آیات 95 الی 99 سوره مبارکه انعام

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی؛ حجه الاسلام عباسی ولدی در سخنانی بیان کرد: خداوند در سوره مبارکه انعام آیات 95 الی 99 می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوي‏ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ مُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ذلِکُمُ اللَّهُ فَأَنَّي تُؤْفَکُونَ، فالِقُ الْإِصْباحِ وَ جَعَلَ اللَّيْلَ سَکَناً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ حُسْباناً ذلِکَ تَقْديرُ الْعَزيزِ الْعَليمِ، وَ هُوَ الَّذي جَعَلَ لَکُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها في‏ ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ. وَ هُوَ الَّذي أَنْشَأَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَفْقَهُونَ، وَ هُوَ الَّذي أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ نَباتَ کُلِّ شَيْ‏ءٍ فَأَخْرَجْنا مِنْهُ خَضِراً نُخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُتَراکِباً وَ مِنَ النَّخْلِ مِنْ طَلْعِها قِنْوانٌ دانِيَةٌ وَ جَنَّاتٍ مِنْ أَعْنابٍ وَ الزَّيْتُونَ وَ الرُّمَّانَ مُشْتَبِهاً وَ غَيْرَ مُتَشابِهٍ انْظُرُوا إِلي‏ ثَمَرِهِ إِذا أَثْمَرَ وَ يَنْعِهِ إِنَّ في‏ ذلِکُمْ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ» خداوند، شکافنده دانه و هسته است. زنده را از مرده خارج می‌سازد و مرده را از زنده بیرون می‌آورد. این است خدای شما پس چگونه از حقّ منحرف می‌شوید. او شکافنده صبح است و شب را مایه آرامش و خورشید و ماه را وسیله حساب قرار داده است. این اندازه‌گیری خداوند توانای داناست او کسی است که ستارگان را برای شما قرار داد تا در تاریکی‌های خشکی و دریا به وسیله آنها راه یابید. ما نشانه‌های خود را برای کسانی که می‌دانند و اهل فکر و اندیشه‌اند بیان داشتیم. او کسی است که شما را از یک نفس آفرید و شما دو گروه هستید. بعضی از نظر ایمان پایدار یا خلقت کامل و بعضی دیگر ناپایدار. ما آیات خود را برای کسانی که می‌فهمند، تشریح نمودیم. او کسی است که از آسمان، آبی نازل کرد و به وسیله آن گیاهان گوناگون رویاندیم. از آن ساقه‌ها و شاخه‌های سبز خارج ساختیم و از آنها دانه‌های متراکم و از شکوفه نخل، شکوفه‌هایی با رشته‌های باریک بیرون فرستادیم. باغهایی از انواع انگور و زیتون و انار (گاه) شبیه به یکدیگر و گاه بی‌شباهت هنگامی که میوه می دهد. به میوه آن و طرز رسیدنش بنگرید که در آن نشانه‌هایی از عظمت خدا برای افراد با ایمان است. حجه الاسلام عباسی ولدی در توضیح آیات فوق عنوان داشت: برای تشریح مراد خداوند از اینکه زنده را از مرده خارج می‌کند، می‌توان به چند عنوان اشاره کرد. یا این است که حیوانات را از دل نطفه‌های بی‌جان به وجود می‌آورد یا روح انسان را از جسم