به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی مفتاح اندیشه؛ معرفی دستاورد: در بین مؤلفه های تأثیرگذار در نظام جامع تربیت و آموزش دانشگاه، بدیهی است که مهم ترین مؤلفه برای ایجاد تحول، مولفه اساتید و مربیان، می باشد. نظامات مربوط به اساتید و مربیان تدوین و ابلاغ گردید. از آنجایی که تأثیرگذارترین نظام در مؤلفه اساتید و مربیان، نظام ترفیع و ارتقاء ایشان می باشد. نظام فعلی ارتقا، علی‌رغم داشتن نقاط قُوّت، دارای ضعف‌های اساسی از جمله مقاله‌محوری بدون توجّه به نظام مسائل، نیازها و مسائل اصلی کشور و انقلاب بوده ( شکل 1) که اصلاح آسیب‌های نظام موجود و تغییر آن مطالبۀ جدّی مقام معظم رهبری در نشست‌های چندسالۀ اخیر با اساتید دانشگاه‌ها بوده است.

دانشگاه جامع امام حسین(ع) نسبت به طرّاحی و پیشنهاد نظام ترفیع و ارتقای اعضای هیئت‌علمی اقدام نمود. در منطق پیشنهادی دانشگاه  (شکل 2) سعی شده با بررسی دغدغه‌های مقام معظم‌رهبری در چهار مادۀ «فرهنگی و اجتماعی»، «آموزشی»، «پژوهشی و فناوری» و «علمی- اجرایی» با رویکرد تربیت اسلامی و با توجّه به نقاط قُوّت و ضعف نظام موجود، انتظارات از استاد در چهار حوزۀ نظام ترفیع و ارتقا تدوین گردد.

ایجاد این تغییرات اساسی، نیازمند مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بود و این مهم در جلسه 133 مورخ 1399/04/03 شورای ستاد راهبردی اجرای نقشه جامع علمی کشور به تصویب رسید و طی نامه شماره 7840 مورخ 1399/06/19 توسط دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شد. از ویژگی های برجسته این نظام، جایگزینی مسئله محوری به جای مقاله محوری و همچنین الزام ارائه طرح تفصیلی ارتقاء توسط اعضای هیئت علمی برای نیل به مراتب علمی بالاتر، است. لازم به ذکر است که اعضای هیئت علمی ملزم به تدوین و اجرای برنامه سالانه خود در چارچوب طرح تفصیلی خود بوده و ترفیع پایه سالانه و ارتقاء مرتبه علمی اعضاء بسته به میزان عملکرد ایشان در قالب آن خواهد بود.

از طرفی در راستای ایجاد تمدن نوین اسلامی و زمینه سازی ظهور، انسجام بخشی به فعالیت‌های اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور در قالب نقشه راه عملیاتی بیانیه گام دوم و نگاشت نهادی و تقسیم کار ملی برای دانشگاه ها، که موجب هدایت آنها به سمت حیطه بندی و سطح بندی مناسب برای احصاء و حل مسائل انقلاب اسلامی، کسب مرجعیت علمی، تربیت انسان‌های تراز انقلاب اسلامی و ایفای نقش در ایجاد تمدن نوین اسلامی و زمینه سازی ظهور، خواهد شد.

شتابدهی به تحقق این امر، نیازمند رهنمودها و مطالبه مقام معظم رهبری، از شورای عالی انقلاب فرهنگی بود. معظم له در گزارشی که فرمانده محترم کل سپاه، در این رابطه به استحضار ایشان رساندند، چنین مقرر فرمودند:(طی نامه 43121 مورخ 1399/12/13 دفتر مقام معظم رهبری خطاب به دبیر محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی):

"به دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بگویید از این تحقیق و تجربه برای دانشگاه‌های کشور استفاده کنند."

پس از آن نیز ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، بازنگری در آیین نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی دانشگاه ها را به وزارت علوم تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی ابلاغ نمودند.

