شخصیت و اندیشه سیاسی مرحوم آخوند خراسانی (ره)/ سرکه انداختیم و شراب شد/ تضعیف قدرت مرکزی ممنوع

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح اندیشه؛ هفتاد و دومین شماره از این دوهفته نامه با موضوع معرفی چهره سیاسی مرحوم آخوند خراسانی (ره) مشتمل بر آثاری با عناوین: «خدشه آخوند بر ولایت‌ فقیه»، «الگوی ناقص از ولایت‌ فقیه»، «تضعیف قدرت مرکزی ممنوع»، «سرکه انداختیم و شراب شد»، «اردوگاه کاظمیه»، «اختلاف مبنایی خیر، اختلاف مصداقی بله»، «از فرمان او سرنوشت ملتی تغییر خواهد کرد» منتشر شده است.

القاء ضدیت آخوند با ولایت‌فقیه: آیت‌الله سید محمدعلی علوی گرگانی در سخنانی اظهار می‌کند: آخوند خراسانی از برجسته‌ترین و بانفوذترین رهبران نهضت مشروطه ایران است که با مبارزات ضد استبدادی و ضد استعماری خود توانست بار دیگر مرجعیت شیعه را در کانون توجه‌ها و تحولات سیاسی قرار دهد. ایشان دارای آرای اصولی و فقهی خاص در حوزه علمیه نجف بودند که بررسی حالات ایـن بزرگوار و نقش ایشان در مشروطه و بررسی آرای فقهی و سیاسی ایشان امری شایسته و خوب است. متأسفانه برخی از افراد درصدد القای مخالفت ایشان با مسئله ولایت‌فقیه و ضدیت ایشان با رویه علما در جریان نهضت امام خمینی(ره) برآمده‌اند درحالی که به شرایط زمان و مکان توجه علمای مشروطه نکرده و قضاوت ناصحیح داشته‌اند.

از فرمان او سرنوشت ملتی تغییر خواهد کرد: دکتر محمدحسن رجبی در یادداشتی ‌آورد: حوزه علمیه نجف در دوره مرجعیت و اقتدار آخوند خراسانی از بالاترین درجه اعتبار سیاسی در بین کشورهای اسلامی برخوردار و تأثیرگذار بود. او در ۱۳۱۵ ق به دعوت تنی چند از علمای ایران، همراه با گروهی دیگر از مراجع تقلید فتواهایی در تحریم کالاهای خارجی و حمایت از کالاهای داخلی و به‌منظور رفع نیاز کشــور به بیگانگان صادر نمود. شهرت آخوند به‌عنوان رهبر سیاسی، از ابزار شجاعت و نفس جسارت در مخالفت با رژیم استبدادی و مساعی بی‌شمارش در جنبش مشروطیت ایران آغاز شد. آخوند و یاران همراهش به‌نظام مشروطه به‌عنوان وسیله‌ای برای تحدید ظلم می‌نگریستند و شــرکت در جنبش مشروطیت را بر همه مسلمانان واجب می‌شمردند

خدشه آخوند بر ولایت‌فقیه: دکتر علیرضا جواد زاده در نگارش خود آورده است: آخوند خراسانی به عمومیت ولایت‌فقیه، خدشه وارد کرده است، اما از سوی دیگر، دلالت ادله را تا اندازه‌ای می‌پذیرد که با توجه به مشخص نبودن متولی امور عمومی در عصر غیبت، قدر متیقن از کسانی که تصرفشان در این حیطه جایز است، فقها هستند، همچنین شاگرد و صحابی خاص آخوند خراسانی، میرزای نائینی در رساله تنبیه‌الامه خود ـ که آخوند آن را تأیید کرده و «به تعلیم و تعلم و تفهیم و تفهم آن» توصیه می‌کند ـ به کرات و در موارد متعدد، تصرف در امور حسبیه به معنای عام را از اختیارات فقیهان بیان کرده و آن را از »قطعیات مذهب» ذکر می‌کند. عملکرد آخوند خراسانی در نهضت مشروطه نیز می‌تواند مؤیدی بر مشروعیت تصرفات فقیهان در حوزه عمومی و سیاسی باشد.

