به گزاش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح_اندیشه؛ حجت‌الاسلام والمسلمین سیدسجاد ایزدهی، استاد حوزه علمیه، ۱۴ اردیبهشت‌ماه در نشست ظرفیت و توانمندی نظام‌های دموکراسی، اقتدارگرا و مردم‌سالاری دینی در مواجهه با بحران کرونا گفت: از حیث ساختار نظام‌های سیاسی، دو نوع مواجهه با بحران‌های فراگیر مانند بیماری همه‌گیر کرونا را می‌توان شناسایی کرد؛ یکی مواجهه نظام‌های اقتدارگرا و دیگری مواجهه نظام‌های دموکراتیک.

وی افزود: نوع ارزیابی این ساختارهای سیاسی علاوه بر منطق مشروعیت فلسفی و پیشینی، تابع کارکرد مثبت و کارآمدی این نظام‌ها در شرایط بحرانی است. بلکه کارکرد مثبت و منفی این ساختارها را نیز نمی‌توان فارغ از رویکرد فلسفی آن دانست، زیرا منطق اقتدارگرایی ناظر به حل بحران‌ها و تأمین مصالح شهروندان است همچنان که منطق مردم‌سالاری نیز ناظر به توانایی جهت حل مشکلات شهروندان و حل بحران‌ها در راستای مصالح مردم است.

حجت‌الاسلام ایزدهی با اشاره به ویژگی‌های نظام‌های اقتدارگرا به ویژگی‌های مثبت آن پرداخت و اضافه کرد: اقتدارگرایی، مبتنی بر این منطق است که حاکمان، توانمندترین افراد جهت حل مشکلات جامعه و اداره آن، فاقد رویکرد بروکراسی هستند و با سرعت بیشتری قادرند به مواجهه مشکلات بروند همچنین تجمیع قوا و امکانات، به صورت مناسب‌تری در آن صورت می‌گیرد.

وی با بیان اینکه جامعه‌گرایی از دیگر ویژگی‌های مثبت این نظام‌ها است، به ویژگی‌های منفی آن اشاره کرد و افزود: نظارت‌ناپذیر یا کم نظارت‌پذیری، در اولویت نبودن آزادی‌های مردم از جمله این ویژگی‌ها است. همچنین فساد در این نظام‌ها، زیادتر و شفافیت در آن کمتر است.

حجت‌الاسلام ایزدهی با اشاره به ویژگی‌های نظام‌های مردم‌سالار تصریح کرد: از جمله ویژگی‌های مثبت این نظام‌ها آن است که فاقد رویکرد استبدادی  هستند؛ یعنی در آن تقدم خواست مردم بر اداره حاکمان، تأمین آزادی‌های مردم به صورت حداکثری و قانون‌محوری در اداره امور وجود دارد.

استاد حوزه علمیه با اشاره به ویژگی‌های منفی این نظام‌ها بیان کرد: عدم تمرکز بر نظام اداره کشور، حاکمیّت بروکراسی، عدم قدرت حداکثری کارگزاران برای مواجهه با بحران، ایجاد نهادهای موازی در کنار هم و عدم قرار گرفتن مصالح مردم به ملاک نفس الامری و همچنین فردگرایی از جمله این ویژگی‌ها محسوب می‌شود.

حجت‌الاسلام ایزدهی اضافه کرد: طبیعتاً بر اساس این نقاط ضعف و قوت که در هر یک از این دو ساختار سیاسی وجود دارد، قدرت مواجهه این دو در مقابله با مشکلات و بحران‌ها نمایان می‌شود. برخلاف نظام‌های اقتدارگرا که در شرایط عادی زندگی، مورد اقبال قرار نمی‌گیرند، در شرایط بحران، از کارآمدی مناسب‌تری برخوردار هستند.