بیرون می‌کند یا منظور امور معنوی است که فرزندان انسان‌های مومن را از سلب و رحم کفار بیرون می‌آورد. آنچه در بیان این مصادیق اهمیت دارد این است که همه اتفاقات مذکور به وسیله خداوند انجام می‌شود. جمله «افکته عن الامر» برای زمانی است که کسی را به وسیله حرف دروغ و باطل از یک امری منصرف کنیم. «تُؤْفَکُونَ» اشاره به این دارد که به وسیله یک امر باطل و کذبی از حق رویگردان شدید به کجا اینگونه می‌روید؟ کدام امر باطل و کذبی باعث شده که شما امر مهمی را درک نکنید. کسی که صبح را می‌شکافد و شب را مایه آرامش قرار داده است، خداوند می‌باشد. او علاوه بر اینکه ماه و خورشید را خلق کرده، آنها را نیز تدبیر می‌کند. «وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ حُسْباناً» خورشید و ماه را وسیله‌ای برای حساب و کتاب تقویمی قرار داده است. «ذلِکَ تَقْديرُ الْعَزيزِ الْعَليمِ» این امور اندازه گرفته و تقدیر شده است. این اقدامات از سوی خداوندی است که عزیز و علیم می‌باشد؛ به این معنا که هم با علم این کار را انجام داده و هم قدرتی بالاتر از او نیست که بتواند بدون اذن او اختلالی بر خلاف آن چیزی که وی خلق کرده است، به وجود بیاورد. نتیجه تفکر و تدبر در ربوبیت خداوند نسبت به عالم این است که می‌فهمیم تدبیر کننده عالم، عزیز و علیم است، قدرتی بالاتر از او نیست و شکست‌ناپذیر می‌باشد. اوست که ستاره‌ها را برای شما قرار داد تا به وسیله آن‍ها در تاریکی، خشکی و دریا راه را پیدا کنید. خداوند فقط به ایجاد ستاره‌ها اکتفا نکرد بلکه رابطه ستاره با زمین و انسان را تنظیم و به ستاره امر کرد که همیشه در آسمان طلوع کند تا بندگان در بیابان که هیچ نشانه‌ای برای پیدا کردن راه وجود ندارد، به وسیله آنها راه را پیدا کنند. خداوند بعد از بیان آیات فوق می‌فرماید: «ذلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ خالِقُ کُلِّ شَيْ‏ءٍ فَاعْبُدُوهُ وَ هُوَ عَلي‏ کُلِّ شَيْ‏ءٍ وَکيلٌ» این است وصف پروردگار شما که جز او هیچ خدایی نیست. آفریننده هر چیز است، پس او را پرستش کنید و او نگهبان همه موجودات است.  نتیجه تأمل انسان بر اموری که در آیات فوق ذکر شد، این است که باید خداوند را عبادت کند «فَاعْبُدُوهُ»؛ زیرا آنچه تأمل بدون تعصب و تکبر بر روی این آیات به همراه دارد، «ذلِکُمُ اللَّهُ» و «خالِقُ کُلِّ شَيْ‏ءٍ» است. حال مگر امکان دارد الهی که رب و خالق است و جز او خدایی نیست را عبادت نکرد؟ «وَ هُوَ عَلي‏ کُلِّ شَيْ‏ءٍ وَکيلٌ». روش اینکه چه کنیم تا خداوند وکیل ما باشد، در قرآن کریم آمده است. اگر انسان به ربوبیت الهی نسبت به همه عالم فکر کند و ایمان خود را نیز افزایش دهد، روحیه توکل در او زیاد خواهد شد. از جمله دلایل کم شدن توکل این است که احساس می‌کنیم دنیا بی‌صاحب است و ربّ انسان، خودش می‌باشد. یا اینکه رب غیر از کسی است که قصد داریم به او توکل کنیم.

