علوم انسانیِ اسلامی حیات خود را وابسته به نقد می‌داند

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، ششمین نشست اساتید منتخب علوم انسانی اسلامی با تأکید بر الگوی دینی مواجهه با آسیب‌های اجتماعی و نقد الگوهای غربی صبح امروز در مشهد مقدس آغاز به کار کرد.

حجت الاسلام رضا غلامی، رئیس شورای سیاست گذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی در ابتدای این مراسم پس از خیر مقدم به اساتید حاضر در جلسه، اظهار کرد: این نشست یک نشست عالمانه و آزاداندیشانه در عرصه جامعه شناسی اسلامی است که در سال های اخیر کمتر مانند آن برگزار شده است. من امید دارم امروز در جوار حرم منور حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) و با عنایت خاصه آن حضرت، شاهد یک جلسه پرنشاط و رو به جلو باشیم.

رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا در ابتدای سخنان خود گفت: از برادر بزرگوار و محقق فاضل، جناب آقای دکتر زاهد که زحمات زیادی را برای برگزاری این نشست متقبل شدند صمیمانه تشکر کنم. علاوه بر این، شایسته می دانم از استاد ارجمند جناب حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا که گسترش این مباحث عمدتاً محصول تلاش های ایشان است قدردانی کنم.

وی با بیان اینکه نزدیک به ده سال از تولد گفتمان علوم انسانیِ اسلامی گذشته است، گفت: در این ده سال  با همت اساتید حوزه و دانشگاه، تلاش های زیادی برای بسط و تعمیق علوم انسانیِ اسلامی صورت گرفته است. در این سال ها نقدهای خوبی هم به منطق علوم انسانیِ اسلامی وارد شده که اکثر این نقدها برای اساتید و پژوهشگران فعال در این عرصه مفید و سازنده بوده است. واقعیت این است که علوم انسانیِ اسلامی حیات خود را وابسته به نقد می داند و از این جهت قدردان تلاش منتقدین خود می باشد.

وی در ادامه گفت: البته در کنار نقدهای عالمانه و دقیق، همچنان بدفهمی ها یا داوری های سیاست زده درباره علوم انسانیِ اسلامی به چشم می خورد که در غالب موارد تریبون های مهمی را هم به خودش اختصاص داده است. هرچند نظریه های گوناگونی در باب فلسفه علم انسانیِ اسلامی وجود دارد که هر کدام نقاط ضعف و قوت خودش را داراست، اما در کمتر نظریه ای جایگاه و کارکردهای مؤثر علوم و روش شناسی های متداول نادیده گرفته شده است. برای مثال، نظریه منطقه بندی علوم انسانی، علم را به لایه ها و مناطق گوناگون و البته مرتبط و متعاملی تقسیم می کند و در بعضی از مناطق و لایه ها، حضور دانش تجربی را نه فقط مفید، بلکه اجتناب ناپذیر تلقی می کند.

رضا غلامی با بیان اینکه ما هیچ گاه به صورت مطلق مخالف تدریس نظریه های رایج و غیر اسلامی در رشته های گوناگون علوم انسانی نیستیم، گفت: اگر روزی دستگاه آموزش عالی کشور در ذیل پارادایم علوم انسانیِ اسلامی بازسازی شود، حتماٌ معتقد به ضرورت تدریس منتقدانه نظریه های برتر علوم انسانیِ متداول هستیم.

رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا گفت: اینکه نقد علوم انسانیِ سکولار به یک تابو تبدیل شود و اساتید و دانشجویان به خاطر نقد و به چالش کشیدن این تابو مجازات شوند از قصه های تلخی است که طی چند دهه اخیر در دانشگاه های ما اتفاق افتاده و هنوز هم اتفاق می افتد. در جامعه ای که بالای ۹۰ درصد از جمعیت آن را – در مراتب گوناگون – مسلمانان تشکیل داده اند، نه تنها مسلط کردن علومی که در تعارض با جهان بینی الهی است قابل قبول نیست، بلکه محروم کردن مسلمانان از تعالیم اجتماعی اسلام که بخش معتنابهی از آن به اتکاء وحی به صورت کلی و جزئی آموزه های منحصربفردی را درباره شناخت ماهیت و مختصات انسان و جوامع انسانی، کُنش های متقابل میان آنها و از همه مهم تر، عوامل ذاتی و عارضی تعالی و سقوط انسان و جامعه انسانی ارائه داده است توجیه پذیر نمی باشد.

وی در ادامه گفت: جدای از نقش اثباتی و مبتکرانه تعالیم اسلامی در علوم انسانی، شناخت عمیق مسائل و آسیب های اجتماعی در جوامعی که شاکله آنها را باورها و سنت های دینی تشکیل داده است و همچنین ارائه پاسخ های مناسب و راهگشا به این مسائل، یکی دیگر از نقش های کلیدی تعالیم اسلامی در علوم انسانی است که نباید آن را از نظر دور داشت. در شرایطی امروز از درک و پاسخگویی به مسائل انسانی و اجتماعی توسط علوم انسانیِ اسلامی صحبت می کنیم که ضعف ها و ناکامی های علوم انسانی و اجتماعیِ سکولار در این عرصه، و سوق دادن جوامع بشری به بیراهه ها حتی مورد اذعان شمار قابل توجهی از دانشمندان علوم انسانی در غرب می باشد.

حجت الاسلام غلامی در پایان تأکید کرد: پیشتازی جامعه شناسی اسلامی به دلیل نقش پایه ای و کلیدی خود در علوم انسانیِ اسلامی از اهمیت مضاعفی نسبت به سایر رشته ها برخوردار است. در سال های اخیر با همت خیلی از اساتیدی که در این نشست هم حضور دارند، نهال جامعه شناسی اسلامی رشد کرده، اما به نظر می رسد این رشد کمتر از ظرفیت و استعداد واقعی جامعه اسلامیِ اسلامی بوده است. هرچند نقد جامعه شناسی غربی در جای خودش بسیار مهم و راهگشاست، اما به نظر می رسد امروز نقطه کانونی برای رشد جامعه شناسی اسلامی نوآوری و نظریه پردازی حول محورهای فراوانی است که همچنان بکر و نارس باقیمانده است.

ششمین نشست اساتید منتخب علوم انسانی اسلامی ویژه جامعه شناسی اسلامی، با تأکید بر الگوی دینی مواجهه با آسیب‌های اجتماعی و نقد الگوهای غربی، به همت مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا و با همکاری دانشگاه جامع امام حسین(ع) و دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در حال برگزاری است.

انتهای پیام/

منبع: مجمع عالی علوم انسانی اسلامی

https://ihkn.ir/?p=13238