به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه،‌ آیت‌الله احمد عابدی، استاد برجسته حوزه علمیه قم در درس خارج «جهاد» به بررسی مکتب دفاعی اسلام پرداخت و با اشاره به این‌که اکنون کلماتی همانند جنگ اقتصادی، جنگ رسانه‌ای و... به کار می‌رود، تصریح کرد: برای این‌که ببینیم آیا جنگ به این نوع مطالب(جنگ اقتصادی، فرهنگی و...) اطلاق می‌شود، باید به عرف مراجعه کنیم، منظور از عرف نیز عرف شارع است نه عرف کنونی. در زمان شارع چنین مسائلی به کار نمی‌رفته است.

وی اظهار کرد: البته گاهی عناوین بر روی یک موضوع کلی می‌رود، موضوعاتی که زمان شارع نبوده ولی اکنون است. گاهی نیز حکم بر روی عنوان ناظر به خارج می‌رود. ‌اینجا اگر در زمانی مصداق تغییر کرد حکم جاری نیست و کلمه جهاد نیز همین گونه است. یعنی جهاد در زمان شارع شامل مصادیقی بوده که شامل مصادیق امروزی نمی‌شود، لذا اگر امروز جنگ رسانه‌ای، فرهنگی و اقتصادی گفتیم حتی اگر حقیقت باشد و مجاز نباشد که واقعاً حقیقت است، احکامی که در شرع برای جهاد گفته می‌شود، شامل این موارد نمی‌شود.

آیت ‎الله عابدی در ادامه سخنان خود با بیان این‌که در مسائل فقهی جهاد باید به موضوعات از سه منظر جزئی، کلی و کلی‌تر نگاه کنیم، عنوان کرد: متأسفانه نگاه ما به مسائلی همانند جهاد، امر به معروف و نهی از منکر و ولایت فقیه به صورت جزئی است.

وی همچنین امنیت را یکی از حقوق مردم دانست و یادآور شد: جهاد و دفاع برای تأمین امنیت مردم است. از برخی آیات روشن می‌شود که امنیت حق است. هر چند نیاز به آیه و روایت ندارد چون امر فطری است. در نهج البلاغه حق سلامت و حق امنیت بیان شده است.

این استاد برجسته حوزه بیان داشت: حال پرسش مطرح می‌شود حق امنیت را چه کسی باید تأمین کند، دولت یا مردم؟‌ آیا حق امنیت قابل واگذاری است یا خیر؟ در طول تاریخ نخستین درخواست مردم از حکومت‌ها تأمین امنیت بوده است مردم برای همین کار مالیات نیز می‌پردازند.

وی افزود: ملاک قضاوت درباره یک حکومت امنیت است. ‌این‌که در بسیاری از کتاب‌های فقهی ما در زمان قاجار و صفویه می‌بینیم علما در ابتدای کتاب‌های خود شاه را دعا کرده‌اند نه به دلیل این‌که حکومت را قبول داشتند چون حکومت را طاغوتی می‌دانستند ولی امنیت را حق مردم می‌دانستند و نگاه می‌کردند‌ آیا شاه برای مردم امنیت ایجاد کرده یا خیر. اگر ‌ایجاد کرده بود او را دعا می‌کردند.

آیت ‎الله عابدی با بیان این‌که ائمه اطهار(ع) یقیناً حکومت بنی امیه و بنی عباس را حکومت طاغوت می‌دانستند، خاطرنشان کرد: ‌این بزرگواران هیچ گاه کاری که خلاف امنیت باشد را انجام ندادند. امنیت نیاز مردم است و حکومت باید آن را تأمین کند. اگر حکومتی امنیت ایجاد نکند، مردم هیچ گاه به آن مالیات نمی‌دهند.

وی افزود: حال پرسش مطرح است آیا امنیت قابل واگذاری است؟ یکی از مراجع فرموده امنیت قابل واگذاری نیست. در کشورهای خلیج فارس برخی از عرب‌های پولدار چند نفر را برای محافظت از خود استخدام می‌کنند. مثلاً تأمین امنیت را به یک شرکتی واگذار می‌کنند. بزرگواری که فرموده امنیت قابل واگذاری نیست به آیه «مَا كُنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّينَ عَضُدًا» استناد کرده است. سید الشهدا(ع) نیز فرموده‌اند که من از کافر و بی دین یاری نمی‌گیرم.