گفتار دوم: آیات 65 الی 67 سوره مبارکه نحل

خداوند در این آیات مبارکه می‌فرماید: «وَ اللَّهُ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها إِنَّ في‏ ذلِکَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ، وَ إِنَّ لَکُمْ فِي الْأَنْعامِ لَعِبْرَةً نُسْقيکُمْ مِمَّا في‏ بُطُونِهِ مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ لَبَناً خالِصاً سائِغاً لِلشَّارِبينَ، وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخيلِ وَ الْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَراً وَ رِزْقاً حَسَناً إِنَّ في‏ ذلِکَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ. وَ أَوْحي‏ رَبُّکَ إِلَي النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذي مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً وَ مِنَ الشَّجَرِ وَ مِمَّا يَعْرِشُونَ، ثُمَّ کُلي‏ مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ فَاسْلُکي‏ سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلاً يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فيهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ إِنَّ في‏ ذلِکَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَکَّرُونَ» خداوند از آسمان آبی فرستاد و زمین را پس از آنکه مرده بود حیات بخشید. در این نشانه روشنی است برای جمعیّتی که گوش شنوا دارند. در وجود چهارپایان برای شما عبرتی است. از درون شکم آنها، از میان غذاهای هضم‌شده و خون، شیر خالص و گوارا به شما می‌نوشانیم. از میوه‌های درختان نخل و انگور، مسکرات و روزی خوب و پاکیزه می‌گیرید. در این نشانه روشنی است برای جمعیّتی که اندیشه می‌کنند. پروردگار تو به زنبور عسل «وحی» (و الهام غریزی) نمود که: «از کوه‌ها و درختان و داربستهایی که مردم می‌سازند، خانه‌هایی برگزین سپس از تمام ثمرات بخور و راه‌هایی را که پروردگارت برای تو تعیین کرده است، براحتی بپیما. «از درون شکم آنها نوشیدنی با رنگهای مختلف خارج می‌شود که در آن برای مردم شفا است. به یقین در این امر نشانه روشنی است برای جمعیّتی که می‌اندیشند. حجه الاسلام عباسی ولدی در تشریح آیات مذکور مطرح کرد؛ اینکه خداوند نزول باران از آسمان و زنده شدن زمین بعد از مرگش را تکرار می‌کند، حاکی از اهمیت داشتن آن است. از سوی دیگر این تکرار توسط حکیم صورت گرفته که نشان از محتاج بودن انسان به تکرار دارد. آیه دیگر به عبرت از چهارپایان اشاره می‎کند. در این آیه صرفا خلقت چهارپا مراد نیست بلکه منظور رابطه میان حیوان و تغدیه او است که تبدیل به شیر می‌شود. در واقع باید ربوبیت را در این آیه‌ها مشاهده نماییم. در آیه 68 به زنبور عسل اشاره می‌شود. اینکه کجا خانه بسازد وحی الهی است. الهی که رب پیامبر صلی الله علیه و آله است، رب زنبور عسل نیز می‌باشد. رب زنبور را آفرید و آن را تدبیر کرد. به ربوبیت خداوند در این آیه دقت کنید. خداوند انسان و زنبور را خلق کرد و به او دستور تولید ماده‌ای داد که به نفع مردم است. به مردم هم دستور داد که بر زنبور تأمل کنند؛ چراکه این آیه نشانه است برای کسانی که اهل فکر هستند.

گفتار سوم: آیه 21 الی 26 سوره مبارکه روم

در این آیات شریفه آمده است: «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ، وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَأَلْوَانِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْعَالِمِينَ. وَمِنْ آيَاتِهِ مَنَامُكُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَابْتِغَاؤُكُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ، وَمِنْ آيَاتِهِ يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَطَمَعًا وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَيُحْيِي بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ، وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ تَقُومَ السَّمَاءُ وَالْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ إِذَا دَعَاكُمْ دَعْوَةً مِنَ الْأَرْضِ إِذَا أَنْتُمْ تَخْرُجُونَ، وَلَهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ كُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ». از نشانه‌های او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید. در میانتان مودّت و رحمت قرار داد. در این نشانه‌هایی است برای گروهی که تفکّر می‌کنند.  