دانشجوی دانشگاه امام صادق(ع) فرهنگ را قابل تقسیم به فرهنگ هایی دانست که در نسبت با نظامات اجتماعی مختلف یعنی نظام سیاسی، نظام تعلیم و تربیت، نظام معیشتی(اقتصادی و غیر اقتصادی) تعریف می شوند.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، کرسی ترویجی «چارچوب نظری در باب فرهنگ اسلامی مبتنی بر اندیشه و آثار شهید صدر(ره)» از سوی مرکز تحقیقات بسیج دانشگاه امام صادق(ع) پیش از ظهر چهارشنبه 7 آذرماه برگزار شد.

در این نشست محمدرضا فتح‌الله بیاتی دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) به عنوان ارائه کننده بحث و دکتر محمدهادی همایون و دکتر محمدرضا برزویی از اعضای هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) به عنوان اساتید ناقد حضور داشتند.

بیاتی در ابتدای سخنان خود در تحلیل مفهوم فرهنگ و مفاهیم همبسته آن، با استفاده از تعابیر مختلف شهید صدر(ره) که عبارتند از زمینه جامعه اسلامی، خلق و خو و عقلانیت نظام، تعریفی از فرهنگ را ارائه داد.

دانشجوی دکتری دانشگاه امام صادق(ع) با بیان این که عناصر تشکیل دهنده زمینه شامل عقیده، مفاهیم و عواطف و احساسات می شود، در توضیح هر کدام خاطرنشان ساخت: عقیده سنگ زیربنای اصلی در تفکر اسلامی است و دیدگاه اساسی انسان مسلمان را به صورت کلی نسبت به جهان هستی مشخص می سازد.

وی اضافه کرد: مفاهیم نیز بیانگر دیدگاه اسلام در تفسیر اشیاء می باشد و این مفاهیم برگرفته از دید کلی است که عقیده آن را می سازد. شهید صدر درباره عواطف و احساسات اسلامی نیز می فرماید که زاییده مفاهیم اسلامی است و مفاهیم اسلامی به نوبه خود در پرتو عقیده اساسی اسلام شکل می گیرد.

ارائه دهنده بحث خلق و خو را نیز این گونه تعریف کرد: از دیدگاه شهید صدر اخلاقیه عبارت است از خلق و خویی پابرجا و استوار که به مجرد سست کردن عقیده نمی توان آن را ریشه کن ساخت.

وی دیدگاه شهید صدر درباره عقلانیت نظام را نیز این گونه توضیح داد: هر نظامی که بخواهد به زور سرنیزه قبل از آمادگی افکار عمومی و پیدایش روحیه پذیرش آن بر مردم حکومت کند محکوم به استبداد است. استبداد و توسل به خشونت در هر نظامی که بناست به زور بر ملتی تحمیل شود پیش از آن که عقلانیت مختص به آن نضج یافته و روحیه پذیرش آن گسترش بیاید امری طبیعی است.

بیاتی، باورهای اساسی، مجموعه ای از برداشت ها، عواطف و احساسات، نزد ذهن عده ای از افراد و تبدیل به عادت شدن را از مفاهیم اساسی در تعریف فرهنگ برشمرد و گفت: فرهنگ مجموعه ای درهم تنیده از برساخته های اجتماعی درونی شده است.

دانشجوی دانشگاه امام صادق(ع) در بخش دیگری از سخنان خود، درباره مکتب فرهنگی اسلام اذعان داشت: مکتب شیوه ای است که یک جامعه ترجیح می دهد در زندگی خویش و حل مشکلات عملی خود از آن پیروی کند.

وی درباره مطالعه مکتب نیز تأکید کرد: برای شناخت مکتب باید «شیوه مکتب در ساماندهی زندگی» و «پشتوانه مکتب در اندیشه ها و برداشت های مرتبط با مکتب» را مورد مطالعه قرار داد.

بیاتی، الگوی آرمانی از دیدگاه شهید صدر را نیز این گونه تعریف کرد: ایشان الگوی آرمانی را به عنوان الگوی حقیقی انسان و جامعه بیان می کند. الگوی آرمانی متعلق همه تمایلات بوده و تمام قوای ادراکی و تحریکی انسان را به سوی خود بسیج می کند.

وی الگوی آرمانی را به سه نوع الگوهای پست، الگوهای برگرفته از آرمان های محدود و الگوی حقیقی تقسیم کرد و درباره شرایط پذیرش الگوی حقیقی عنوان کرد: بینش فکری و عقیدتی روشن و واضح نسبت به این الگوی آرمانی(توحید)، توانی روحی و برگرفته از این الگوی متعالی به عنوان پشتوانه و نیروی حرکت دائمی اراده بشر(معاد)، وجود پیامبران(نبوت)، وجود رهبران(امامت) و استخلاف شرایط پذیرش الگوی حقیقی است.

