طبقه‎بندی علوم و معارف بشری باید با رویکرد اسلامی صورت پذیرد

حجت الاسلام و المسلمین ملک زاده: نظام مدیریت علم و دانش سامانه‎ای است که می‎خواهد دانش مورد نیاز افراد در گروه‌های مختلف را به اندازه موردنیاز و به بهترین شکل و با کمترین هزینه در اختیار آنها قرار دهد.

مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه یکی از تقسیم‎بندی‎های معروف علوم تقسیم‎بندی ارسطو است، گفت: ارسطو معتقد است فلسفه به معنای عام شامل همه علوم و معارف می‎شود و دارای دو بخش نظری و عملی است که بعد نظری آن به سه قسم طبیعیات، ریاضیات و الهیات تقسیم می‎گردد و بعد عملی نیز به سه دسته‎ی علم اخلاق، علم تدبیر منزل و علم سیاست مُدُن تقسیم می‎گردد.

وی افزود: بسیاری از دانشمندان مسلمان و غیرمسلمان این دسته‎بندی را قبول کرده‎اند و مبنای کار خود قرار داده‎اند، اما باید توجه داشته باشیم که براساس رتبه‎بندی صورت گرفته، می‎توانیم مکاتب گوناگون را هم بازشناسی کنیم و بر مبنای آیات و روایات به دسته‎بندی علوم مختلف مانند «العلم علمان، علم الأدیان و علم الأبدان» و غیره بپردازیم.

استاد درس خارج فقه و اصول افزود: در یک تقسیم‎بندی کلی که برای دانش دینی و علوم و معارف اسلامی مطرح شده است، تعالیم به سه دسته شامل عقاید، احکام و اخلاق که هر سه از فقه هستند تقسیم می‌شوند.

در باب فقه مضاف اگر به دنبال چگونگی و مراحل تشکیل فقه مضاف هستیم، یکی از گام‎هایش این است که احکام و ابوابی را از بخش‎های مختلف فقه گردآوری کنیم و فقه دیگری را سازماندهی کنیم که البته صرف گردآوری احکام مرتبط حول یک موضوع کلان را نمی‎توانیم فقه مضاف بگوییم و لذا علاوه ‎بر تجمیع همه احکام مرتبط، مسائل جدیدی که در عصر حاضر مطرح است را نیز باید به مسائل قبلی بیفزائیم.

در دسته‎بندی سه‌گانه‎ی عقاید، احکام و اخلاق؛ عقاید، همان فقه‎الاکبر یا آیه محکمه بوده و احکام، فقه اوسط یا فرضه عادله و اخلاق نیز فقه اصغر یا سنت قائمه نامگذاری می‌شود.

عقاید یا فقه الاکبر شامل معرفت‎شناسی، هستی‎شناسی، خداشناسی، انسان‎شناسی، راه و راهنماشناسی و معاد شناسی می‎باشد و احکام یا فقه اوسط شامل فقه فردی و اجتمای است و در نهایت اخلاق یا فقه اکبر شامل اخلاق فردی و اجتماعی می‎باشد.