این استاد برجسته حوزه علمیه قم با اشاره به آیه، روایت و فتوا درباره غیر قابل واگذاری امنیت تصریح کرد: تمامی این‌ها عنوان ثانویه است. عنوان ثانویه نیز ملاک حکم نیست. به عنوان حکم اولیه باید بگوییم آیا کسی می‌تواند امنیت خود را به کس دیگری واگذار کند، یا دولت اسلامی برای تأمین امنیت از دیگران استفاده کند؟ در صورت نداشتن تبعات اشکالی ندارد بلکه شاید از جهاتی خوب باشد.

وی ادامه داد: برای نمونه اگر جنگ شود‌ آیا درست است که بگوییم تنها پاسداران، بسیجیان و... شیعه باید به جنگ بروند. در این کشور ادیان و مذاهب دیگر نیز وجود دارد آیا باید شیعیان برای تأمین امنیت آن‌ها شهید شوند؟ امنیت برای کل کشور است آیا یهودیان و زرتشتیان نباید به جنگ بروند؟ چه بسا باید ‌این‌ها نیز شرکت داشته باشند. البته باید مواظب بود که عناوین دیگری همانند جاسوسی، خیانت و... نداشته باشند.

آیت ‎الله عابدی گفت: با توجه به این مسائل نمی‌توان هیچ دلیل فقهی پیدا کرد که نباید از غیر مسلمان و غیر شیعه در امنیت کمک گرفت. اگر دلیل ندارد باید بگوییم جایز است، بلکه بهتر هم است.

وی همچنین امنیت را به دو نوع ایجابی و سلبی تقسیم کرد و یادآور شد: بیشتر حوزویان امنیت را به شکل سلبی تفسیر می‌کنند. معنای امنیت سلبی این است که در برابر تهدید، دشمن و خطر امنیت را مطرح می‌کنیم. در حالی که اکنون در دنیا کلمه امنیت همانند کلمات جنگ، منافع، جاسوس و... بسیار تغییر کرده است.

این استاد حوزه تأکید کرد: در کتاب‌های 50 سال پیش تهدید نشدن توسط دشمن را امنیت می‌گفتند در حالی که امروز امنیت این گونه نیست. بلکه امنیت، امنیت ایجابی است. معنای امنیت ایجابی این است که زندگی به گونه‌ای باشد که ویران نشود. مثلا چگونه خانه بسازیم که در سیل ویران نشود، یا کجا پل بسازیم و کجا نسازیم. چگونه خیابان‌ها را آسفالت کنیم که خراب نشود و... .

وی افزود: اکنون روسیه همانند ایران دارای خط آهن فراوانی است ولی به گونه‌ای ساخته که قطاری جز قطار خودش در آن حرکت نکند. ولی متأسفانه ما خط آهن‌ها را در کشور براساس استاندارهای اروپا و آمریکا ساختیم و اگر خدای ناکرده جنگی رخ دهد دشمن راحت می‌تواند با قطارهای خود در این ریل‌ها حرکت کند. مقداری کم یا زیاد کردن عرض ریل‌ها می‌تواند مانع تردد قطارهای دیگران شود.

آیت ‎الله عابدی با بیان این‌که در کتاب‌های فقهی بیشتر درباره امنیت سلبی صحبت کرده‌ایم، گفت: قرآن درباره امنیت ایجابی می‌فرماید «الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُمْ مُهْتَدُونَ.» می‌توان گفت این جا ظلم به معنای بی انصافی و عدم دقت در کار است. از آیات و روایات می‌توان استفاده کرد که امنیت ایجابی بر امنیت سلبی مقدم است. برخی از موارد امنیت ایجابی را پدافند غیر عامل می‌گویند.

وی با اشاره به این‌که امنیت غیر از جهاد و دفاع می‌شود، عنوان کرد: امنیت غایت و هدف جهاد می‌شود. حال باید دید امنیت بحث فقهی، اخلاقی و یا فطری است. اگر بحث فقهی امنیت را بخواهیم داشته باشیم باید به دنبال آیات، روایات، سیره و... درباره این موضوع باشیم. مثلا بحث شود در ارتش یا سپاه درجه خوب است یا خیر؟ مگر زمان پیامبر(ص) درجه مطرح بوده است. در پاسخ باید بگوییم درست است که در آیات و روایات بحث درجه مطرح نشده، ولی عقلای عالم این موضوع را پذیرفته‌اند.

استاد برجسته حوزه علمیه قم درباره نگاه اخلاقی به امنیت تأکید کرد: رنگ درجات زرد است و‌ این نشانگر زر و زور است. می‌توانیم بحث کنیم آیا نیازی است رنگ درجه زرد باشد یا خیر. درستش این است که بگوییم امنیت یک بحث فطری است نه فقهی ولی جهاد یک بحث فقهی است.

انتهای پیام/