شماره ۷۷ فصلنامه «اقتصاد اسلامی» منتشر شد

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح_اندیشه، این شماره از فصلنامه علمی پژوهشی «اقتصاد اسلامی» حاوی مقالاتی با عناوین «اخلاق اقتصادی از منظر قرآن کریم با تکیه بر راهبرد‌های روان‌شناختی» نوشته مسعود رستنده، سیدحمید حسینی و ابوالقاسم یعقوبی؛ «ناسازگاری (تعارض و تزاحم) قواعد الگوی مصرف فرد مسلمان» به قلم علی اکبر کریمی، سیدحسین میرمعزی و سیدرضا حسینی؛ «الزامات تخصیص عادلانه منابع در نظام بانکی در چارچوب اقتصاد مقاومتی» به قلم حامد عباسی، سید عباس موسویان و محمد طالبی؛ «بررسی تطبیقی عقل‌گرایی در اقتصاد متعارف و حکمت عملی اقتصاد اسلامی، نوشته محمدعلی فراهانی‌فرد و حمید پارسانیا و «بررسی ارتباط‌سنجی پژو‌هش‌های بانکداری و مالی اسلامی با متغیرهای کلان اقتصادی (مطالعه موردی: فصلنامه اقتصاد اسلامی)» به قلم وهاب قلیچ و حسین امیری است.

«تأثیر دین‌داری بر نابرابری درآمد و اندازه دولت در ایران» اثر پروانه کمالی دهکردی، فرشته عبدالهی و عبدالخالق غبیشاوی؛ «تحلیل فقهی- حقوقی مبادله ارزهای قابل استخراج در اقتصاد اسلامی» نوشته حسین عیوضلو، محسن رضایی صدرآبادی و جواد نوری؛ «تشکیل مرجع ملی حمایت از حقوق مالکیت فکری در راستای اقتصاد مقاومتی، نوشته محمدجواد حیدریان دولت‌آبادی و رسول مظاهری‌کوهانستانی؛ «قرض‌دهی شخص به شخص، الگویی جهت مدیریت منابع قرض‌الحسنه» اثر حسین حسن‌زاده؛ میثم کریمی، مهدی تمیزی‌فر و محمدرضا سیمیاری و «امکان‌سنجی استفاده از روش آزمایشگاهی در اقتصاد اسلامی (با تأکید بر مبانی معرفت‌شناختی استاد مطهری)» نوشته امیر خادم علیزاده و مهدی بهشتی دیگر مقالات این شماره هستند.

اخلاق اقتصادی از منظر قرآن کریم با تکیه بر راهبرد‌های روان‌شناختی

در چکیده مقاله «اخلاق اقتصادی از منظر قرآن کریم با تکیه بر راهبرد‌های روان‌شناختی» آمده است: هر دین آسمانی یک‌سخن جهانی دارد. سخن جهانی اسلام، اخلاق است که مبنای همه فعالیت‌های فردی و اجتماعی به شمار می‌آید. در عرصه اقتصاد رقابت آن‌قدر جدی است که گاه برخی برای ربودن گوی سبقت، حاضرند حریم اخلاق را بشکنند تا به هر قیمتی سود لازم را به دست آورند. در مکتب اقتصادی اسلام لازم است اخلاق اقتصادی در رقابت‌های اقتصادی رعایت شود و فضایلی چون اتقان در کار، انصاف، عدالت و قسط مورد توجّه قرار گیرد و از رذایلی مانند: کم‌فروشی، رباخواری، احتکار، اسراف و تبذیر پرهیز گردد. هدف این پژوهش ارائه راهبردهای روان‌شناختی قرآن برای رشد اخلاق اقتصادی است. روش این پژوهش با رویکرد کیفی و تحلیل محتواست و در آن از فن تحلیل محتوای مضمونی بر مبنای واحد جملات استفاده ‌شده است. جامعه آماری این پژوهش، کل قرآن و حجم نمونه، ۹۵ آیه از آیات قرآن است. روش نمونه‌گیری هدفمند بوده و با هدف انتخاب آیات اقتصادی که اشارات اخلاقی و روان‌شناختی دارند، انجام‌گرفته است. در این پژوهش راهبردهای شناختی، دیداری، شنیداری، گفتاری و کرداری قرآن برای رشد اخلاق اقتصادی با ابزار جدول تحلیل محتوای کمّی و کیفی ارائه  و آنگاه نمایه مدل مفهومی آن نیز طراحی شده است.

