اخلاق اجتماعی سعادت و صلاح فرد و جامعه را تأمین می‌کند

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، آیت الله ابوالقاسم علیدوست، استاد برجسته حوزه علمیه قم در شهرستان فسا، اخلاق اجتماعی را نیاز همگانی دانست و گفت: این موضوع نیاز همه چه زن، چه مرد، چه مسلمان و چه غیر مسلمان است، چون نیاز انسانی به شمار می آید نه فقط نیاز اسلامی. نیازیست که اگر باشد دنیا و آخرت فرد سعادتمند خواهد بود و اگر نباشد چه بسا در جامعه بحران ایجاد شود. از بودنش همه سود برده و از نبودش همه زیان می بینند.

استاد حوزه برای تبیین بهتر اخلاق اجتماعی نخست مقدمه ای را بدین صورت تشریح کرد: ارزش گذاری کارهای خوب و بد به دو صورت انجام می گیرد؛ ۱- بر اساس ملاک های اسلامی ۲- براساس ملاک های غیر اسلامی. اگر براساس ملاک های اسلامی باشد مشکلی نیست ولی اگر براساس ملاک های غیر اسلامی صورت گیرد، خطر آغاز می شود. برای نمونه اکنون می بینیم بسیاری از افراد نسبت به غیبت بی توجه بوده و حساسیت خاصی نشان نمی دهند. چرا این گونه شده است؟ چون زشتی این گناه از بین رفته و افراد به راحتی آن را مرتکب می شوند. از گناهی که زشتی خود را از دست می دهد باید ترسید، چون افراد احساس گناه نمی کنند.

آیت الله علیدوست تأکید کرد: نگاه ما به کارهای خوب و بد باید براساس دین باشد. یعنی ببینیم دین چه کاری را قبیح و گناه می داند و چه کاری را معروف و خیر می داند. این گونه نباشد که غیبت و دروغگویی را زشت ندانیم یا این که خوش رفتاری با مردم را خوب ندانیم. در کارهای خوب نیز باید نگاهمان به دین باشد. اکنون شرکت در نماز جماعت در نگاه مردم کار خوبی است و مسلماً نیز خوب است، ولی برخی کارها مانند خوش رفتاری و حسن خلق آن گونه که باید به عنوان کار خوب جلوه کند، نمی کند. در دین ما نماز، عزاداری، نماز جماعت و… جایگاه خود را دارند ولی یکی از کارهای مهم نیز حسن خلق و اخلاق اجتماعی است.

وی افزود: در روایت آمده «فردی از پیامبر(ص) چهار بار سوال کرد: دین چیست؟ حضرت(ص) فرمودند: حسن الخلق.» یعنی فرد با دیگران باید خوش رفتار باشد و به اخلاق اجتماعی توجه کند. البته از روایت این برداشت نشود اگر فردی به دین عمل نکرد ولی خوش اخلاق بود، کافی است. مسلماً منظور پیامبر(ص) این نیست. بلکه ایشان می خواهند جایگاه حسن خلق را بیان کنند.

استاد برجسته حوزه علمیه قم عنوان کرد: همه ما نیازمند اخلاق معاشرت هستیم. صلاح خودمان، جامعه، نظام، انقلاب، کشور و نسل موجود و آینده جز با تحمل یک دیگر، حسن خلق و احترام به حریم یک دیگر میسر نخواهد بود. اگر بنا باشد هر فرد، گروه و صنفی به حریم دیگران پنجه تعرض بیندازد مسلماً هیچ چیزی جای خودش باقی نمی ماند. در این صورت نه کشور انسجام پیدا می کند، نه ملت متحد می شود و نه کارگزاران نظام می توانند صلاح مملکت را تشخیص دهند. چون هر فردی باید منتظر باشد تا آبرویش را ببرند.

وی ادامه داد: مرحوم آسید عبدالهادی شیرازی یکی از مراجع بزرگ در نجف بوده اند که اواخر عمر نابینا می شوند. ایشان به اعضای دفترشان دستور می دهند: هر چه نامه برای من می رسد، برایم بخوانید. این گونه نباشد بگویید چون این نامه احترام کمی گذاشته، پس نخوانیم. من به این کار راضی نیستم. روزی یک نامه به دفتر ایشان می رسد که حرف های ناسزایی داشته است. مضمون نامه چنین بوده «آسید عبدالهادی شیرازی من خانه ندارم و یکی از مقلدان تو گفته اگر سید اجازه دهد نصف پول خانه را از تو نمی گیرم.» این مرجع بزرگوار به اعضای دفتر می گوید از قول من به مقلد بنویسد تمام پول خانه را نگیرد. چون مشخص است نویسنده نامه وضع مالی خوبی ندارد و بر فرض نصف پول خانه از او گرفته نشود، نصف دیگر را از کجا بیاورد؟

آیت الله علیدوست براساس داستان آسید عبدالهادی شیرازی گفت: مسئولین ما نیز باید به قدری زرنگ باشند که اطرافیان نتوانند آن ها را سانسور کنند. باید به گونه ای برنامه ریزی کنند که حرف مردم به آن ها برسد نه این که اطرافیان گزینش کنند و هر چه صلاح دیدند را بگویند و هر چه صلاح ندیدند را نگویند.

وی با طرح این پرسش که چگونه فرد حسن خلق پیدا می کند، تأکید کرد: متأسفانه برخی براساس یک ضرب المثل غیر اسلامی و غیر انسانی که معلوم نیست از کجا آمده می گویند جواب کلوخ، سنگ است. یعنی اگر فردی به او یک جسارت کند، او دو جسارت می کند. برخی از افراد در برابر جسارت دیگران سکوت می کنند و برخی دیگر در برابر کار آن ها رفتار معکوس می کنند که حسن خلق همین است.

استاد حوزه تأکید کرد: ارزش گذاری کارهای خوب و بد باید براساس دیدگاه اسلام باشد. اگر کار بدی مانند غیبت کردن در رتبه خاصی قرار دارد در همان رتبه به آن نگاه کنیم. اگر کار خیری نیز در جایگاه بلندی قرار دارد در همان جایگاه به آن نگاه کنیم.

وی افزود: البته انسان در جامعه زندگی می کند و جامعه نیز جای ارتباطات است. انسان با اطرافیان به ویژه خانواده ارتباط دارد و ممکن است چیزهایی متوجه او باشد که ناروا، ناصحیح و نادرست باشد و در قبال آن چهار رفتار انجام می شود. ۱- فرد در قبال بداخلاقی و بد رفتاری دیگران مقابله به مثل می کند. این عدالت در عدوات است، یعنی در مقابله به مثل عدالت را رعایت می کند. چنین فردی از جاده عدالت خارج نمی شوند. ۲- فرد در برابر مقابله به مثل ظلم می کند. یعنی اگر یک حرف ناسزا به او گفته شود، چند برابر آن را می گوید. این رفتار اسلامی و انسانی نیست. این نوع رفتار حق الناس در قبال دیگران است. ۳- فرد در برابر دشمنی دیگران گذشت می کند. یعنی عفو و بخشش می کند. ۴- فرد در برابر رفتار دیگران، رفتار معکوس می کند. یعنی افزون بر عفو و بخشش، در برابر جسارت، هتاکی و… او احترام می کند. اهل بیت(ع) چنین رفتاری داشته اند.

انتهای پیام/