دانشجوی دانشگاه امام صادق(ع) فرهنگ را بستر تحقق نظامات اجتماعی دانست که این نظامات اجتماعی عبارتند از نظام سیاسی، نظام تعلیم و تربیت، نظام معیشتی(اقتصادی و غیر اقتصادی).

وی درباره فرهنگ تربیتی و فرهنگ معیشتی مطلوب نیز خاطرنشان کرد: فرهنگ تربیتی شامل فرهنگ روابط اجتماعی، فرهنگ عبادت و معنویت، فرهنگ تفکر و علم آموزی، فرهنگ هنر و زیبایی و فرهنگ تفریح و سرگرمی می شود. فرهنگ معیشتی(غیر اقتصادی) نیز از فرهنگ جنسی، فرهنگ خوردن و آشامیدن، فرهنگ پوشش، فرهنگ بهداشت و سلامت، فرهنگ مسکن و امکانات زندگی، فرهنگ خواب و بیداری و فرهنگ تفریح و سرگرمی تشکیل شده است.

بیاتی اضافه کرد: هدف نظام اسلامی، خلافت و حکومت، حکومت و سیاست، ابزارهای دخالت حکومت، امت اسلامی و مسئولیت پذیری است و حکومت اسلامی فرهنگ سیاسی را تشکیل می دهد. فرهنگ معیشتی(اقتصادی) نیز شامل موارد توزیع پیش از تولید، تولید، توزیع پس از تولید، داد و سند، مصرف و دولت می شود.

بر اساس گزارش مفتاح_اندیشه دکتر محمدهادی همایون، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) به عنوان اولین استاد ناقد ضمن تقدیر و تشکر از زحمات صورت گرفته برای تهیه مطالب ارائه شده، تأکید کرد: یکی از ابهامات تعریفات ارائه شده برای بنده این بود که متوجه نشدم مطالبی که شما می گویید دیدگاه خودتان است، دیدگاه شهید صدر است و یا دیدگاه خودتان با الهام از مطالب شهید صدر است که بتوان موضوعات ارائه شده را نقد و بررسی کرد.

دکتر همایون با بیان این که مبنای استناد خودمان را باید مشخص کنیم، گفت: پیشنهاد بنده این است برای این که مبنای استناد خودتان را مشخص کنید یا یک مبانی نظری جدی را در نظر گرفته و تعریف خود را براساس آن ارائه دهید و یا سیر تاریخی را به عنوان مبنای تعریف قرار دهید.

وی عنوان کرد: البته شما به فرهنگ دین به حق اشاره کرده اید ولی نیاز به توضیحات بیشتر است چون به تبع این تعریف فرهنگ خوب و بد نیز پیش کشیده می شود. موضوع دیگر این است که فرهنگ از دو موضوع فرد و جمع تشکیل می شود و شما به آن اشاره کرده اید ولی توضیح زیادی نداده اید. باید نسبت میان فرهنگ فرد و جمع و رابطه میان آن ها را مشخص کنید.

عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) همچنین با تأکید بر این که تفاوت نیازهای عالی و دانی باید کاملاً مشخص شود، اذعان داشت: تقسیم بندی برای این موضوع نیاز به کار بیشتری دارد. برای نمونه خوراک جزء فرهنگ های عالی است یا دانی؟ اگر دانی است پس چگونه ما در بهشت و جهنم خوراک داریم؟ و... .

دکتر محمدرضا برزویی، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) به عنوان دومین استاد ناقد بر این موضوع تأکید کرد که حتما از مباحث بنت الهدی صدر(خواهر شهید صدر) نیز استفاده شود چرا که ایشان تا مقام اجتهاد نزد برادرشان تحصیل و مباحثه داشته اند و از این شهیده 10 أثر به جا مانده که برخی درباره فرهنگ است.

عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، تمدن را حلقه وصل بالای میان فرهنگ و دین عنوان کرد و گفت: تمدن تجسد فرهنگ است. شما نیز باید نسبت دین، فرهنگ و تمدن را برای خودتان مشخص کنید تا به نتیجه مطلوب برسید.

دکتر برزویی، مقدمه لازم برای ورود به مباحث فرهنگی را انسان شناسی برشمرد و تأکید کرد: نخست باید انسان شناسی از دیدگاه شهید صدر مشخص شود چرا که انسان شناسی اندیشیدن، انجام دادن و خروجی را نشان می دهد. لذا از انسان شناسی باید به نظامات اجتماعی رسید و از دل آن نظام فرهنگی را تهیه کرد.

انتهای پیام/