ناسازگاری (تعارض و تزاحم) قواعد الگوی مصرف فرد مسلمان

در چکیده مقاله «ناسازگاری (تعارض و تزاحم) قواعد الگوی مصرف فرد مسلمان» می خوانیم: دو نوع ناسازگاری (تعارض و تزاحم) در الگوی مصرفی انسان مسلمان قابل شناسایی است. تعارض در مقام ترسیم الگوست و تزاحم بین قواعد امری طبیعی در مرحله اجرایی‌کردن این الگوست و تا راه‌های حل آن را نشناسیم قادر به اجرایی‌کردن آن نخواهیم بود. در این تحقیق ابتدا موارد ناسازگاری‌ در الگوی مصرف مسلمان را بیان می‌کنیم سپس به روش اسنادی و کتابخانه‌ای، مجموعه قواعد مصرفی را احصا می‌نماییم. در گام بعدی هر یک از  اصطلاح‌های تعارض و تزاحم را از اصول فقه شیعه تبیین می‌کنیم و نشان می‌دهیم که چگونه تعارض در ترسیم و تزاحم در تحقق الگوی مصرف مانع ایجاد می‌کند. آنگاه تعارضات احتمالی بررسی شده و روش‌های اصولی جهت حل تعارضات ظاهری از جمله «حکومت و ورود»، «تخصیص و تخصص» و «تقیید» به اختصار تبیین می‌شود و تعارض‌های واقعی احتمالی که نیازمند کار اجتهادی است به مجالی دیگر محول می‌شود. در ادامه تزاحمات احتمالی میان این قواعد به روش توصیفی تحلیلی بررسی می‌شود و روش‌های عقلی جهت رفع تزاحمات میان قواعد که مهم‌ترین آن قاعده طلایی «الأهم فالأهم» است، ارائه می‌شود. یافته‌های تحقیق حاکی از وجود بالاترین تعارض‌ها و تزاحم‌ها در قواعدی همچون شأن، توسعه و انفاق از میان ۲۹ قاعده شناسایی ‌شده است. این روش‌شناسی برای حل تعارضات و تزاحمات میان قواعد مصرفی در مقام افتاء و حکم و مقام عمل و اجرای آن می‌تواند هم برای تصمیم‌ساز، برنامه‌ریز و طراح سیاست‌های کلان مصرفی و هم برای مصرف‌کننده و مجری این برنامه‌ها مفید باشد و او را از چالش تعارضات و تزاحمات و بن‌بست حاصله خلاصی بخشد. 

تحلیل فقهی- حقوقی مبادله ارزهای قابل استخراج در اقتصاد اسلامی

در طلیعه مقاله «تحلیل فقهی- حقوقی مبادله ارزهای قابل استخراج در اقتصاد اسلامی» آمده است: یکی از موضوعاتی که با گسترش فناوری­های فضای مجازی و بین‌المللی در راستای جهانی‌شدن مورد توجه قرار گرفته، پدیده ارز‌ مجازی و سازوکارهای مرتبط با آن است. این پدیده نشأت گرفته از رشد فناوری به ‌نام بلاکچین و استفاده آن در فضای مجازی است. در این راستا با توجه به اهمیت مسائل شرعی و  گسترش تهدیدها و فرصت­های پدیده­های فضای مجازی و لزوم تعیین موضع مناسب در خصوص مبادله و معامله با این ارزها، به نظر می­رسد مسئله شناخت دقیق ارزهای مجازی و تحلیل انواع آنها امری مهم و ضروری است. در این تحقیق سعی شده است اولاً با استفاده از روش­های تاریخی، بنیادی و توصیفی ابعاد فنی، اقتصادی ارزهای مجازی تبیین شود، سپس بر اساس روش‌های معتبر فقهی اعم از فقه معاملات و فقه نظام مبتنی بر چارچوب اقتصاد اسلامی، حکم مبادله با ارزهای مجازیِ قابل استخراج (مانند بیت­کوین) مورد تحلیل قرار گیرد. نتایج تحقیق نشان می­دهد که اولاً انواع ارزهای مجازی با یکدیگر تفاوت ماهوی و حکمی دارند و ثانیاً ارزش ارز مجازی قابل استخراج خلق شده (مانند بیت­کوین)، بر فرض وجود مالیت عرفی، از حیث عقلایی و شرعی قابل تعیین نیست؛ ثالثاً با گذشت زمان، تمرکز در استخراج و در نتیجه تمرکز ثروت در این مکانیزم خواهد شد که مخالف عدالت توزیعی ثروت خواهد بود.

برای مشاهده متن کامل مقالات این شماره از فصلنامه اقتصاد اسلامی اینجا کلیک کنید.

انتهای پیام/