سید محمدرضا تقوی استاد روانشناسی دانشگاه شیراز: روانشناسی معاصر هنجار مدار است و ملاک سلامت را عملکرد متوسط افراد می‌داند در حالیکه در اسلام معیار سلامت ملاک مدار است که ملاک رفتار امام معصوم(ع) است.
وی با اشاره به مبانی هستی‌شناسی، عنوان کرد: در پیش‌فرض‌های انسان‌شناسی باید انسان را یک مجموعه بسیط بینیم تا عملکردهای آن را تحلیل کنیم آنچه فلاسفه در بعد معرفت‌شناسی و روانشاسان در بعد روانشناسی مورد بررسی قرار دادند نشان می‌دهد که نفس قوای متعددی دارد که هر لحظه با هم در تعامل هستند.
استاد روانشناسی دانشگاه شیراز اظهار داشت: نفس انسان در نشئه مادی حیات، وقتی به نطفگی و جنینی می‌رسد و سپس متولد می‌شود با طبیعت اجتماع و خالق خود در تعامل است و از آن تاثیر می‌پذیرد، قوای وجودی او با عوالم وجودی هماهنگی می‌کند قوه حس او با طبیعت، قوه مثال او با برزخ و فوق عقل با عالم قیامت و عالم عرش هماهنگی می‌کند.
تقوی افزود: ما باید این هماهنگی را دریابیم و ببینیم که چه عاملی خروجی رفتار انسان را شکل می‌دهد و این عوامل را چگونه می‌توان در مراحل رشدی، سلامتی و بیماری شناخت.
وی با بیان اینکه نفس انسان در حال اشتداد جوهری است، ابراز کرد: انسان با حواس شروع می‌کند حواس با اشتداد بیشتر و با ادراک معانی جزئی تقویت شده و با قوه عقلانی در این مسیر پش می‌رود.
استاد روانشناسی دانشگاه شیراز با اشاره به دیدگاه‌های زمان ارسطو و افلاطون، عنوان کرد: در روزگاری این دو بررسی کردند که دستگاه‌های ادارکی بشر به چه شکل عمل می‌کند، در واقع دیدگاه تجربه‌گرایی، عقل‌گرایی و اراده‌گرایی را مورد بررسی قرار دادند.
تقوی با اشاره به این آیه از قرآن کریم، «وَ اللَّهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِکُمْ لا تَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ جَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَهَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ» ،گفت: وقتی کودک متولد می‌شود چیزی را نمی‌داند؛ مشخص است که علمِ زیرساخت‌های دانشی و فطری در انسان وجود دارد که در تصادم با واقعیت و اجتماع به منصه ظهور می‌رسد و در عین حال ابزاری در اختیار او است که عمدتا حس، عقل و قلب می‌باشند که هر کدام مجزا کاری می‌کنند و بخشی از ادراک را به عهده دارند.
وی افزود: به عبارت دیگر تقریبا کمتر پدیده‌ای را می‌توانید احصا کنید که جنبه‌های حسی، عقلی و قلبی را کامل داشته باشد، و در تعامل با یکدیگر باشند زیرا شناخت، حس و اراده به تنهایی کار نمی‌کنند و همگی در تعامل با یکدیگر مطرح می‌شوند.
استاد روانشناسی دانشگاه شیراز ابراز کرد: حس، عقل و قلب با یکدیگر درگیر بوده و اشتداد جوهری دارند، اما با وجود این باز هم نمی‌توانیم رفتار انسان را توجیه کنیم زیرا عوامل دیگری مثل هیجانات درگیر هستند و قوای ادارکی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند. احادیث در این زمینه بسیار است، وقتی گفته می‌شود که هنگام خشم تصمیم نگیرید، تصمیم فعالیت شناختی است و این نشان می‌دهد که هیجان درگیر فرایند شناخت می‌شود.
تقوی اظهارکرد: ژنتیک، نطفه پاک و لقمه حلال این سیستم را تحت تاثیر قرار می دهد کما اینکه امام حسین(ع) وقتی لشکر مقابل را نصیحت می‌کند و آنها هلهله می‌کنند امام می‌فرمایند شما سخنان مرا فهم نمی‌کنید چرا که شکم‌های شما از مال حرام انباشه شده است پس امام فهم را به مال حرام نسبت می‌دهند.
وی بیان داشت: آموزش‌های غلط، نظام تعلیم و تربیت، خانواده و گذشته فرد، فرهنگ درست و نادرست جامعه، امراض روحی، حسد، کینه، بخل، مسائل اخلاقی و جسمانی، امیال، آرزوها، خواست‌ها و طلب‌ها، اراده‌ها، منویات، اهداف و غایات فرد، نوع تعامل او با طبیعت، خود و خالقش همه درگیر هستند، نکته کلیدی این است که نه تنها این عوامل و احتمالا سایر عوامل دیگری که می‌تواند اضافه شود درگیر هستند بلکه نکته مورد توجه این است که این‌ها همه با هم تعامل دارند.
استاد روانشناسی دانشگاه شیراز گفت: مکاتب وقتی می‌خواهند شناخت، رفتار و نفس انسان را تبین کنند، می‌بینیم که آنها نمی‌توانند با تجربه‌گرایی و خرد‌گرایی آن را تبین کنند چراکه این کار بسیار دشوار است و نیاز به وساطت دارد ما به کمک فلاسفه و دروس معرفت نفس می‌توانیم به این اداراکات برسیم و اینجاست که این تعامل بسیار سازنده بین فلسفه و روان شناسی ایجاد می‌شود.
وی تصریح کرد: تفاوت اساسی ما با روانشناسی معاصر این است که هنجارمدار است و ملاک سلامت را عملکرد متوسط افراد می‌داند میانگین سلامت و بیمار را سلامتی می‌گیرد و به میانگین عملکرد جمعیت توجه دارد در حالیکه در اسلام معیار سلامت ملاک‌مدار است که ملاک رفتار امام معصوم(ع) است که به ما می‌گوید سلامتی و انحراف کجاست.
تقوی افزود: بنابراین ما علاقه‌مند می‌شویم که رفتار امام را بررسی کرده و الگوها را شناسایی کنیم. دوره جنینی، نوزادی، رشد جسمی و اخلاق چه شیوه داشته باشد. لذا ما باید کنش، بینش و رفتار امام را مورد بررسی قرار دهیم و ببینیم امام دنبال چه اهداف و آرزوهایی است، امام با گروه‌های مختلف مردم و جامعه چگونه برخورد می‌کنند، امام مسیر حق را چگونه هدایت می‌کند؛ چگونگی برخود امام با عواطف دیگران و بسیاری مسائل دیگر باید مورد بررسی قرار گیرد.
استاد روانشناسی دانشگاه شیراز گفت: حوزویان باید این الگوها را استخراج کنند و دانشگاهیان باید با توجه به وضعیت موجود جامعه این الگوهای نظری را عملیاتی کنند و تا ما به این الگوها نزدیک شویم و علم نافع را از اینجا می‌توانیم استخراج کنیم که هستی برای آن به وجود آمده است و امام دنبال آن است.
منبع: خبرگزاری مهر
https://ihkn.ir/?p=2464
نظرات