر قله دویست سال اخیر فقه شیعه ایستاده است

در ادامه این جلسه حجت الاسلام محمد حسین بیاتی دیگر سخنران مراسم بیان کرد: شهید صدر اجزاء اول و دوم کتاب بحوث که آیت الله شاهرودی از درس های وی تهیه کرده بود را خواند ولی شهادت فرصت مطالعه بقیه مطالب را به وی نداد.

وی تصریح کرد: شهید صدر زمانی که قصد نوشتن کتاب حلقات را داشتند از جزواتی که آیت الله شاهرودی تهیه کرده بود استفاده کردند، لذا فردی که این سابقه را نداند تصور می کند بحوث از حلقات استخراج شده که در این معنا درست است، بجز آنکه بحوث به قلم آیت الله شاهرودی می باشد و جای تاسف دارد که این مراسم تجلیل از مترجم در فقدان ظاهری آن عالم بزرگوار برگزار می شود.

رئیس دانشگاه عدالت گفت: شهید صدر فعال، کنشگر و سوار بر زمان بود، یعنی همراه با موضوعات زمان نبود بلکه بر آنها تسلط داشت، آیت الله شاهرودی نیز اینچنین بود، مثلا زمانی که شاگردان از چرایی لزوم مطالعه در خصوص ثمن شناور از وی پرسیدند، پاسخ داد قراردادهای نفتی ما بصورت بیع بین المللی و ثمن شناور نوشته می شوند در صورتی که وجه فقهی اینها هنوز بررسی نشده است.

این پژوهشگر علوم اسلامی تاکید کرد: شهید صدر در دو سده اخیر میان هم عصران بر قله فقه شیعه ایستاده است و آیت الله شاهرودی در حالی که ولایت را در مقام اجرا نیز دنبال می کرد بر بحوث شهید صدر سه مجلد نگاشته که حجم آنها بیش از اصل کتاب بحوث است، یعنی به روایتی از شهید صدر نیز جلو زده است.

بیاتی افزود: آیت الله شاهرودی نسبت به بی نقص و روزآمد بودن مطالب چنان اصراری داشتند که کتاب آراء را بارها از چاپ برگرداندند تا در مباحث تجدید نظر یا اضافات صورت گیرد، به نحوی که روزی به فرزند خویش گفتند اینبار اگر اصرار هم کردم کتاب را از چاپخانه بر نگردانید، همین اصرار البته سبب شد خیلی از آثار وی در زمان حیات اش نهایی نشوند.

آیت الله شاهرودی میراث دار اصلی مکتب صدر بود

حجت السلام امیر رضا دهقانی نیا سخنران بعدی مراسم تاکید کرد: خیلی از ابعاد علمی آیت الله هاشمی شاهرودی الان مشخص نخواهد شد، آنچه از وی بجا ماند اختصاص به فقه و اصول ندارد بلکه در فلسفه، تاریخ، قانون، سیاست مالی و بسیاری دیگر از ابعاد معرفت انسانی تولید علم کرده است، شهید صدر وی را به عنوان میراث دار این مکتب به بسیاری از مراکز علمی دنیا اعزام می کرد، لذاست که علمای کشورهای دیگر تعابیری در باب وسعت علمی آیت الله شاهرودی به کار می برند که در داخل ایران شاید رایج نباشد.

این پژوهشگر علوم دینی گفت: الان اقتصاد اسلامی یعنی مباحث عقود، در حالیکه مباحث بسیار گسترده تری وجود دارد و بانکداری و عقود اسلامی گوشه ای از آنچه است که اقتصاد اسلامی نام نهاده می شود.

وی تصریح کرد: در حال حاضر توجه به اصول صدر بدون خواندن آنچه از استاد باقی مانده امکان پذیر نیست، اصول صدر در جای خود ولی اصول بعد از صدر از آن آیت الله شاهرودی است. جمعی از فضلای قم آمدند کتاب بحوث وی را تحصیل کنند، مباحث اینقدر سنگین بود که فقط یکی از طلاب دوره را به اتمام رساند.

دهقانی نیا که سال ها تجربه شاگردی آیت الله شاهرودی را داشته یادآور شد: رهبر انقلاب تاکید داشتند دوره مبحث خاصی به صورت کامل برگزار شود، لذا جمعی از طلاب شب ها خدمت آیت الله شاهرودی می رفتیم و وی با یک کفه دست کاغذ یادداشت شده به کلاس درس می آمد و دو ساعت درس کامل با پرسش و پاسخ ارائه می کرد، سوال می کردیم این حجم از مطلب که در این کاغذ جا نمی شود، وی پاسخ می داد مطلب در سینه من است این تکه کاغذ را فقط برای گرم کردن فضای ابتدای جلسه با خود می آورم.