از آیات او آفرینش آسمانها و زمین، و تفاوت زبانها و رنگهای شماست. در این نشانه‌هایی است برای عالمان. از نشانه‌های او خواب شما در شب و روز است و تلاش و کوششتان برای بهره‌گیری از فضل پروردگار (و تأمین معاش). در این امور نشانه‌هایی است برای آنان که گوش شنوا دارند. از آیات او این است که برق و رعد را به شما نشان می‌دهد که هم مایه ترس و هم امید است. از آسمان آبی فرو می‌فرستد که زمین را بعد از مردنش بوسیله آن زنده می‌کند. در این نشانه‌هایی است برای جمعیّتی که می‌اندیشند. از آیات او این است که آسمان و زمین به فرمان او برپاست. هنگامی که شما را در قیامت از زمین فراخواند، ناگهان همه خارج می‌شوید و در صحنه محشر حضور می‌یابید. از آن اوست تمام کسانی که در آسمانها و زمین‌اند و همگی در برابر او خاضع و مطیع‌اند. ایشان در تبیین آیات مذکور بیان کرد؛ در آیه 21 ذکر شده است که پروردگار برای شما از جنس خودتان همسرانی را آفرید تا در کنار آنها به آرامش برسید. لازمه دست‌یابی به آرامش، مودت و رحمت است که خداوند آن را جعل می‌کند. در واقع این‌گونه نیست که خداوند انسان را به دو جنس متفاوت خلق کند که با همدیگر ازدواج کنند سپس آنها را رها کند. بلکه میان آن دو جعل مودت و رحمت می‌کند؛ بنابراین وقتی خلقت، تعیین هدف، لازمه‌ها و جعل آنها را میان اجزای این عالم به خدا نسبت می‌دهیم، باید به سراغ خدا رفت و از او نقشه تربیت را گرفت خداوند در آیه 22 سوره روم می‌فرماید: از آیه‌های خداوند، خلقت آسمان‌ها و زمین، اختلاف میان زبان‌ها و رنگ‌ها است. تنها در کشور ما چندین زبان و لهجه وجود دارد؛ به عنوان نمونه ترک زبانان در کشور باهمدیگر تفاوت دارند. ترک زنجان با ترک اردبیل و ترک تبریز متفاوت هستند یا رنگ افراد یک خانواده با هم متفاوت است. ب ا توجه به آیه 23 از سوره مبارکه روم باید خوابیدن در شب و روز را از دیگر نشانه‌های خداوند دانست. در این آیه کلمه «فَضْلِهِ» بکار رفته است که اشاره دارد به  اینکه انسان معمولا در روز یا شب به دنبال رزق و روزی خود می‌رود. در اینجا کنایه از رزق و روزی است که خداوند قرار داده است و ما باید به دنبال آن برویم. جهت تلاش و در پی روزی بودن نیازمند قوای جسمانی است که به وسیله خواب این نیاز ممکن می‌شود. شب هنگام ‌که در حال خوایدن هستید باید بدانید که این خواب نیز از نشانه‌های پروردگار است. در آیه 24 می‌فرماید از آیات الهی، صاعقه‌ای است که نشانتان می‌دهد. صاعقه گاهی اوقات ترس تولید می‌کند و گاهی اوقات هم طمع و امید. آن زمانی که صدای خیلی شدیدی تولید می‌کند، می‌ترسید و گاهی اوقات هم این رعدوبرق نوید بخش باران لطیف و خوب است که برای کشاورزی و آب چاه‌ها مفید است. پروردگار از آسمان آبی را فرو فرستاد که زمین را بعد از مرگش زنده کرد. در اینها نشانه‌هایی است برای کسانی که عقل خود را به کار می‌اندازند. یکی از نشانه‌های رشد عقل و اینکه انسان اهل تعقل شده این است که با تأمل بر پدیده‌هایی که به صورت روزمره یا در طول سال اتفاق می‌افتد به مبداء آفرینش و خالق برسد. نقطه اشتراک آن چیزی که امروز به نام عقل می‌نامند با آن چیزی که قرآن و روایات به نام عقل معرفی می‌کنند، صرفا اسم است و آنها تفاوت‌های بسیار زیادی با هم دارند. اگر می‌خواهید تعقل خود را محک بزنید، باید در آیات قرآن غور نمایید و ویژگی‌هایی که قرآن در مورد اهل تعقل بیان کرده است را با خود تطبیق بدهید. همچنین می‌توان میزان تعقل کودکان خود را به وسیله این روش معین کرد؛ به عبارت دیگر در مسیر تربیت نشانه‌هایی را که خداوند به عنوان ویژگی‌های گروه عاقلان برشمرده است را برای فرزندانتان برجسته کنید. زیرا آنها خیلی زودتر از ما متصل به مبداء می‌شوند. هنگام بارش باران و رعد و برق و در بهار، هنگام بیدار شدن زمین، با بچه‌های 5، 6 ساله در مورد این مفاهیم صحبت کنید. به صحبت‌های روان‌شناسان غربی اعتنا نکنید که می‌گویند در خصوص این مطالب با کودکان صحبت نکنید. فطرت پاکی که در آنها وجود دارد سرمایه‌ای است که خواسته یا ناخواسته روان‌شناسان غربی می‌خواهند از ما بگیرند. ما بچه‌ها را از تربیت توحیدی محروم کردیم و در آن سنی که باید موحد تربیت شوند متأسفانه به دلیل القائات روان‌شناسی مادی­گرا، آن­ها را از توحید دور کردیم.