الگوی ناقص از ولایت‌فقیه: دکتر موسی نجفی می‌نویسد: مشکل بعضی از روشنفکران امروزی این است که می‌خواهند مشروطه را به‌عنوان یک تجربه سیاسی، مقابل نظام ولایت‌فقیه قرار دهند. این در حالی است که جریان مشروطه نه تنها در مقابل ولایت‌فقیه نبوده بلکه الگویی ناقص از نظام ولایت‌فقیه است. آخوند خراسانی در پی ایجاد جامعه دینی بود و با فروش مشروبات الکلی و شیوع منکرات در جامعه مخالف بود، شاهد این مدعا هم نامه ایشان در پاسخ به مطلب یکی از روزنامه‌های آن زمان تهران درباره قصاص است.

تضعیف قدرت مرکزی ممنوع: حجت‌الاسلام دکتر حمید پارسانیا معتقد است: وقتی میرزای شیرازی حکم تحریم تنباکو را می‌دهد تا مدتی تأمل دارد که این حکم ولایتی که من می‌دهم و برای خودم نیز نیست، چقدر باقدرت دولت مرکزی تزاحم دارد؟ آیا این کار را انجام بدهم یا خیر؟ بالاخره بعد از محاسبات فراوان این حکم را می‌دهد؛ بنابراین بحث این است که در درون مشروطه، طرفین نزاع در سطح جامعه ایران، هیچ‌کدام خودشان را توانمند به اینکه ولایت‌فقیه را در سطح جامعه پیاده کنند، نمی‌دیدند، اما همه می‌دانستند که حکومت مشروع در عصر غیبت، حکومتی است که در رأس آن ولایت‌فقیه باشد.

سرکه انداختیم و شراب شد!: حجت‌الاسلام حسین کاظم‌زاده می‌نویسد: تحولات تاریخی به عیان نشان داد که چشمان تیزبین شیخ، کاملاً درست می‌دید و مراجع نجف هم به این اشتباه محاسباتی خود واقف شدند، مرحوم نائینی که احساس می‌کرد کلام حق ایشان در کتاب تنبیه‌الامه عملاً در چارچوب طرح انگلیسی مشروطه، معنا می‌شود، به جمع‌آوری کتاب خود در بازار می‌پرداخت، ورد زبان بسیاری از مدافعان مشروطه از جمله آخوند خراسانی هم این بود که «سرکه انداختیم و شراب شد«.

اردوگاه کاظمیه: فریدون جعفری نوشت: تاکتیک آخوند در ترک امتعه‌ ی روسی در بین عموم مردم ایران که زخم خورده از استعمار بودند به حدی نافذ بود که منافع تجاری روس‌ها در ایران با مخاطره‌ی جدی مواجه شد… .

اختلاف مبنایی خیر، اختلاف مصداقی بله: دکتر موسی فقیه حقانی در گفتگویی تصریح دارد: مرحوم آخوند خراسانی در آن مراحل با مرحوم شیخ فضل‌الله نوری کاملاً همراه بودند. بعد هم شیخ فضل‌الله نوری اقدامی مهم انجام می‌دهد و آن اقدام، اصل دوم متمم قانون اساسی یعنی نظارت علمای طراز اول بر مصوبات مجلس بود که به پیشنهاد مرحوم شیخ فضل‌الله به تصویب رسید و مرحوم آخوند خراسانی تا لحظه‌ی آخر حیاتشان پشتیبان آن اقدام بود؛ بنابراین، ادعای اختلاف مبنایی بین شیخ فضل‌الله و آخوند خراسانی نادرست و کذب است، البته نه اینکه هیچ اختلافی وجود نداشته است، اختلاف وجود داشته است، ولی اختلاف آن‌ها تنها در تشخیص مصداق بوده و ما باید به دنبال این باشیم که ببینیم علت اختلاف آن‌ها در تشخیص مصداق چه بوده است.

گفتنی است، «دوهفته‌نامه عهد» نشریه‌ای علمی و فرهنگی است که با مأموریت تبیین گفتمان طلبه عصر انقلاب در صحنه عمومی حوزه و با تکیه‌ بر فرهنگ غنی حوزه و منویات امام راحل و رهبر انقلاب در سایه هدایت‌ها و حمایت‌های بزرگان و فرهیختگان حوزوی از سوی خانه طلاب جوان منتشر می‌شود. این نشریه، رسانه‌ای با دوره انتشار کوتاه و شمارگان بالغ بر ۱۵۰۰۰ نسخه با گستره توزیع کشوری است که «ترسیم سیمای طلبه عصر انقلاب» در لایه‌های عام‌تر جامعه حوزویان را هدف قرار داده است و تا سال ۱۴۰۰، ۷۲ شماره از این دوهفته‌نامه در حجم ۲۰ صفحه‌ای به زیور طبع آراسته‌شده است.

انتهای پیام/