وی با ذکر خاطره دیگری گفت: آقا مسعود فرزند رهبر انقلاب تعریف می کردند که گاهی استاد را در محاکم می دیدیم و حین تردد در جلسات سوالی می پرسیدیم، وی همینطور که در حال قدم زدن بود جوابی می داد که از آنچه در کتب آمده کامل تر بود، انگار که اصول در خون وی جاری است.

این روحانی که قاضی دادگاه نیز می باشد، بیان کرد: گاهی که مشکلات قضایی پیش می آمد به صاحبان رسالات مراجعه می کردیم، بعضا تا یک روز زمان می خواستند که جواب ما را بدهند، شبیه همین سوالات را از مرحوم هاشمی شاهرودی که می پرسیدیم درجا پاسخ می گفتند اگر اشکال می کردیم اشکال را نیز پاسخ می گفتند، گاهی تا دو اشکال بعدی که ممکن بود به ذهن ما برسد را نیز خود بیان می کرد و قاعده حل آنها را توضیح می داد.

حفظ انقلاب اسلامی به اجرای اصول صدر وابستگی دارد/ فقه اسلامی پیشرفت نکند شیعه درجا می زند

احمد اسماعیل تبار سخنران بعدی یادآور شد: آیت الله شاهرودی از دهه ۶۰ درس خارج فقه فارسی و عربی خود را در ایران شروع کرد، وسواس زیاد استاد در خصوص محتوا و بروز رسانی باعث شد برخی عناوین از جمله کتاب بیع وی تا دم فوت نامبرده نیز سامان داده نشوند، این در حالیست که خیلی از درس هایی که الان داده می شود اصول نیست بلکه تاریخ اصول است یعنی گزارشی است از آنچه در گذشته رخ داده است.

این استاد دانشگاه علوم قضایی افزود: در روزگار کنونی کسی که اصول آیت الله شاهرودی را نخوانده باشد اصلا مجتهد نیست، طبیعت این علم بگونه ای است که اگر پیشرفت نکند شیعه در جا خواهد زد.

وی تصریح کرد: حفظ انقلاب اسلامی به اجرایی شدن اصول صدر بستگی دارد، زیرا ساختار قوانین کشور باید عوض شود، وگرنه با قانونی که قبل از انقلاب تصویب شده و روح غربی دارد نمی توان جلوی لیبرالیسم آمریکا ایستاد.

این محقق علوم دینی با ذکر نمونه ای از مشکلات فقهی امروز کشور گفت: در شرایطی که تحریم هستیم میلیون ها یورو تخصیص می دهند به فردی که نمی شناسند، جنبه فقهی شناخت اهلیت چنین شخصی را چگونه باید تبیین کرد.

اسماعیل تبار بیان کرد: در دانشگاه علوم قضایی دانشجویان نخبه ای داریم که رتبه های زیر صد کنکور را دارند ولی با مباحث فقهی که روبرو می شوند تازه می فهمند فقه شیعه چه اقیانوسی است، دانشجویی می گفت من رتبه ۴۰ کنکور هستم ولی از دیشب تا الان بیش از سه صفحه از فلان کتاب فقه را نتوانستم بخوانم.

ترجمه سبب توسعه دیدگاه صاحب اثر می شود/ با دیدگاه برخی آقایان قرآن ها را هم نباید ترجمه می کردیم

حجت الاسلام سید بهاالدین ضیائی سخنران بعدی این آیین تجلیل بیان کرد: جایی که قرآن مهجور باشد آنچه منصوب به آن است نیز مهجور خواهد بود، باید دید عامل مهجور واقع شدن آثار شهید صدر چیست.

وی تصریح کرد: اگر آیت الله صدر شهید شد ولی بنابر سنت الهی، خداوند آیت الله شاهرودی را به دنیای اسلام داد که می بینیم بعضی از آراء وی چقدر از شهید صدر جلو تر است.

این پژوهشگر علوم دینی افزود: برخی علما معتقد اند کتاب های سنگینی همچون بحوث اگر ترجمه شوند از اصل می افتند، با این فرضیه که قرآن کریم را هم نباید ترجمه فارسی کنیم، ترجمه سبب توسعه یافتن دیدگاه های صاحب اثر می شود و همانگونه که خود مرحوم آیت الله هاشمی شاهرودی در زمان حیات بیان فرموده بودند، از ترجمه شدن اثر گرانبهای خویش خورسند بودند.

ضیائی در پایان تصریح کرد: همه این درس و بحث ها و سال ها مجاهدت علمی علمای اسلام برای اینست که نتایج در کتاب ها نمانند بلکه در قوانین و محاکم اسلامی ظهور و بروز بیرونی داشته باشند و بکارگیری شوند تا خیر آن به جامعه اسلامی و مردم برسد.

انتهای پیام/

منبع: مهر

https://ihkn.ir/?p=10099