در مقاله ای مطرح شد که خانواده هسته مرکزی جامعه و مهم ترین کانون تربیت نسل جـوان اسـت و مـی توانـد نقش مـؤثری در مبـارزه بـا تهـاجم فرهنگـی داشـته باشـد. برخوردهـای ناخوشـایند و غیرمنطقی بـا جوانـان آنـان را از خـانواده فـراری مـی دهـد و سـبب مـی شـود مکان های فاسد و دوستان ناباب را پناهگاه خود قرار دهند.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، فاطمه زاهدی پژوهشگر و محقق زیر نظر حجت الاسلام سید جعفر حق‌شناس مدیر گروه مطالعات زن و خانواده پژوهشکده باقرالعلوم(ع) مقاله ای تحت عنوان «آسیب‌شناسی تهاجم فرهنگی بر کارکردهای خانواده» تهیه کرد که در ادامه متن آن را ملاحظه می کنید؛
فرهنگ هویت هر جامعه را تشکیل می دهد. به عبارت دیگر فرهنگ سـرمایه معنـوی هر ملت است. فرهنگ اسلام که غنی ترین فرهنگ ها و مطابق با فطرت انسان هاسـت خانواده را در جایگاه بسـیار والایـی مـی بینـد و آنجـا را ایمـن تـرین پناهگـاه انسـان و شایسته ترین کـانون بـرای رسـاندن او بـه رشـد و کمـال مـی دانـد.
خـانواده نخسـتین زیرســاخت جامعــه انســانی اســت و بــی تــوجهی بــه نقــش خــانواده آســیب هــای جبران ناپذیری بر جامعه وارد خواهد کرد، به همین دلیل دشمنان اسلام که نتوانستند با کودتا، جنگ تحمیلی، محاصره اقتصادی و… به مقاصد شوم خـود برسـند ایـن نهـاد اجتماعی را نشانه گرفته و یورش گسترده ای را با استفاده از ابزارهای نوین و شیوه های گوناگون برای براندازی نظام خانواده آغاز کرده اند.
۱ – تأثیر تهاجم فرهنگی بر کارکردهای خانواده
نخستین نهادی که پیامدهای تهاجم فرهنگی به گونه های مختلف در آن ظاهر می شود، خانواده است. حال پیامـدهایی را برمـی شـماریم کـه کارکردهـای خـانواده را خنثـی می سازد.
نخست، دین گریزی
یکی از مهم ترین کارکردهای خانواده ایجاد دین بـاوری در اعضـای آن اسـت و ایـن دین باوری در جوانان اهمیت و نمود بیشتری می یابـد. شـور و نشـاط جوانـان وقتـی بـا فرهنگ پاک و پویای اسـلام همـراه گـردد نتـایج ارزشـمندی بـه بـار خواهـد آورد. دشمنان اسلام نیز از این نکته به خوبی آگاه بوده و در پی کم رنگ و نابود کردن باورهای اسلامی در وجود جوانان اند زیرا با وجود فرهنگ اسـلامی کـه هماهنـگ بـا فطـرت بی آلایش جوانان است جای نفوذ فرهنگ بیگانه نیست.
دوم، فساد و بی بندوباری
در دوران شکوفایی جمهوری اسلامی ایران، استعمار غرب و عوامل داخلی و خارجی آن به روش های گوناگون کوشیدند که این مـانع بـزرگ را از راه توسـعه طلبـی خـودبردارند. شیوههای مختلف تهـاجم فرهنگـی از جملـه تـرویج فسـاد و بـی بنـد وباری از مؤثرترین روش های شیطانی تخریب فرهنگ های بـومی، دینـی و تحکـیم پایـه هـای استعمار است. پیامد فساد و بی بندوباری ازهم پاشیدگی خانواده و بـی اثـر شـدن کارکردهـای آن است. نخستین آسیب آن نیز به روان کودکان وارد خواهد شد.
سوم، بی حجابی و بدحجابی
در دهه دوم و سوم پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بی حجـابی و بـدحجابی بـه یکی از دغدغه های مردم و مسئولین نظام اسلامی تبدیل شد. برخی بر این باورند که سازمان هـای مـردم نهاد دانشـجویی در حال افزایش است و شکستن چارچوب های حجاب از جمله فعالیت های آنان است. اثر منفی بدحجابی و بی حجابی در جامعه ابتدا دامن گیر خانواده ها می شود و الفت و مودت میان زن و شوهر را نشانه می گیرد.
