زیست مؤمنانه؛ بهترین راه دعوت به ارزش‌های دینی

سید امیر اکرمی با تاکید بر اینکه احیا و ترویج دین وظیفه‌ای همگانی است، «زیست مومنانه» را به عنوان بهترین راه تبلیغ و توسعه ارزش‌های دینی معرفی کرد.

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ سید امیر اکرمی، پژوهشگر فلسفه دین و مدرس دانشگاه بیرمنگام انگلستان و دانشگاه ییل آمریکا در گفت‌وگویی؛ در پاسخ به این پرسش که آیا وظیفه احیای دین وظیفه‌ای همگانی و بر دوش آحاد افراد جامعه است و یا اینکه این رسالت از ناحیه خداوند بر عهده افراد برگزیده قرار گرفته است؟ عنوان کرد: در خصوص اینکه ما کارکردهای مثبت دین را بیشتر در ادیان، شاهد باشیم و بتوانیم از این درخت میوه‌های شیرین برگیریم و میوه‌های تلخ بر این درخت پدیدار نشود آیا گروه خاصی مکلفند یا همه مکلف هستند؟ به نظر من اینها با هم منافات ندارد. تصورم این است که هر دوی اینها می‌تواند همزمان درست باشد؛ به این معنا که همه افراد باید نوعی احساس وظیفه کنند که در مقام اول خودشان را به نیکویی دین متخلق کنند و این ارزش‌ها را در درون خود متحقق بکنند و سپس دیگران را به آن متمایل سازند.

وی ادامه داد: بنابراین توجه به کارکردهای مثبت و احیای آنها یک وظیفه همگانی است و متوجه همه است؛ یعنی هر کس در درون خود کمترین انگیزه متدینانه پیدا می‌کند باید به میزان خود در این مسیر کوشش بکند، چنانکه قرآن کریم می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا؛ اى کسانى که ایمان آورده‏‌اید خودتان و کسانتان را از آتش‏ حفظ کنید»(تحریم/۶). طبق این آیه انسان می‌تواند اهل و خانواده خودش را که می‌تواند در میان ایشان نفوذ کلامی داشته باشد و مهم‌تر از آن، نفوذ عمل داشته باشد به سمت ارزش‌های دینی جلب و جذب کند.

اکرمی خاطرنشان کرد: در عین حال در اسلام یک وظیفه مضاعفی که متوجه بخش نخبگان جامعه است پیش‌بینی شده؛ البته نه نخبگان دانشگاهی بلکه نخبگان دینی؛ یعنی کسانی که ارزش‌های دینی در وجودشان تحقق بیشتری پیدا کرده است. اینها طبعا یک وظیفه مضاعفی دارند. همان تعبیری که در قرآن آمده است و مبنا و مستند ترغیب روحانیون به کسب علم فقه قرار می‌گیرد و به آیه «نفر» معروف است: «مَا کَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّهً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ مِنْهُمْ طَائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَلِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ؛ و شایسته نیست مؤمنان همگى [براى جهاد] کوچ کنند پس چرا از هر فرقه‏اى از آنان دسته‏اى کوچ نمى‌کنند تا [دسته‏ اى بمانند و] در دین آگاهى پیدا کنند و قوم خود را وقتى به سوى آنان بازگشتند بیم‌دهنده باشد که آنان [از کیفر الهى] بترسند»(توبه/۱۲۲). اینجا گفته شده است یک گروهی خاصی بروند اینکار را انجام بدهند و بر همه لازم نیست. این یک وظیفه مضاعفی بر دوش آن گروه می‌گذارد.

وی اضافه کرد: همچنین آیه ۱۰۴ سوره آل‌عمران می‌فرماید: «وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ؛ و باید از میان شما گروهى [مردم را] به نیکى دعوت کنند و به کار شایسته وادارند و از زشتى بازدارند و آنان همان رستگارانند». باز اینجا می‌گوید باید یک امتی باشند که دعوت به خیر کنند؛ افرادی که انگیزه‌های دینی قوی‌تری دارند در خودشان احساس وظیفه بیشتری نسبت به احیای ارزش‌ها می‌کنند. اما همچنان که عرض کردم دین آن‌گونه که من می‌فهمم اختصاص به یک گروه خاص ندارد.

اکرمی در ادامه اظهار کرد: نکته مهم اینجاست که این امر باید به شکل طبیعی انجام شود. مثل آن قانون فیزیک که وقتی مایع در ظرفی غلیظ می‌شود یا کیفیت و کمیتش تغییر می‌کند از ظرف خود بیرون می‌زند. این طبیعت آن مایع است که به پیروی از آن قاعده فیزیکی اینچنین عمل می‌کند. ما با یک همچنین وضعیتی مواجه هستیم؛ یعنی زمانی این ارزش‌ها می‌تواند تحقق پیدا کند و مفید واقع شود و کارکردهای مثبت دین را احیا کند که خود فرد در تحقق این ارزش‌ها قدمی برداشته باشد. در آن صورت افراد دیگر به طور طبیعی از الگوی دینی که در زندگی و حیات او تشخیص می‌دهند متاثر می‌شوند.

وی افزود: دعوت زبانی بی‌تاثیر نیست اما بسیار کم اثر است و اگر اثری داشته باشد از طریق این افرادی است که زندگی آنها نماد و اسوه زندگی دینی است. به تعبیر مولانا: «مؤمن آن باشد که اندر جزر و مد/ کافر از ایمان او حسرت خورد». مومن کسی است که در جذر و مد و فراز و نشیب روزگار وقتی یک کافری به زندگی او نگاه می‌کند حسرت می‌خورد و می‌گوید ای کاش من هم می‌توانستم مثل او زندگی بکنم؛ یعنی زندگی انسان مومن واقعا اثر خودش را می‌گذارد و این‌گونه نیست که آن فرد مومن بیاید فرد کافر را با خواندن آیه قرآن و روایات موعظه کند و به دین دعوت کند. آن کافر در زندگی این مومن چیزهایی را می‌بیند که می‌گوید ای کاش من هم مثل او مومن بودم. اینجاست که دعوت و احیای دین محقق می‌شود.

پژوهشگر فلسفه دین در پایان تاکید کرد: نتیجتا وظیفه احیای دین هم می‌تواند در زندگی من به اندازه ظرف محدود وجودی خودم تحقق پیدا کند، به این طریق که اطرافیانم را متاثر کند و به دین دعوت کند؛ هم افرادی که مراتب بالاتری را پیموده‌اند و جزء آن امتی هستند که قرآن می‌گوید می‌توانند با قوت و شدت بیشتری این وظیفه را انجام بدهند.

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری قرآن (ایکنا)