وجه ممیزه نظام مردم‌سالاری دینی از نظام‌های دیگر

وی اضافه کرد: نظام‌های مردم‌سالار، در شرایط عادی زندگی، از مطلوبیت برخوردار هستند، ولی در زمان بحران، از توانایی مناسب برخوردار نیستند. ساختار مردم‌سالاری دینی، به گونه‌ای است که از مزایای این دو نظام برخوردار بوده و از معایب آنها به دور است و توانایی مدیریت مطلوب‌تری در هر دو شرایط عادی و بحرانی را دارد.

حجت‌الاسلام ایزدهی با بیان اینکه در بحران کرونا، چین براساس منطق توتالیتر خود، منطقه ووهان را کاملاً قرنطینه کرد، افزود: مردم در خانه‌ها ماندند و ارتش و دولت نیازهای مردم را تأمین کردند؛ دولت به گونه‌ای رفتار کرد که مصلحت مردم بر خواست آنها مقدم شود و این امر در نظام‌های اقتدارگرا وجود دارد؛ لذا حکومت‌ها براساس مصلحت‌سنجی، اموری را بر مردم تحمیل کنند.

وی اظهار کرد: اما حکومت‌های عمدتاً لیبرال دموکراسی اصل را بر رای و نظر مردم می‌دانند و حکومت‌ها را متأخر از آن می‌دانند و دولت‌ها بیشتر جنبه مدیریتی و اداری دارند تا اینکه بخواهند بر مردم تحکم کنند. شعار این حکومت‌ها آن است که خواست مردم بر مصلحت آنها مقدم است و در واقع خواست مردم همان مصلحتشان است.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: در این دوگانه که در مسائل بحرانی بیشتر از همیشه خودش را بیشتر نشان می‌دهد، حکومت‌های توتالیتر معمولاً موفق‌تر هستند، زیرا در فضای بوروکراتیک قرار نمی‌گیرند و تحت تأثیر تشتت آرای مردم نیستند و لذا با یکپارچگی بیشتر مسئله را حل و فصل کنند.

وی ادامه داد: اما در نظام‌های دموکراسی به دلیل قرار گرفتن در فضای جلب نظر مردم و نظرخواهی از جامعه موجب شد که قدری دیر عمل کنند و کرونا در این کشورها تبدیل به یک فاجعه شود؛ مردم هم در فضای آزادی‌خواهی و فردگرایی خود را محق دانستند که کار دلخواه خود را بکنند و ابتدا اقدامات قاطع دولت را نپذیرفتند و همین اتفاق باعث شد که میزان رشد ابتلا به کرونا در اروپا و آمریکا سرعت بگیرد و دولت‌ها نتوانند مدیریت قاطعانه‌ای انجام دهند.

این پژوهشگر سیاسی حوزه اظهار کرد: نظام اسلامی ساختاری را تعبیه کرده که هیچ یک از این دو الگو نیست؛ مردم‌سالاری دینی هم خواست مردم را مهم و اصیل می‌داند و از سوی دیگر نهاد ارشد و صالحی مانند ولایت فقیه وجود دارد که مصلحت مردم را در مسیر خواست آنها تنظیم می‌کند.

وی تأکید کرد: این دوگانه که هم مصلحت و هم خواست جامعه رعایت شود، در ساختار مردم‌سالاری دینی وجود دارد و در مواجهه با کرونا خود را نشان داد؛ به عبارتی نظام یک اقتدار و فرماندهی واحد دارد که همه را از دولت، نیروهای مسلح و نیروهای زیرمجموعه رهبری کنار هم جمع می‌کند و همراه با هم کارها را انجام می‌دهند و تشتت و پراکندگی به حداقل می‌رسد و از طرف دیگر حضور مردم و فعالیت نیروهای مردمی هم مطرح و مورد توجه است، لذا سازمان‌های مردم نهاد، بسیج، مساجد و خیرین در کنار مجموعه حاکمیت و هماهنگ با آن به کمک‌رسانی در ابعاد مختلف پرداخته و می‌پردازند.

انتهای پیام/

منبع: ایکنا