چهارم، اعتیاد
توسعه فساد و بی بندوباری بر مبنای هواپرسـتی و تمـایلات نفسـانی خواسـته اسـتکبار جهانی است و چون همه انسان ها دارای تمایلات نفسانی هستند طرفدار زیادی دارد. جایی که پای هواپرستی به میان آید جایی برای خداپرستی نیست. اعتیاد مهلک ترین دستاورد و مسموم ترین سوغات امپریالیسم است که افراد بی تقوا به پیروی از هوای نفس بـه آن روی مـی آورنـد. توجـه بـه فسـاد و اعتیـاد بـه انـواع مسکرات، حرکتی قهقرایی و ارتجاعی دوران جاهلیت است.
عاطفه خانوادگی و محبت نسبت به فرزند و همسـر در کسـانی کـه بـه اعتیـاد روی می آورند ضعیف می شود به طوری که گاهی دیده می شود چنـین والـدینی فرزنـدان خود را کشته یا مورد تجاوز قرار داده اند. اعتیاد عامل بسیاری از بیماری های روحی و روانـی و یکـی از انحرافـات اجتمـاعی است که مهم ترین آسـیب آن سسـت شـدن پیونـدهای عـاطفی خـانوادگی، طـلاق و بیماری های روحی به ویژه افسردگی است.
پنجم، روابط ناسالم و طلاق
از دیگر پیامدهای تهاجم فرهنگی روابط ناسالم خـارج از چهـارچوب ازدواج قـانونی است. در ایران ۹۰% ازدواج ها که با دوستی های خیابانی صورت گرفته به طلاق منجر می شود. پیامد این طلاق هـا کودکـان بـی سرپرسـتی است که از کمبود عاطفی رنج می برند، مورد آزار و اذیت نامـادری یـا ناپـدری قـرار می گیرند یا در خیابان ها آواره می شوند.
ششم، مدگرایی و مصرف گرایی
الف) لباس
پوشاک از نخستین نیازهای انسان است و نوع آن را جامعه، زمان، آب و هوا، توانایی اقتصادی و شئون اجتماعی تعیین می کند. استکبار جهانی برای چیرگی بر کشـورهای مـورد نظـر خـود نسـل جـوان آن کشـورها را هـدف قـرار داده، لباس های مبتذل خود را با قیمت مناسب تر در اختیار آنان مـی گـذارد. مـدهای جدیـد از راه های مختلفی چون شبکه های تلویزیونی، ماهواره، اینترنت و… قابل دسترسی است.
ب) آرایش صورت و مو
گروهی از زنان و جوانان می کوشند با آرایش مو و صورت خود را از دیگران متمایز نشان دهند. در سالهای اخیر با نفوذ ماهواره و اینترنت مدهای عجیب و مستهجن مو در میان جوانان شایع شده و بسیاری از مردان موی سر و صورت خـود را شـبیه زنان می آرایند و یا از مدهایی که ماهیت آن را نمیشناسند، استفاده می کنند.
ج) مصرفگرایی
از دیگر عواملی که باعث نشر فرهنگ مبتذل غرب و در نتیجه تضعیف هویـت دینـی خانواده می شود روحیه مصرف گرایی است. در جامعه مصـرف گرایـی کـه کالاهـای خود را از کشورهای دیگر و به ویژه از مغرب زمین تأمین می کنـد مـردم و جوانـان از ارزش های دینی و اخلاقی خود فاصله می گیرند و دور مـی شـوند.
۲ – ابزارهای تهاجم فرهنگی
استکبار جهانی بـرای رسـیدن بـه اهـداف خـود در یـورش فرهنگـی از فنـاوری هـا و ابزارهای پیشرفته استفاده می کند که به برخی از آن ها اشاره می شود.
نخست، تلویزیون
امروزه تلویزیون از بزرگترین و کاربردی ترین ابزار شکل گیری فرهنـگ در جهـان است. بنا بر گفته صاحبنظـران تلویزیـون در جهـان بـا برنامـه هـای خـود در عمـل فرهنگ ابتذال را در بین مردم گسترش داده است. با توجه به این کـه بیشـترین بیننـدگان تلویزیـون کودکـان کمتـر از پانزده سال می باشند، بسیاری از فیلم ها و مجموعـه هـای تلویزیـونی کـه از کشـورهای غربی وارد شده اند مروج پوشش نامناسب، بدحجابی و بی بنـدوباری انـد و پیامـدهای منفی زیادی بر فرهنگ دینی مـردم گذاشـته انـد.