گفتار چهارم: آیات 63 الی 73 سوره مبارکه واقعه

پیرامون موضوع ربوبیت الهی در قرآن کریم آمده است: «أَ فَرَأَيْتُمْ ما تَحْرُثُونَ، أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ، لَوْ نَشاءُ لَجَعَلْناهُ حُطاماً فَظَلْتُمْ تَفَکَّهُونَ، إِنَّا لَمُغْرَمُونَ، بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ، أَ فَرَأَيْتُمُ الْماءَ الَّذي تَشْرَبُونَ، أَ أَنْتُمْ أَنْزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنْزِلُونَ، لَوْ نَشاءُ جَعَلْناهُ أُجاجاً فَلَوْلا تَشْکُرُونَ، أَ فَرَأَيْتُمُ النَّارَ الَّتي‏ تُورُونَ، أَنْتُمْ أَنْشَأْتُمْ شَجَرَتَها أَمْ نَحْنُ الْمُنْشِؤُنَ، نَحْنُ جَعَلْناها تَذْکِرَةً وَ مَتاعاً لِلْمُقْوينَ» آیا هیچ درباره آنچه کشت می‌کنید اندیشیده‌اید. آیا شما آن را می‌رویانید یا ما می‌رویانیم. هرگاه بخواهیم آن را مبدّل به کاه در هم کوبیده می‌کنیم که تعجّب کنید به گونه‌ای که بگویید: براستی ما زیان کرده‌ایم، بلکه ما بکلّی محرومیم. آیا به آبی که می‌نوشید اندیشیده‌اید. آیا شما آن را از ابر نازل کرده‌اید یا ما نازل می‌کنیم. هرگاه بخواهیم این آب گوارا را تلخ و شور قرار می‌دهیم؛ پس چرا شکر نمی‌کنید؟ آیا درباره آتشی که می‌افروزید فکر کرده‌اید. آیا شما درخت آن را آفریده‌اید یا ما آفریده‌ایم؟ ما آن را وسیله یادآوری برای همگان و وسیله زندگی برای مسافران قرار داده‌ایم. حجه الاسلام عباسی ولدی تصریح کرد: در این آیات پیرامون زرع بحث شده و اینکه خالق اصلی در زراعت خداوند است. اما امروزه در تربیت دانش آموزان درکتاب‌های زیست شناسی و علوم، منحصرا فرآیند تبدیل شدن این بذر به جو و گندم و… گفته می‌شود اما سخنی از «نحن الزارعون» به میان نمی‌آید. در چرخه‌ای که به آنها آموزش می‌دهند، نقش خداوند مشخص نیست. خداوند می‌گوید من زارع هستم، آیا فرزندان ما نیز خداوند را زارع می‌دانند؟ اصلا فرزندان را رها کنیم آیا خود ما وقتی جو، گندم و … را می‌بینیم به یاد خدا می‌افتیم یا کسی باید تذکر دهد. اگر نیاز به تذکر دارید معلوم هست که هنوز نگاه آیه‌ای در ما ملکه نشده است.