حجت‌الاسلام جبرئیلی با بیان اینکه با همه تلاش‌های صورت گرفته از سوی مدیریت حوزه و شورای عالی هنوز کلام به جایگاه خود نرسیده و با دوره مفیدها و علامه حلی‌ها فاصله زیادی داریم تاکید کرد: اینکه گاهی شاهدیم برخی افراد باسابقه مطالب نادرستی را مطرح می‌کنند ناشی از این است که مبانی کلامی و اعتقادی آنان محکم نیست.
به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ حجت‌الاسلام والمسلمین محمد جبرئیلی، عضو هیئت علمی گروه کلام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در گفت‌وگویی بیان کرد: علم کلام در دو سه دهه اخیر و به صورت کلی بعد از انقلاب اسلامی رشد خوب و قابل ملاحظه داشته است و از این توسعه علم مأیوس نیستیم.
وی افزود: در طول این چند دهه مراکز آموزشی، پژوهشی و دروس کلامی زیادی در حوزه و دانشگاه ایجاد شده است و حتی در میان عامه مردم هم شاهد رشد مباحث اعتقادی و کلامی هستیم، اما با همه این وجود و با توجه به جایگاه مباحث اعتقادی و کلامی در قرآن و روایات، این علم در حوزه علمیه و به طور کلی در کشور کمرنگ است.
فقدان علم کلام؛ سخنان نادرست افراد باسابقه
جبرئیلی با بیان اینکه فقه و اصول و برخی علوم دیگر بدون علم کلام معلوم نیست چه سرنوشتی داشته باشند، تصریح کرد: اینکه گاهی شاهدیم برخی افراد باسابقه خوب حرف‌ها و مطالب نادرستی را مطرح می‌کنند که مایه تعجب است ناشی از این است که مبانی کلامی و اعتقادی آنان محکم نیست و شاید فقدان علم کلام یکی از دلائل اصلی در بروز این مسائل باشد.عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تاکید کرد: علی‌رغم خدمات خوب شورای عالی حوزه و مدیریت حوزه در توسعه مباحث کلامی مع‌الاسف هنوز کلام جای خود را باز نکرده است؛ امروز ۷۰۰ درس با حضور استادان خوب و برجسته در حوزه تشکیل می‌شود، اما تعداد دروس کلامی به سختی به تعداد انگشتان دست می‌رسد.
فاصله زیاد علم کلام امروز با دوره مفیدها و حلی‌ها
این محقق و پژوهشگر و استاد کلام حوزه علمیه با بیان اینکه در مقایسه با فقه و اصول دروس کلامی بسیار اندک است گفت: فاصله زیادی با دوران شیخ مفید، شیخ طوسی و علامه حلی و فضل بن شاذان و هشام بن حکم‌ها داریم؛ زیرا به عنوان مثال عمده استفتائات مردم در دوره علمایی مانند مفید در مباحث کلامی و اعتقادی بود، اما امروز اگر این دست مباحث در قالب استفتاء به دفاتر مراجع معظم هم ارسال شود ممکن است به جای دیگر ارجاع دهند.
جبرئیلی در تبیین رابطه قرآن و علم کلام تصریح کرد: قرآن کریم مهم‌ترین منبع علم کلام است همان طور که بسیاری از علوم اسلامی یا در پرتو قرآن به وجود آمده و یا قرآن نقش مهمی در توسعه آن داشته است؛ بنابراین قرآن، منبع اصلی و اولی در مباحث کلامی است و بسیاری از آیات قرآن مرتبط با کلام و اعتقادات است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: آیات قرآن کریم چه در مکه و چه در مدینه مباحث مرتبط زیادی با موضوعات کلامی و اعتقادی دارد که نمونه‌های آن در آیاتی مانند «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَ الْکِتَابِ الَّذِی نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْکِتَابِ الَّذِی أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ»(نساء/۱۳۶) و یا «آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِکَتِهِ وَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ»(بقره/ ۲۸۵) شاهد هستیم، بنابراین رابطه میان کلام و قرآن منبعیت است.
رابطه دانش کلام و قرآن
وی ادامه داد: البته رابطه منبعیت دلیل بر این نیست که علم کلام هم در فهم قرآن نقش نداشته باشد بلکه نقش مهمی در تفسیر قرآن دارد و اگر می‌بینیم تفاسیری مانند تبیان، المیزان، ابوالفتوح رازی و سیدعبدالاعلی سبزواری بر تارک شیعه در حال درخشیدن است به علت این است که رنگ و بوی کلامی آن بیش از تفاسیر دیگر است.جبرئیلی ادامه داد: اگر امروز تفسیر تسنیم آیت‌الله العظمی جوادی آملی مؤثر و مورد توجه است تا بخش قابل‌توجهی به خاطر صبغه کلامی و اعتقادی آن است و اساساً قرآن کریم برای اعتقاد و کلام اهمیت و جایگاه بالایی قائل شده است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه این رابطه متقابل انکارناپذیر است، ادامه داد: البته از آنجا که علم کلام اساس و بنیان است، به تعبیر خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی، می‌تواند در فقه و اصول هم مؤثر باشد و کمک به تقویت و رشد این علوم هم داشته باشد. «محجه‌البیضاء» با وجود اینکه اثری اخلاقی است، اما مباحث اعتقادی و کلامی در آن پررنگ است؛ یعنی نوعی تنیدگی میان این علم و علوم دیگر وجود دارد که می‌تواند تقویت هر کدام منجر به تقویت دیگری شود، لذا نباید این علم مورد کم‌توجهی قرار بگیرد.
انتهای پیام/
نظرات