پیشگفتار: تحول در ایده‌ها اگر با تحول در سیستم‌ها و روش‌ها و سازوکارهای اجرایی همراه نشود پس از مدتی به انحراف و شکاف بین ایده و عمل دچار گشته و ناگزیر به ارتجاع و بازگشت به گذشته ختم خواهد شد؛ چراکه هر ساختار و سیستم، ایده‌ها و مطلوب‌های اساسی خود را بازتولید می‌کند و ارزش‌های محوری خود را در محیط پیرامون توسعه می‌دهد. برمبنای همین منطق می‌توان عنوان داشت تنها تحولی در طول زمان پایدار و پابرجا خواهد ماند که بتواند به‌درستی مسیر صعب‌العبور تحول در ایده‌ها و به‌تناسب آن تحول در ساختارها، سیستم‌ها و درنهایت رفتار‌ها را طی نماید و به سرمنزل استقرار فرهنگ جدید و مطلوب پا گذارد.

بی‌شک انقلاب اسلامی نیز از این قاعده مستثنا نبوده و این تحول عظیم تنها در صورتی به نتیجه مطلوب خواهد رسید که بتواند سیستم‌ها و ساختار‌های متناسب با جوهره الهی خود را بازطراحی کرده و به‌مثابه تاروپود به‌صورت هماهنگ و یکپارچه در همه ابعاد اجتماع بگستراند و نقش تمدن نوین اسلامی را بر صفحه جهان امروز به تصویر بکشد.

بازخوانی تجربیات انقلاب اسلامی در پیمودن مسیر پرپیچ‌وخم چهل‌ساله نشان می‌دهد که علیرغم تحقق بسیاری از مطلوب‌ها و نیل به بسیاری از اهداف مدنظر، چنانچه باید‌و‌شاید در حوزه طراحی سیستم‌ها و سازوکار‌های کارآمد و بومی تلاشی صورت نگرفته و به‌تناسب پیشرفت‌های خیره‌کننده انقلاب در حوزه‌های مختلف (اعم از سخت‌افزاری و نرم‌افزاری) در این بخش نتایج رضایت بخشی حاصل نشده است؛ تا آنجا که امروز از این حوزه به‌عنوان یکی از چالش‌های اساسی و نقاط ضعف مهم کشور یاد شده و از آن به‌عنوان ریشه و منشأ بسیاری از مشکلات اداری و اقتصادی کشور نام برده می‌شود.

با بررسی اولویت‌های ذهنی امامین انقلاب اسلامی در مسئله سیستم‌سازی، تحقق «دانشگاه اسلامی در تراز انقلاب اسلامی» به‌عنوان کارخانه آدم‌سازی و منبع تولید علم بومی در صدر لیست اولویت قرار می‌گیرد؛ به‌گونه‌ای که تحقق مطلوب این سیستم، به‌خودی‌خود به طراحی و تحقق مطلوب دیگر سیستم‌های موردنیاز انقلاب منتج خواهد شد و تحول و اصلاح دانشگاه، به‌عنوان کارخانه تولید انسان تراز انقلاب و طراحی سیستم تراز، به تولید دیگر نظامات و سیستم‌های مطلوب انقلاب اسلامی خواهد انجامید.

برای تشخیص صحیح نقطه شروع تحول در سیستم دانشگاه، تعیین مؤلفه محوری و تمرکز بر تحول آن نقشی حیاتی خواهد داشت. مرور ادبیات امامین انقلاب اسلامی در این حوزه از یک‌سو و بازخوانی تجربیات کشورهای پیشگام جهان از سوی دیگر نشان می‌دهد که مؤلفه محوری در تحول سیستم دانشگاه، «استاد» و یا به‌عبارت‌دیگر «عضو هیئت‌علمی» است، مؤلفه‌ای که بعضاً اصلاح آن به‌معنای اصلاح دانشگاه و انحراف آن به‌مثابه انحراف دانشگاه تفسیر می‌شود.

و شاید مبتنی بر همین تفسیر است که همه سیستم‌های دانشگاهی در جهان (اعم از شرقی و غربی) بر نظامات و آیین‌نامه‌های حاکم بر رشد و ارتقاء اساتید و جهت‌دهی عملکرد ایشان تمرکز نموده و تلاش می‌کنند از این طریق اثربخشی این مؤلفه را دوچندان کرده و به نتایج مطلوب خود در حوزه تربیت دانشجویان تراز و تولید علم بومی و حل مسائل جامعه خود دست یابند.