دوم، سینما
سینما نیز به سهم خود تأثیر زیادی بر فرهنگ جامعه دارد. امروزه سینما برای خدمت به صهیونیسم فرهنگی و مقابله با تمدن و هویت اسلامی و ایرانی صدها فیلم ساخته است. پس از انقلاب اسلامی نیز با وجود فیلم های ارزشی خوبی که هنرمندان مـؤمن سـینما عرضه کردند، گروهی از هنرمندان و هنرپیشه های رژیم گذشته با حضـور دوبـاره در صحنه های مختلف هنری از جمله سینما به ترویج اهداف و امیال خویش پرداختند و نیروهای با ایمان و شایسته و جوانان مستعد و حزب اللهی به بهانه نداشتن تخصص طرد و منزوی شدند. در چنین شرایطی بروز و گسترش فساد و بدحجابی از دریچه سینما عادی است.
سوم، ماهواره
ماهواره در بسیاری از کشورها تخریب کننده ارزش های دینی و ملی اسـت. در ایـران میزان تخریب ارزش های دینی در قرن جدید چشم گیر است. مسئولان فرهنگـی بایـد بدانند که امروزه غرب می کوشد با کمک فناوری های پیشرفته و بهره گیری از ماهواره و با ایجاد آشفتگی در زبان و آداب و سنن و تاریخ هویت جوانان را تغییر دهد.
چهارم، اینترنت
هر چند اینترنت واقعیتی انکارناپذیر و از نمودهای پیشرفت بشـر اسـت و ارتبـاط هـای علمی و فرهنگی مفید را بیشتر کرده است بسیاری از خدمات آن با آسیب هایی همراه است. بیشترین کسانی که با اینترنت سروکار همیشگی دارنـد دچـار نوعی اعتیاد می شوند و از تعادل خارج می شوند به همین دلیل اینترنت وسیله ای برای یورش فرهنگی شد. در ایران نیز اینترنت پس از رسانه ملی دومین رسانه مورد توجه جوانان به شمار می رود.
پنجم، بازی های رایانه ای
یکی از کانال های اصلی تهاجم فرهنگی به قشر کودک و نوجوان بازی های رایانه ای است که آثار و تبعات منفی فراوانی از نظر روحی، روانی، اخلاقی، جسمی و آموزشی دارد. به همین دلیل بنیاد بازی های رایانه ای باید ضمن نظـارت بـر توزیع بازی هایی که از خارج وارد می شود از توزیع آن دسـته بـازی هـا کـه مغـایر بـا فرهنگ دینی و اسلامی ما است جلوگیری کند.
ششم، کالاهای وارداتی
سودجویان غربی همه اهرم های ممکن را برای سلطه فرهنگی، سیاسی، اقتصادی به کار مــی گیرنــد و کشــورهای تحــت ســلطه را حتــی در گــزینش کــالای وارداتــی آزاد نمی گذارند. آنان از فقر مادی و فرهنگی جهـان سـوم اسـتفاده کـرده و بـا ترفنـدهای گوناگون زمینه ورود فرهنگ خویش را فراهم ساخته و به چپـاول منـابع ارزنـده آنـان می پردازند. ورود این کالاها علاوه بر این که فرهنگ ویژه ای به همراه دارد از به جریان افتادن اندیشـه و سرمایه های این کشورها در راه های سـازنده پیشـگیری مـی کنـد کـه بیکـاری، رکـود اقتصادی و فرو رفتن خانواده ها در مـنجلاب فسـادانگیز رفـاه کـاذب از پیامـدهای آن است.
۳ – راهکارهای مبارزه با تهاجم فرهنگی
برای مبارزه با تهاجم فرهنگی راهکارهای مختلفی وجود دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم؛
نخست، شناخت فرهنگ و اهداف دشمن
بی تردید شناسایی دشمن و برآورد اهداف، توان و تفکر وی از الفبای مبارزه به شـمار می آید که باید قبل از هر اقدامی بدان پرداخته شود. از این رو برای موفقیت در مبارزه با تهاجم فرهنگی توجه و تمرکز مسؤولان فرهنگی کشور به امـر مبـارزه بـا تهـاجم فرهنگـی و اختصـاص بودجـه کـافی و ایجـاد جایگـاه مناسـب بــرای آن در برنامه ریزی کلان کشور و ارتباطات بین المللی امری ضروری به نظر می رسد.
