هدف نظریه‌پردازی اسلامی حل آسیب‌های اجتماعی است نه مدیریت آن

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، سید سعید زاهد زاهدانی، دانشیار جامعه شناسی و عضو پژوهشکدۀ تحول در علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شیراز در ششمین نشست اساتید منتخب علوم انسانی اسلامی با موضوع جامعه شناسی اسلامی به ارائه مقاله خود با عنوان «نظریه پردازی آسیب های اجتماعی؛ ارائۀ یک پیشنهادنظری از موضع اسلامی» پرداخت.

وی با بیان اینکه در نظریه پردازی های علوم اجتماعی موجود هدف، مدیریت آسیب هاست نه حل آن ها، گفت: در نظریه پردازی اسلامی هدف حل آسیب های اجتماعی است نه فقط مدیریت آن.

این جامعه شناس با بیان اینکه عمل هر فرد و جامعه مبتنی بر اراده فردی و اراده جمعی شکل می‌گیرد، گفت: اراده فردی محصول سیاست‌گذاری خود فرد و اراده جمعی محصول سیاست‌گذاری اجتماعی است. از این رو اراده انسان معطوف به دریافت‌های او از جهان اطراف است و اراده جمعی بر اساس دریافت‌های به توافق جمع رسیده شکل می‌گیرد و دریافت‌ها در افراد بر اساس شناخت شکل می گیرند.

زاهد زاهدانی به منشأ آسیب‌های فردی اشاره کرد و گفت: انسان بر اساس اراده، اراده‌ها بر اساس باور، باورها بر اساس ادراکات و دریافت‌ها و ادراکات و دریافت‌ها مبتنی بر شناخت او از عالم خارج است.

وی با بیان اینکه شناخت با سه ابزار حس، عقل و قلب به دست می‌آید، اضافه کرد: خوب و بدهای حسی از قبل تعیین شده اند و با انسان‌ها به دنیا می‌آیند. اولین وسیله‌ای که به ما منطق را می‌آموزد زبان است؛ تمام زبان‌های دنیا دارای نظم منطقی هستند. با توجه به اینکه زبان وسیله مشترکی بین افراد یک جامعه است، بنابراین درست و غلط‌های عقلی نیز در بین افراد جامعه مشترک هستند. قلب نیز به تصدیق بد و خوب‌های حسی و درست و غلط‌های عقلی مبادرت می‌ورزد.

استاد دانشگاه شیراز در ادامه خاطر نشان کرد: برای پرهیز از آسیب‌های فردی و اجتماعی بهترین راه، تربیت مطابق با آموزه های اسلامی است و باید به ابزارهای شناخت یاد داد که مطابق با منطق اسلامی کار خود را انجام دهند.

زاهدانی گفت: در تربیت انسان های سالم بر اساس ارزش های اسلامی لازم است دریافت های آنان هماهنگ با منویات اسلامی تربیت شوند. از این رو می توانیم بگوئیم آسیب های فردی ناشی از ناهماهنگ بودن با منویات الهی است.

وی در ادامه گفت: بر این اساس برای مبارزه با آسیب های فردی و اجتماعی باید افراد و جامعه هماهنگ با منویات اسلامی تربیت شوند و سلوک کنند. به عبارت دیگر می باید اراده های فردی و اجتماعی به سمت منویات اسلامی موضع گیری نمایند. بنابراین برای پرهیز از آسیب های فردی و اجتماعی بهترین راه مطابق با منطق اسلامی تربیت کردن ابزار شناخت و در نتیجه دریافت های فردی و اجتماعی است.  در مورد فرد اگر این تربیت از همان اوان کودکی در انسان جای گیرد تا حد زیادی او را از افتادن در دام خطا مصون می دارد.  باید به ابزار شناخت یاد داد که مطابق با منطق اسلامی کار خود را انجام دهند.

وی ابراز کرد: از سن هفت سالگی تا سن بلوغ، عقل مدیریت دریافت‌ها را به عهده می گیرد. در این سنین است که شخص با استفاده از مدل جمع‌بندی و دسته‌بندی دیگران و با کمک مفاهیم و ساختارهای زبانی دسته‌بندی و جمع‌بندی‌های خود را تنظیم می کند. از سن بلوغ به بعد تا حوالی بیست و یک سالگی، سنین تنظیم دریافت‌های سه گانه ذکر شده، با قوه اختیار است. از سن بلوغ به بعد قوه اختیار در انسان رشد می‌کند.

زاهدانی تصریح کرد: در سنین چهارده تا بیست و یک سالگی باید نهایت دقت در رسیدن به هماهنگ‌ترین انتخاب دریافت و رفتار را داشته باشیم. والدین باید این هماهنگی را به صورت منطقی از سنین خردسالی به فرزندان خود بیاموزند و مواظب باشند رفتارشان کمترین تناقض را داشته باشند.

وی در ادامه به آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: فرهنگ هر جامعه را می‌توان به سه لایه بنیادی، تخصصی و عمومی تقسیم کرد. فرهنگ بنیادی ریشه‌های اصلی فرهنگ و جهت کلیه عناصر فرهنگی را معین می‌کند. فرهنگ تخصصی زمینه اجرای اهداف فرهنگ بنیادی را تبیین و روشن می‌کند و فرهنگ عمومی بخش عملیاتی و اجرائی نظام فرهنگی است.

دانشیار دانشگاه شیراز با بیان اینکه برای رسیدن به شناخت کامل از یک موضوع لازم است ابعاد حسی، عقلی و قلبی آن دریافت شود، گفت: برای شناخت هر فرهنگ و لایه‌های آن نیز لازم است ابعاد حسی، عقلی و قلبی آنان شناسائی شوند.

وی بیان کرد: گرایش بنیادی هر جامعه اگر به تبع گرایش‌های قلبی افراد آن به مواردی مانند ثروت پرستی، قدرت پرستی و خداپرستی تعلق گیرد، سایر نظامات فرهنگی هم در راستای آن گرایش و هماهنگ با آن تنظیم می‌شود.

انتهای پیام/

منبع: مجمع عالی علوم انسانی اسلامی

https://ihkn.ir/?p=13246