در کشور ما نیز تمرکز بر همین موضوع بوده که در سال‌های اخیر تدوین و اصلاح مکرر آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت‌علمی به‌عنوان نقطه اهرمی و هسته اساسی نظامات حاکم بر هیئت‌علمی در دستور کار قرارگرفته و سعی نموده عملکرد اساتید دانشگاهی را به مسیر مطلوب هدایت کند. مسیری که در عمل از گفتمان مدنظر امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) مبنی بر ضرورت تولید علم و تحقق جنبش نرم‌افزاری پشتیبانی نمود و توانست بالاترین رشد و شتاب تولید علم در منطقه و جهان را به ارمغان آورد و به اذعان مؤسسات معتبر بین‌المللی جایگاه اول منطقه و شانزدهم جهان را به خود اختصاص دهد.

اقتضای تحول پی‌در‌پی و ضرورت داشتن نگاه متعالی در عرصه سیستم‌سازی ایجاب می‌کند که همواره با نگاهی آسیب شناسانه و متکامل، نظامات موجود را مورد بحث و بررسی قرار دهیم و برای اصلاح و تکامل آن بکوشیم؛ به‌گونه‌ای که نظامات و سیستم‌هایی طراحی و مستقر گردد که علاوه بر بومی بودن، نقاط قوت سیستم‌های موجود را دارا بوده و درعین‌حال از نقاط ضعف آنها خالی باشد.

تعمیم این نوع نگاه در حوزه نظامات و آیین‌نامه‌های هیئت‌علمی نشان می‌دهد که این نظامات علی‌رغم داشتن نقاط قوت فراوان از جمله: «نظام‌مند نمودن تلاش‌های اعضای هیئت‌علمی و درنتیجه ارزیابی نسبتاٌ دقیق عملکرد علمی ایشان»، «افزایش کم‌نظیر تعداد مقالات و منشورات اساتید دانشگاه‌ها»، «ارتقا جایگاه علمی کشور در پایگاه‌های معتبر اسنادی در حوزه‌های مختلف علوم» و... از نقاط ضعف اساسی نیز برخوردار است. «نگاه حداقلی به حوزه‌های تربیتی دانشجویان نسبت به فعالیت‌های آموزشی»، «انفکاک تقریبی حوزه آموزش از پژوهش»، «مسئله‌محور نبودن آموزش‌ها و پژوهش‌های دانشگاهی و درنتیجه تحقق انحراف بالای پایان‌نامه‌ها، رساله‌ها و مقالات علمی تدوین‌شده از نیازهای واقعی کشور و هدر رفت بالای بودجه پنهان پژوهشی»، «توسعه تفکر آموزش برای آموزش(اخذ مدرک) و پژوهش برای پژوهش» و... از مهم‌ترین آسیب‌های نظام موجود است که همین امر مطالبه جدی امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) مبنی بر اصلاح و تغییر نظام موجود را نیز رقم زده است.

در منطق پیشنهادی پیش‌رو، سعی شده است با تبیین دقیق نقاط قوت و ضعف نظام موجود و ارائه راهبردهای اصلاحی و تحولی موردنیاز، نظامی ارائه گردد که علاوه بر داشتن محاسن نظام موجود هیئت‌علمی، در حد امکان معایب آن را پوشش داده و به تکامل این مسیر به لحاظ اثربخشی بیشتر کمک نماید و ملاک عمل حوزه‌های ستادی و صفی دانشگاه برای شتاب‌بخشیدن به تحقق شعار دانشگاه؛ یعنی «تزکیه، جهاد علمی، دانشگاه تمدن‌ساز» قرار گیرد. و ان‌شاءالله الگوی مناسبی برای دانشگاه‌های نیروهای مسلح و جامعه دانشگاهی کشور بوده تا آنها بتوانند نقش کارآمدتر و اثربخشی بیشتر در ایجاد تمدن نوین اسلامی و زمینه‌سازی ظهور صاحب‌الزمان(عج) داشته باشند...

انتهای پیام/