دوم، ایجاد محیط گرم خانوادگی
خانواده هسته مرکزی جامعه و مهم ترین کانون تربیت نسل جـوان اسـت و مـی توانـد نقش مـؤثری در مبـارزه بـا تهـاجم فرهنگـی داشـته باشـد. برخوردهـای ناخوشـایند و غیرمنطقی بـا جوانـان آنـان را از خانـه و خـانواده فـراری مـی دهـد و سـبب مـی شـود مکان های فاسد و دوستان ناباب را پناهگاه خود قرار دهند و یا برای جبران کمبودهای عاطفی به فیلم ها و بازی های رایانه ای مخـرب روی آورنـد. البته گاهی نیز جوان در خانواده ای دیـن دار تربیـت مـی شـود، ولـی در اجتمـاع و محـل تحصیل مورد غفلت قرار می گیرد و از ارزش های دینی و معنوی دور می شـود که باید به این نکته شدیدا توجه شود.
سوم، استحکام بنیادهای فرهنگی و دینی
کشورهای اسلامی و به ویژه جمهوری اسلامی که از فرهنگی غنی برخوردارند برای تحکیم بنیان خانواده ها و بهینه سازی باورهای اسلامی باید منابع فرهنگی و ارزش های اصیل اسلامی را به کار بندند تا انسان های سالم و متعهدی از این خانواده ها بیرون آیند. چنانچه خانواده ها از تأثیر فرهنگی بیگانه سالم بمانند هزینه های تعلیم و تربیت فرزندان کاهش چشمگیری خواهد داشت.
مسلمانان بـا بـاور بـه دو اصـل شایسـتگی و فهـم ملـت هـای مسـلمان و نیـز برتـری ارزش های اصیل اسلامی نسبت به سایر مکاتب می توانند در مدتی کوتاه خلاقیت های شگرف و کارآمدی را به جهان عرضه نمایند و برای رسیدن به این دو اصل نخست باید بنیادهای فرهنگی مبتنی بر آموزه های دینی فعال باشند.
چهارم، ترویج ارزش ها با امر به معروف و نهی از منکر
انسان دارای دو بعد روحانی و حیوانی است. غرایزی که خداونـد بـرای حفـظ بقـا در وجود انسان به ودیعه گذاشته اگر رها و بی مهار گردد به سرکشـی و جنـون خواهـد انجامید. از این رو مهار خواسته ها و هواهای نفسانی برای جلوگیری از افسار گسیختگی از مهمترین برنامه های اسلام است تا ارزش های معنوی در میـان مـردم حفـظ گـردد و بتوانند در برابر یورش های فرهنگی بیگانگان مقاومت کنند.
امر به معروف و نهی از منکـر نظـارت عمـومی افـراد جامعـه بـر همـ دیگر اسـت و از مهم ترین واجبات محسـوب مـی گـردد و نیـز بهتـرین وسـیله بـرای جلـوگیری از تهـاجم فرهنگی است.
۴ – پیشنهادات
نخست، خانواده ها با رفتار مشفقانه و محبت آمیز می توانند به اصـلاح جامعـه شـتاب بخشـیده و ضمن کنترل درونی خانواده ها بـه کنتـرل بیرونـی و در نهایـت ایمـن سـازی جامعـه بـا مشارکت و همکاری دلسوزانه کمک نمایند.
دوم، والدین با حضور بیشتر و مؤثرتر در خانواده و بـا اهمیـت دادن بـه مسـائل روحی و روانی فرزندان می توانند به کارکردهای صحیح تربیتی خانواده جامه عمـل بپوشـانند.
سوم، باید دقت داشت که فرزندان و اعضای خانواده بیش از نیازهای جسـمانی بـه آرامـش روانی و درک متقابل نیازمندند و ارتباط مناسب و مشفقانه والدین در منزل با همسـر و فرزندان ضامن بقا و سلامتی کانون گرم خانواده است.
چهارم، بیشتر افراد گمان می کنند که از آسیب هـای اجتمـاعی در امـاننـد و ایـن مسـایل و مشکلات فقط گریبانگیر دیگران است. همچنین بسیاری از والدین از مشاهده مدهای مو و لباس در فرزندان و یا مشاهده کج روی هایی نظیر اعتیاد به موادمخدر، انحرافـات جنسی و رفتارهای ضد اخلاقی از سوی جوانان خود عبرت نمی گیرند و در اکثر موارد موضوعات مذکور را ناچیز جلوه می دهند. باید توجه داشت کـه راه حـل نهـایی بـرای حل مسئله پاک کردن صورت مسئله نیست. بلکه آگاهانه باید مسـایل را شناسـایی و برای حل آن اقدام نمود.
انتهای پیام/
https://ihkn.ir/?p=5571
نظرات